Dự án xây dựng cầu Rào Ngầm, xã Hương Lâm, huyện Hương Khê được UBND tỉnh Hà Tĩnh phê duyệt chủ trương và giao cho UBND xã Hương Lâm làm chủ đầu tư với tổng mức hơn 20 tỉ đồng. Đây là Dự án có nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách Trung ương hỗ trợ Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững và ngân sách tỉnh Hà Tĩnh. Công trình được khởi công xây dựng từ tháng 3/2018, do Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Nguyên Hà, có địa chỉ tại TP Hà Tĩnh trực tiếp thi công, đơn vị được thuê quản lý là Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng cơ bản huyện Hương Khê.
Tuy nhiên, qua tham khảo một số ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý xây dựng cũng như tìm hiểu của chúng tôi, việc UBND tỉnh Hà Tĩnh giao cho cấp xã làm chủ đầu tư một dự án với tổng mức trên 20 tỉ đồng là không phù hợp. Đặc biệt, do không đủ năng lực nên quá trình triển khai đã xuất hiện nhiều sai phạm gây ảnh hưởng tiêu cực đến nguyên tắc quản lý nguồn vốn ngân sách cũng như chất lượng công trình.
Cụ thể, tại Điều 7, Luật Xây dựng năm 2014 ghi: Chủ đầu tư do người quyết định đầu tư quyết định trước khi lập dự án hoặc khi phê duyệt dự án. Tại Khoản 1, Điều 21, Nghị định 59 của Chính phủ quy định: Chủ đầu tư sử dụng tư cách pháp nhân của mình và bộ máy chuyên môn trực thuộc để trực tiếp quản lý đối với dự án cải tạo, sửa chữa, nâng cấp công trình xây dựng quy mô nhỏ có tổng mức đầu tư dưới 5 tỉ đồng. Dự án có sự tham gia của cộng đồng, với tổng mức đầu tư dưới 2 tỉ đồng do UBND cấp xã làm chủ đầu tư.
Còn tại Khoản 8, Điều 1, Nghị định 42/2017/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Khoản 1, Điều 21, Nghi định 59/2015/NĐ-CP: Chủ đầu tư sử dụng tư cách pháp nhân của mình và bộ máy chuyên môn trực thuộc có đủ điều kiện, năng lực để trực tiếp quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình có tổng mức đầu tư dưới 15 tỉ đồng; trường hợp không đủ điều kiện thực hiện, chủ đầu tư được thuê tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện, năng lực theo quy định tại nghị định này để thực hiện.
Căn cứ các nghị định trên thì cấp xã chỉ được phép làm chủ đầu tư các công trình xây dựng có tổng mức dưới 15 tỉ đồng. Còn đối với các dự án trên 15 tỉ đồng do UBND xã làm chủ đầu tư, theo văn bản trả lời của Bộ Xây dựng thì chủ đầu tư có trách nhiệm ký hợp đồng ủy thác cho Ban quản lý chuyên ngành hoặc Ban quản lý khu vực để thực hiện quản lý dự án theo quy định.
Chính do không đủ năng lực nhưng lại được giao “ôm” dự án lớn nên trong quá trình triển khai thực hiện, UBND xã Hương Lâm liên tiếp có nhiều quyết định trái luật. Đơn cử như việc hợp đồng thuê ban quản lý dự án. Đầu tiên, đối với dự án thuộc trường hợp này, chủ đầu tư phải ký hợp đồng ủy thác cho Ban quản lý chuyên ngành hoặc Ban quản lý khu vực thực hiện. Tuy nhiên, UBND xã Hương Lâm lại ký hợp đồng thuê Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng cơ bản huyện Hương Khê. Trong khi đó, theo Thông tư 16/2016/TT-BXD về hình thức tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng thì ban quản lý này chưa có quyết định để trở thành ban quản lý khu vực.
Còn rất nhiều vấn đề khác như các bước lập dự toán, tổ chức mời thầu, lựa chọn nhà thầu… đều phải đi thuê. Câu hỏi đặt ra, khi chủ đầu tư được xem là không đủ điều kiện thực hiện dự án, vậy công tác thanh quyết toán công trình sẽ như thế nào? Đặc biệt, về chất lượng ai sẽ chịu trách nhiệm? Câu hỏi này chúng tôi xin gửi đến đơn vị quyết định đầu tư chính là UBND tỉnh Hà Tĩnh.
Theo Điều 18 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ, đối với cấp huyện, Ban quản lý dự án trực thuộc quản lý các dự án do UBND huyện quyết định đầu tư. Còn Khoản 1, Điều 21 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP lại quy định, nếu UBND xã, phường làm chủ đầu tư thì chỉ được sử dụng bộ máy chuyên môn của xã, phường để trực tiếp quản lý dự án sửa chữa, nâng cấp có tổng mức đầu tư dưới 5 tỷ đồng và dự án có sự tham gia cộng đồng và có tổng mức đầu tư dưới 2 tỷ đồng. Vậy, tôi xin hỏi, đối với các dự án sửa chữa, nâng cấp do UBND huyện phê duyệt dưới 5 tỷ đồng và dự án có tham gia cộng đồng dưới 2 tỷ đồng thì UBND xã có được phép làm chủ đầu tư không? Quy định trên có mâu thuẫn không?
Trả lời
Bộ Xây dựng trả lời vấn đề này như sau:
Theo quy định tại Điều 4 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về việc quản lý dự án đầu tư xây dựng thì chủ đầu tư do người quyết định đầu tư quyết định, đồng thời không có mâu thuẫn với quy định tại Khoản 1, Điều 21 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP.
- Khoản 1, Điều 21 Nghị định 59/2015/NĐ-CP quy định "Chủ đầu tư sử dụng tư cách pháp nhân của mình và bộ máy chuyên môn trực thuộc để trực tiếp quản lý đối với dự án cải tạo, sửa chữa, nâng cấp công trình xây dựng quy mô nhỏ có tổng mức đầu tư dưới 5 (năm) tỷ đồng, dự án có sự tham gia của cộng đồng và dự án có tổng mức đầu tư dưới 2 (hai) tỷ đồng do UBNDcấp xã làm chủ đầu tư".
- Khoản 2, Điều 21 Nghị định 59/2015/NĐ-CP quy định "Cá nhân tham gia quản lý dự án làm việc theo chế độ kiêm nhiệm và phải có chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với công việc đảm nhận. Chủ đầu tư được thuê tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện năng lực để giám sát thi công và tham gia nghiệm thu hạng mục, công trình hoàn thành. Chi phí thực hiện dự án phải được hạch toán riêng theo quy định của pháp luật".
- Khoản 8, Điều 1 Nghị định 42/2017/NĐ-CP quy định sửa đổi, bổ sung Khoản 1, Điều 21 Nghị định 59/2015/NĐ-CP như sau: "Chủ đầu tư sử dụng tư cách pháp nhân của mình và bộ máy chuyên môn trực thuộc có đủ điều kiện, năng lực để trực tiếp quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình có tổng mức đầu tư dưới 15 tỷ đồng; trường hợp không đủ điều kiện thực hiện, chủ đầu tư được thuê tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện năng lực theo quy định tại Nghị định này để thực hiện”.
Cho tôi hỏi:
1. Theo quy định trên thì UBND cấp xã làm chủ đầu tư các công trình có tổng mức đầu tư dưới 15 tỷ đồng được sử dụng tư cách pháp nhân và bộ máy chuyên môn của UBND cấp xã khi có đủ điều kiện, năng lực để trực tiếp quản lý dự án. Như vậy, điều kiện và năng lực của bộ máy chuyên môn UBND cấp xã được quy định như thế nào là đủ điều kiện, đủ năng lực và quy định tại văn bản nào?
2. Có một số UBND cấp xã: Trong đội ngũ cán bộ, công chức, người làm việc không chuyên trách của UBND cấp xã không có người nào có trình độ trung cấp trở lên chuyên ngành xây dựng dân dụng, xây dựng cầu đường (nói chung là không có chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng) nhưng UBND cấp xã vẫn quản lý các dự án của mình làm chủ đầu tư (các công trình cấp IV, kể cả các dự án sửa chữa, nâng cấp) là đúng hay sai?
3. Hàng năm UBND cấp xã đề nghị Phòng Tài chính - Kế hoạch cấp huyện thẩm định và tham mưu UBND cấp huyện quyết định phê duyệt thu chi kinh phí quản lý dự án của UBND cấp xã để chi cho bộ phận chuyên môn của mình (chi làm thêm giờ, chi mua văn phòng phẩm, chi sửa chữa tài sản) trong quá trình quản lý dự án là đúng hay sai? Và cơ quan nào đúng cơ quan nào sai?
Trả lời
Bộ Xây dựng trả lời vấn đề này như sau:
Về hình thức chủ đầu tư trực tiếp thực hiện quản lý dự án, theo quy định tại Khoản 8, Điều 1 Nghị định số 42/2017/NĐ-CP ngày 5/4/2017 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 59/2015/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng, chủ đầu tư sử dụng tư cách pháp nhân của mình và bộ máy chuyên môn trực thuộc có đủ điều kiện, năng lực để trực tiếp quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình có tổng mức đầu tư dưới 15 tỷ đồng.
Cá nhân tham gia hoạt động xây dựng phải có văn bằng, chứng chỉ đào tạo phù hợp với công việc đảm nhận do các cơ sở đào tạo hợp pháp cấp (Điều 148 Luật Xây dựng 2014); các cá nhân tham gia quản lý dự án làm việc theo chế độ kiêm nhiệm phải có chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với công việc đảm nhận (Khoản 2, Điều 21 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP).
Đối với trường hợp không đủ điều kiện trực tiếp quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, chủ đầu tư được thuê tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện năng lực theo quy định tại Nghị định này để thực hiện (Khoản 8, Điều 1 Nghị định số 42/2017/NĐ-CP). Chủ đầu tư phải thực hiện các nội dung quản lý dự án dầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng và quy định khác của pháp luật có liên quan theo quy định tại Điều 66 Luật Xây dựng 2014.
Về công tác thu chi trong quản lý dự án, ông Nguyễn Bá Nhi cần liên hệ với cơ quan có thẩm quyền có liên quan để được giải đáp theo quy định.