(BĐT) - Hợp đồng xây dựng hiện chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản luật như Luật Xây dựng năm 2014, Bộ luật Dân sự năm 2015, Luật Thương mại năm 2015, Luật Đấu thầu… và các văn bản hướng dẫn chi tiết như Nghị định số 37/2015/NĐ-CP, Nghị định số 16/2022//NĐ-CP, Thông tư số 02/2023/TT-BXD, Thông tư số 13/2021/TT-BXD, Thông tư số 11/2021/TT-BXD…
Ông Đặng Trọng Đức, Giám đốc Kinh tế Công ty CP Phục Hưng Holdings
Tuy nhiên, nhà thầu hiện gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc khi thực hiện các quy định trên, dẫn đến rủi ro tranh chấp hợp đồng. Đó là giá dự toán được duyệt chưa phù hợp với thực tế, bất cập trong công bố chỉ số giá xây dựng. Hiện nay, các sở xây dựng công bố đơn giá nhân công chỉ bằng 30 - 50% thực tế, nguyên giá ca máy quá thấp. Giá cả nguyên vật liệu, chi phí nhân công, vận chuyển… đều tăng chóng mặt từ 30 - 40%, trong khi việc điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng thực tế lệ thuộc vào chủ đầu tư.
Để tháo gỡ khó khăn cho nhà thầu, Bộ Xây dựng và các địa phương cần điều chỉnh, bổ sung cập nhật các định mức hiện có cho phù hợp với thực tế, kịp thời xây dựng định mức cho các công nghệ thi công mới. Đồng thời, điều chỉnh đơn giá nhân công, nguyên giá ca máy theo Thông tư số 13/2021/TT-BXD; điều chỉnh tăng tỷ lệ chi phí gián tiếp theo quy định tại Thông tư số 11/2021/TT-BXD…
Ngoài ra, hiện nay, số lượng hợp đồng xây dựng sử dụng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước chiếm tỷ lệ rất lớn, trong khi chưa có mẫu hợp đồng xây dựng theo chuẩn hóa Việt Nam để áp dụng chung (tương tự như mẫu hợp đồng FIDIC). Các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành quy định cách thức giải quyết đối với phần lớn các tranh chấp có thể xảy ra, nhưng chỉ áp dụng đối với dự án đầu tư công. Do đó, cần bổ sung các quy định về thưởng - phạt vi phạm hợp đồng, thời hạn ký hồ sơ thanh quyết toán, lãi chậm trả khi chủ đầu tư chậm thanh toán, trách nhiệm bảo lãnh thanh toán của chủ đầu tư… đối với dự án sử dụng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước.
Ngày 03/3/2023, Bộ Xây dựng ban hành Thông tư 02/2023/TT-BXD hướng dẫn một số nội dung về hợp đồng xây dựng.
Điều 6 Thông tư này hướng dẫn điều chỉnh đơn giá và giá hợp đồng xây dựng như sau:
- Việc điều chỉnh đơn giá hợp đồng xây dựng thực hiện theo Điều 38 Nghị định 37/2015/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung tại khoản 14 Điều 1 Nghị định 50/2021/NĐ-CP.
- Khi điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung hợp đồng thì cần phải ký kết phụ lục hợp đồng làm cơ sở điều chỉnh giá hợp đồng.
Chủ đầu tư có trách nhiệm phê duyệt hoặc trình phê duyệt dự toán điều chỉnh, phát sinh theo đúng các quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình và hợp đồng xây dựng làm cơ sở ký kết phụ lục bổ sung hợp đồng.
Hướng dẫn điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng từ 20/4/2023 (Ảnh minh họa)
- Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng bao gồm:
- Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục I kèm theo Thông tư này. Việc áp dụng các phương pháp điều chỉnh giá phải phù hợp với tính chất công việc, loại giá hợp đồng, đồng tiền thanh toán và phải được thỏa thuận trong hợp đồng.
Đối với hợp đồng tư vấn xây dựng thực hiện thanh toán theo thời gian (theo tháng, tuần, ngày, giờ) thì việc điều chỉnh mức tiền lương cho chuyên gia thực hiện theo công thức điều chỉnh cho một yếu tố chi phí nhân công tại mục I Phụ lục I kèm theo Thông tư này.
Việc điều chỉnh đơn giá hợp đồng xây dựng thực hiện theo quy định tại Điều 38 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại khoản 14 Điều 1 Nghị định số 50/2021/NĐ-CP
Trong đó, Thông tư quy định việc điều chỉnh đơn giá và giá hợp đồng xây dựng. Theo đó, việc điều chỉnh đơn giá hợp đồng xây dựng thực hiện theo quy định tại Điều 38 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại khoản 14 Điều 1 Nghị định số 50/2021/NĐ-CP.
Khi điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung hợp đồng thì phải ký kết phụ lục hợp đồng làm cơ sở điều chỉnh giá hợp đồng. Chủ đầu tư có trách nhiệm phê duyệt hoặc trình phê duyệt dự toán điều chỉnh, phát sinh theo đúng các quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình và hợp đồng xây dựng làm cơ sở ký kết phụ lục bổ sung hợp đồng.
Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục I kèm theo Thông tư này. Việc áp dụng các phương pháp điều chỉnh giá phải phù hợp với tính chất công việc, loại giá hợp đồng, đồng tiền thanh toán và phải được thỏa thuận trong hợp đồng.
Đối với hợp đồng tư vấn xây dựng thực hiện thanh toán theo thời gian (theo tháng, tuần, ngày, giờ) thì việc điều chỉnh mức tiền lương cho chuyên gia thực hiện theo công thức điều chỉnh cho một yếu tố chi phí nhân công tại mục I Phụ lục I kèm theo Thông tư này.
Điều chỉnh tiến độ thực hiện hợp đồng xây dựng
Bên cạnh đó, Thông tư cũng quy định việc điều chỉnh tiến độ thực hiện hợp đồng xây dựng thực hiện theo quy định tại Điều 39 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP.
Khi điều chỉnh tiến độ hợp đồng xây dựng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 39 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP, Bên giao thầu và Bên nhận thầu có trách nhiệm đánh giá tác động của các sự kiện bất khả kháng đến tiến độ thực hiện hợp đồng xây dựng để xác định, quyết định điều chỉnh cho phù hợp.
Trường hợp tạm dừng thực hiện công việc theo yêu cầu của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại điểm d khoản 2 Điều 39 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP cần thực hiện các công việc sau:
- Bên giao thầu, Bên nhận thầu căn cứ yêu cầu tạm dừng của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đánh giá tác động đến tiến độ thực hiện hợp đồng xây dựng làm cơ sở xác định, thỏa thuận điều chỉnh tiến độ thực hiện hợp đồng.
- Trường hợp phát sinh chi phí do kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng thì Bên giao thầu, Bên nhận thầu căn cứ nội dung hợp đồng, hướng dẫn của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền về sự kiện dẫn đến tạm dừng thực hiện hợp đồng xây dựng làm cơ sở xác định, thỏa thuận về các khoản mục chi phí phát sinh hợp lý.