Vô sinh nam nguyên phát là gì năm 2024

Cùng BookingCare giải đáp những câu hỏi xoay quanh chủ đề vô sinh nguyên phát như nguyên nhân do đâu, biểu hiện thế nào, cách điều trị ra sao,... ngay trong bài viết dưới đây.

Vô sinh được chia làm 2 loại, bao gồm vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát. Trong đó, vô sinh nguyên phát là tình trạng thường gặp hơn và tỷ lệ gặp phải ở nam giới cao hơn nữ giới. Vậy vô sinh nguyên phát có những nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Phân loại vô sinh

Vô sinh được chia thành 2 dạng, bao gồm vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát:

Vô sinh nguyên phát

Đây là tình trạng các cặp vợ chồng quan hệ đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai trong vòng 1 năm nhưng không có thai. Cả nam giới và nữ giới đều có thể mắc phải tình trạng vô sinh nguyên phát.

Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, ở các nước phát triển, vô sinh do yếu tố nữ được báo cáo ở 37% các cặp vợ chồng vô sinh, vô sinh do yếu tố nam là 8% và vô sinh do cả nam và nữ là 35%. 5% các cặp vợ chồng bị vô sinh không rõ nguyên nhân và 15% có thai trong thời gian nghiên cứu. Nghiên cứu này minh họa rằng không nên cho rằng vô sinh là kết quả chủ yếu của các rối loạn ở bạn tình nữ. Vô sinh nguyên phát cần được thăm khám, tìm hiểu nguyên nhân ở cả người vợ lẫn người chồng để đưa ra biện pháp can thiệp phù hợp.

Vô sinh thứ phát

Đây là tình trạng những cặp vợ chồng đã từng mang thai (kể cả những lần sảy thai) hoặc sinh con nhưng sau đó không thể có thai lần nữa. Chính vì từng có thai nên các cặp đôi thường chủ quan trong việc đi khám, dẫn tới việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Nguyên nhân vô sinh nguyên phát ở nam và nữ

Vô sinh nguyên phát nam giới

• Tắc nghẽn đường sinh sản gây rối loạn chức năng phóng tinh. Sự tắc nghẽn này có thể xảy ra trong các ống dẫn tinh hay túi tinh. Sự tắc nghẽn thường xảy ra do chấn thương hoặc nhiễm trùng đường sinh dục.
• Rối loạn nội tiết tố dẫn đến bất thường về hormone do tuyến yên, vùng dưới đồi và tinh hoàn sản xuất. Các hormone như testosterone điều chỉnh việc sản xuất tinh trùng. Ví dụ về các rối loạn dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố bao gồm ung thư tuyến yên hoặc tinh hoàn
• Tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng, ví dụ do giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc các phương pháp điều trị y tế làm suy yếu tế bào sản xuất tinh trùng (chẳng hạn như hóa trị)
• Chức năng và chất lượng tinh trùng bất thường. Những tình trạng hoặc tình huống gây ra hình dạng (hình thái) và sự di chuyển (khả năng vận động) bất thường của tinh trùng ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản. Ví dụ, việc sử dụng steroid đồng hóa có thể gây ra các thông số tinh dịch bất thường như số lượng và hình dạng tinh trùng
• Do sử dụng một số thuốc ảnh hưởng chất lượng tinh trùng như thuốc điều trị dạ dày, tăng huyết áp… khiến tinh trùng di động kém.
• Do căng thẳng kéo dài, vợ chồng mâu thuẫn… cũng có thể dẫn tới tình trạng vô sinh ở nam.

Vô sinh nguyên phát ở nữ

• Do viêm nhiễm vùng chậu như lậu, viêm do vi khuẩn Chlamydia… gây vô sinh.
• Do bệnh lý buồng trứng, tử cung: bệnh buồng trứng đa nang, u xơ tử cung, polyp tử cung…
• Do viêm tắc ống dẫn trứng: ống dẫn trứng bị viêm do viêm nhiễm âm đạo, viêm cổ tử cung,… để lại sẹo làm chít hẹp đường dẫn trứng, ngăn cản sự di chuyển gặp gỡ của trứng và tinh trùng.
• Do một số bệnh lý khác như gout, béo phì, đái tháo đường, bệnh thận, bệnh gan, bệnh tuyến giáp…
• Rối loạn hệ thống nội tiết gây mất cân bằng hormone sinh sản. Hệ thống nội tiết bao gồm vùng dưới đồi và tuyến yên. Ví dụ về các rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến hệ thống này bao gồm ung thư tuyến yên và suy tuyến yên.
• Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo, thường xuyên sử dụng thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích, hay môi trường ô nhiễm, tuổi tác (sau tuổi 35)… cũng ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nữ giới.

Dấu hiệu nhận biết vô sinh nguyên phát

Ở nam giới

• Cảm giác đau, khó chịu khi xuất tinh, tinh dịch có lẫn máu
• Bìu sưng to, căng tròn như quả bóng và mềm ở một hay cả hai bên
• Tinh hoàn bị xoắn, không nằm đúng vị trí trong bìu
• Tinh hoàn sưng đau, tấy đỏ do viêm hoặc xoắn.
• Rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, giảm ham muốn tình dục.
• Đau ở đầu dương vật, kèm chảy mủ vàng hoặc xanh.
• Biểu hiện toàn thân như rụng tóc, béo bụng, da khô và nhăn nheo, ra nhiều mồ hôi, stress, lo lắng…

Ở nữ giới

• Rối loạn kinh nguyệt: mất kinh, rong kinh trên 10 ngày, thống kinh, kinh nguyệt ra ít (chỉ 2 – 3 ngày đầu rồi mất hẳn), kinh nguyệt màu bất thường (màu đen, vón cục)…
• Cơ thể mệt mỏi, béo phì hoặc quá gầy gò ốm yếu, đau đầu chóng mặt, có các bệnh lý gan thận, tim mạch, nội tiết…
• Quan hệ tình dục đều đặn không sử dụng các biện pháp tránh thai nhưng không có thai.

Khám và chẩn đoán vô sinh nguyên phát

Chẩn đoán vô sinh nguyên phát ở nữ

Trước khi làm các xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ sẽ hỏi các vấn đề sức khỏe, quan hệ tình dục và khám lâm sàng. Sau đó, bác sĩ chỉ định một số xét nghiệm, bao gồm:

• Chụp buồng tử cung
• Kiểm tra khả năng dự trữ của buồng trứng
• Xét nghiệm hormone
• Siêu âm vùng chậu
• Kiểm tra sự rụng trứng
  
  Nhận biết và điều trị sớm vô sinh nguyên phát ở nữ - Ảnh: Freepik

Chẩn đoán vô sinh nguyên phát ở nam

Tương tự như ở nữ giới, nam giới cũng được bác sĩ khám lâm sàng và xét nghiệm các cận lâm sàng để tìm vấn đề trong quá trình xuất tinh và sản xuất tinh trùng. Một số xét nghiệm chẩn đoán như:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ
• Xét nghiệm hormone
• Siêu âm bìu
• Xét nghiệm di truyền
• Sinh thiết tinh hoàn

Làm thế nào để điều trị vô sinh nguyên phát?

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra nguyên tắc điều trị phù hợp. Thông thường sẽ có các phương pháp điều trị như:

Thay đổi lối sống

Các cặp đôi cần chủ động xây dựng và cải thiện lối sống, sinh hoạt lành mạnh:

• Hạn chế sử dụng các thực phẩm nhiều dầu mỡ, thiếu cân bằng các nhóm chất dinh dưỡng. Ưu tiên bổ sung các thực phẩm có lợi cho sức khỏe để cải thiện chất lượng tinh trùng và không ảnh hưởng đến sự rụng trứng, chu kỳ kinh nguyệt.
• Tập thể dục thể thao đều đặn hàng ngày, cường độ luyện tập vừa phải.
• Cải thiện cân nặng (nếu quá gầy hoặc quá béo)
• Không hút thuốc lá, không uống rượu bia.

Sử dụng thuốc

Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc cho một số trường hợp vô sinh nguyên phát do bệnh lý:

• Thuốc giúp thụ thai để kích thích sự rụng trứng ở nữ nếu nguyên nhân do rối loạn rụng trứng.
• Thuốc điều trị những vấn đề ảnh hưởng khả năng sinh sản ở nam giới như rối loạn cương dương, mất cân bằng hormone
• Thuốc chống oxy hoá, thuốc đặc trị nhằm nâng cao chất lượng tinh trùng.
• Kháng sinh trong trường hợp có viêm, nhiễm khuẩn.

Phẫu thuật

Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp như:

• Nam giới: có tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch ở tinh hoàn…
• Nữ giới: mắc u xơ, u nang tử cung, polyp nội mạc tử cung, mô sẹo trong tử cung, vách ngăn tử cung…

Hỗ trợ sinh sản

Ngoài các phương pháp trên thì bác sĩ cũng có thể khuyến khích các cặp đôi tìm tới các phương pháp hỗ trợ sinh sản như:

• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
• Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI)
• Bơm tinh trùng vào tử cung (IUI)
• Lấy tinh trùng bằng thủ thuật trong trường hợp vô sinh ở nam giới
• Hỗ trợ phôi thoát màng (AH)
• Chuyển phôi giai đoạn phôi nang (phôi 5 ngày)
• Bơm tinh trùng vào tử cung (IUI)
• Cho nhận noãn, tinh trùng, phôi
• Trữ lạnh phôi, tinh trùng, noãn
  
  Có rất nhiều phương pháp điều trị vô sinh nguyên phát hiện nay - Ảnh: Freepik

Phòng ngừa vô sinh nguyên phát cho các cặp vợ chồng

Để phòng ngừa tình trạng vô sinh và tăng khả năng thụ thai, các cặp vợ chồng nên:

• Duy trì đời sống vợ chồng an toàn: vệ sinh sạch sẽ trước và sau quan hệ để tránh viêm nhiễm, quan hệ đều đặn 2 – 3 lần/tuần, không quan hệ thô bạo...
• Giữ tâm trạng thoải mái vui vẻ, tránh lo lắng, căng thẳng stress,…
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá vì có thể làm giảm chất lượng tinh trùng và trứng, giảm ham muốn.
• Các cặp đôi cũng nên thường xuyên vận động cơ thể để có thể lực khỏe mạnh, hạn chế béo phì hoặc quá gầy gò, ốm yếu.
• Bổ sung đủ dưỡng chất cho cơ thể: bao gồm các loại hải sản, rau củ quả…
• Hạn chế tối đa tiếp xúc với các hoá chất, ô nhiễm, bức xạ từ môi trường. Đây đều là các nguyên nhân dẫn tới tình trạng vô sinh nguyên phát cho cả nam và nữ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để các bác sĩ can thiệp kịp thời khi phát sinh những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến sinh sản.
• Tuân thủ đúng chỉ định bác sĩ để thúc đẩy quá trình điều trị, phòng tránh tối đa khả năng vô sinh.

Hy vọng những thông tin trên về vô sinh nguyên phát, nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng ngừa sẽ phần nào giải đáp được những băn khoăn của quý bạn đọc. Nếu còn bất kỳ thắc mắc gì, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.