Bao cấp hay thời bao cấp là một khái niệm mà người Việt dùng để đặt tên cho một thời kỳ lịch sử trong giai đoạn những năm từ 1976 – 1986 diễn ra ở Việt Nam, là thời điểm mà sau khi kết thúc cuộc chiến tranh dai dẳng và khốc liệt của nhân dân ta với với các nước đế quốc hùng mạnh nhất thế giới như thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và nhiều quân đội của các nước đồng minh khác. Show
Theo đó, thì thời bao cấp được hiểu là thời kỳ mà hầu hết sinh hoạt kinh tế đều được Nhà nước chi trả, diễn ra dưới nền kinh tế kế hoạch hóa, một đặc điểm của nền kinh tế của các nước thuộc khối xã hội chủ nghĩa thời kỳ đó. Trong đó, nền kinh tế tư nhân sẽ bị xóa bỏ, nhường chỗ cho khối kinh tế tập thể và kinh tế của nhà nước. Giai đoạn này đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách thức tổ chức kinh tế của Việt Nam, chuyển từ hệ thống kinh tế tư nhân sang mô hình chủ nghĩa xã hội. Mô hình này có tính chất tập trung quyền lực và kiểm soát kinh tế bởi chính phủ, mô phỏng theo mô hình của Liên Xô cũ (Soviet). Mặc dù trước đó, khi miền Bắc được giải phóng vào năm 1954, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thì nền kinh tế chỉ huy đã được áp dụng, nhưng thời kỳ bao cấp mới có đầy đủ và được thể hiện rõ nhất ở giai đoạn từ đầu năm 1976 cho đến 1986 trên phạm vi toàn quốc. \>>Luật sư giải đáp miễn phí thời bao cấp là gì? Gọi ngay: 1900.6174 Trước tiên, cần phải hiểu rằng, cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp là một chính sách, trong đó nền kinh tế sẽ hoạt động dưới sự trấn áp của Nhà nước về những yếu tố sản xuất cũng như phân phối về vấn đề thu nhập. Nhà nước đã can thiệp sâu vào các hoạt động của nền kinh tế mà không coi trọng những quy luật của thị trường. Nhà nước sẽ can thiệp sâu hơn vào hoạt động kinh tế, không coi trọng việc tuân theo các quy luật tự nhiên của thị trường. Kinh tế do Nhà nước và các tổ chức kinh tế tập thể trong hệ thống kế hoạch hóa tập trung sẽ đóng vai trò chủ đạo, trong khi các thành phần kinh tế khác sẽ không nhận được sự tập trung và ưu tiên. Mặc dù cơ chế kế hoạch hóa tập trung từ trước đây có những ưu điểm phản ánh đúng hoàn cảnh của đất nước trong quá khứ, nhưng cho đến nay, nó cũng đã bộc lộ nhiều hạn chế và đã ngăn cản quá trình phát triển của đất nước trong tương lai. \>>Luật sư giải đáp miễn phí về cơ chế kế hoạch hóa tập trung là gì? Gọi ngay: 1900.6174 Đặc điểm cơ bản của cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấpCơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp có những đặc điểm cơ bản như sau: – Nhà nước thực hiện việc quản lý kinh tế chủ yếu thông qua việc ban hành các mệnh lệnh và quy định từ trên cao xuống dưới, thay vì dựa vào cơ chế tự do và cạnh tranh của thị trường. Hệ thống chỉ tiêu được xây dựng dựa trên quan điểm chủ quan, không nhất thiết phản ánh đầy đủ hoặc chính xác nhất tình hình thực tế của kinh tế. Nhà nước xác định các chỉ tiêu và sau đó đưa xuống cấp doanh nghiệp và hợp tác xã để thực hiện. Các tổ chức và doanh nghiệp không có quyền tham gia vào quá trình xây dựng các chỉ tiêu này, mà chỉ thực hiện chúng theo sự hướng dẫn từ Nhà nước. Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, việc cấp phát vốn và vật tư, cũng như việc giao nộp sản phẩm cho Nhà nước, đều được xác định theo các chỉ tiêu kế hoạch mà Nhà nước giao phó. Các doanh nghiệp và hợp tác xã phải tuân theo những chỉ tiêu này, điều này khiến họ chỉ tập trung vào việc hoàn thành nhiệm vụ để đáp ứng yêu cầu của kế hoạch, thay vì có khả năng tự quyết định và tập trung vào nhiều mặt của hoạt động kinh doanh của mình. Điều này dẫn đến việc họ không có sự linh hoạt để đáp ứng đa dạng và phong phú hóa sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, mà chỉ tập trung vào mục tiêu cụ thể được đặt ra từ trên cao. – Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, cơ quan hành chính quốc gia thường can thiệp rất sâu vào các hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp. Khi các quyết định không chính xác gây ra thiệt hại về vật chất, Ngân sách Nhà nước sẽ phải chịu trách nhiệm gánh vác những tổn thất này. Điều này thể hiện sự tập trung quyết định và can thiệp của cơ quan quản lý từ trên cao, nhưng cũng đồng nghĩa với việc Nhà nước phải chịu trách nhiệm về các hậu quả không mong muốn từ các quyết định sai lầm trong quản lý kinh tế. Bên cạnh đó, Nhà nước thường chỉ tập trung phát triển những loại hình kinh tế này, điều này có thể gây hạn chế đối với sự phát triển và đóng góp của các phần tử kinh tế khác trong nền kinh tế. Khiến cho cơ quan quản lý Nhà nước không chỉ đảm nhiệm việc quản lý mà còn thực hiện vai trò can thiệp vào việc sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Điều này tạo ra sự thiếu linh hoạt trong quản lý kinh tế và có thể gây ra sự chậm trễ trong việc thích nghi và phản ứng với sự biến đổi của thị trường và môi trường kinh doanh. – Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, quan hệ giữa hàng hóa và tiền tệ giữ vai trò thứ yếu, được coi như một hình thức nền tảng, trong khi quan hệ vật chất trở thành chủ yế. Các yếu tố cụ thể như giá cả, lãi suất và tiền lương chỉ được áp dụng theo hình thức và mục đích tính toán. Chúng không phản ánh chính xác quan hệ giữa cung và cầu trên thị trường. Thay vào đó, chúng chỉ được sử dụng như công cụ để điều chỉnh theo các chỉ định từ trên cao, không phản ánh tự nhiên của sự cạnh tranh và tương tác giữa các yếu tố kinh tế. Mặt khác, tiền lương được quy định theo cấp bậc hành chính và thâm niên, tính theo chủ nghĩa bình quân, cũng sẽ không được tính theo hiệu quả lao động của mỗi chủ thể. Tất cả những điều đó trên thực tế cũng sẽ dẫn đến tình trạng khan hiếm hàng hóa khiến cho cuộc sống chật vật không những về mặt số lượng mà cả về mặt chất lượng của nhiều mặt hàng khác nhau. Cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp thường sẽ có bộ máy quản lý cồng kềnh, nhiều cấp trung gian: Hệ thống thể chế giai đoạn này vẫn chưa có sự đồng bộ, còn chồng chéo, thiếu sự thống nhất, thủ tục hành chính trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung vẫn còn rườm rà, phức tạp, trật tự, kỷ cương vẫn còn chưa nghiêm. Tổ chức bộ máy đất nước vẫn còn khá cồng kềnh về nhiều tầng nấc, phương thức quản lý hành chính vừa tập trung quan liêu lại còn vừa phân tán chưa được thông suốt, gây ra nhiều tổn hại. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ công chức ở nước ta thời kì này vẫn còn rất nhiều điểm yếu về mặt phẩm chất, tinh thần, trách nhiệm. \>>Luật sư giải đáp miễn phí về đặc điểm của cơ chế kế hoạch hóa tập trung là gì? Gọi ngay: 1900.6174 Hậu quả của cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấpTrong thời kỳ kinh tế tăng trưởng theo chiều rộng, hay có thể hiểu rằng cơ bản đó là dựa vào sự tăng đầu tư, khai thác các tài nguyên, sức lao động giá rẻ và một số lợi thế khác, cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp cũng sẽ có những tác dụng nhất định. Cơ chế kế hoạch hóa tập trung đã cho phép tập trung tối đa các nguồn lực về kinh tế, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn đất nước vào các mục tiêu chủ yếu trong từng giai đoạn cũng như điều kiện cụ thể, đặc biệt trong quá trình công nghiệp hóa theo hướng ưu tiên về phát triển công nghiệp nặng. Cơ chế kế hoạch hóa tập trung cũng đã góp một phần quan trọng tạo nên sự thống nhất trong thực hiện các mục tiêu. Trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, các cơ chế quản lý kinh tế kế hoạch hóa tập trung ra đời thực chất cũng đã đáp ứng được những yêu cầu của thời chiến, bởi vì khi đất nước bị xâm lược, mục tiêu của cả nước đó là giải phóng dân tộc. Bởi vậy nên trong giai đoạn đó, đất nước ta thực hiện kế hoạch hóa tập trung cũng sẽ góp một phần quan trọng trong việc huy động được tối đa sức lực của toàn thể nhân dân xây dựng và phát triển kinh tế nhằm mục đích có thể thực hiện được các mục tiêu giải phóng dân tộc, đây được đánh giá là một nhiệm vụ chung chứ không phải riêng ai. Nhà nước ta cũng cần phải thực hiện bao cấp hoàn toàn, giúp cho các chủ thể chính là những người chiến sĩ khi ra chiến trường cũng có thể yên tâm phục vụ chiến đấu hơn, bởi những người chiến sĩ này sẽ không cần phải lo nghĩ đến chuyện gia đình, vợ con ở nhà, vì mọi thứ đã được nhà nước ta chu cấp. Đối với kinh tế:Trong thời kỳ kinh tế nước ta vẫn còn tăng trưởng chủ yếu theo chiều rộng thì các cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp sẽ có tác dụng nhất định, như đã phân tích bên trên, cơ chế kế hoạch hóa tập trung sẽ được tạo lập đã cho phép tập trung tối đa các nguồn lực kinh tế vào các mục đích chủ yếu trong từng giai đoạn và điều kiện cụ thể, đặc biệt là trong quá trình công nghiệp hóa theo xu hướng ưu tiên về việc phát triển công nghiệp nặng. Tuy nhiên, theo thời gian, cơ chế kế hoạch hóa tập trung ngày càng không phù hợp với hoàn cảnh của đất nước ta. Ta có thể thấy rằng, cơ chế kế hoạch hóa tập trung đã làm thủ tiêu cạnh tranh, kìm hãm đi sự tiến bộ khoa học – công nghệ, triệt tiêu nguồn động lực kinh tế đối với các chủ thể là những người lao động, cơ chế này cũng sẽ không kích thích tính năng động, sáng tạo của các đơn vị sản xuất kinh doanh. Chính vì những nguyên nhân này đã làm cho nền kinh tế nước ta bị rơi vào tình trạng trì trệ, khủng hoảng. Đối với văn hóa:Quy luật sàng lọc thời kỳ này đã không phát huy được các tác dụng. Số lượng văn nghệ sĩ chuyên nghiệp đến một lúc nào đó thực tế cũng sẽ vượt quá các tỷ lệ cần thiết so với số dân, bên cạnh đó thì số lượng văn nghệ sĩ chuyên nghiệp cũng quá tải so với khả năng cung cấp vật chất của kinh tế đất nước. Các văn nghệ sĩ không chỉ sống chủ yếu bằng việc sáng tác nghệ thuật. Một số trong số họ đã trở thành quan chức cấp cao trong ngành văn hóa. Ngoài những đặc quyền của vị trí quản lý cao cấp, nếu họ tiếp tục sáng tác, họ cũng được đánh giá và đặc biệt khen ngợi theo cách thức phụ thuộc vào vị trí chức vụ của họ. Điều này có thể dẫn đến việc họ trở nên xa rời với đời sống của cộng đồng và dân chủ nhiều hơn so với các nghệ sĩ khác trong ngành. Đối với xã hội:Cơ chế kế hoạch hóa tập trung này ra đời trong thời kỳ đất nước vừa bước qua những năm tháng đau thương của chiến tranh. Do đó mà tình hình xã hội ở giai đoạn này cũng còn có nhiều rối ren, phức tạp. Vì vậy, các cơ chế kế hoạch hóa tập trung cũng đã góp một phần ổn định đời sống xã hội, duy trì trật tự xã hội. Khi nền kinh tế toàn cầu chuyển hướng vào việc phát triển sâu hơn, dựa trên sự áp dụng của các tiến bộ từ cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp đã bộc lộ những hạn chế của nó rõ rệt hơn. Việc tiếp tục duy trì cơ chế này đã đưa nền kinh tế của các quốc gia xã hội chủ nghĩa, bao gồm cả nước ta, vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng. Điều này là do cơ chế này không đáp ứng được nhu cầu và đòi hỏi ngày càng cao của môi trường kinh doanh và công nghiệp ngày nay.  \>>>Xem thêm: Quan liêu là gì? Giải pháp khắc phục bệnh quan liêu Đánh giá về cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấpTừ những phân tích về các khái niệm, đặc trưng của cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, có thể rút ra một số đánh giá, cụ thể như sau: Về ưu điểm:– Đối với kinh tế: Trong thời kỳ kinh tế còn tăng trưởng chủ yếu là theo chiều rộng thì các cơ chế này sẽ có tác dụng nhất định, nó cho phép tập trung tối đa được các nguồn lực kinh tế vào mục đích chủ yếu trong từng giai đoạn và các điều kiện cụ thể, đặc biệt là trong quá trình công nghiệp hóa của đất nước theo xu hướng ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. – Đối với văn hóa: Biểu hiện rõ nhất của chính sách này đó là tuy những văn nghệ sĩ được tập hợp trong những hội sáng tác, nhưng cơ cấu của tổ chức và cách thao tác của những hội này đa phần vẫn sẽ giống như mọi cơ quan hành chính sự nghiệp nhà nước. Văn nghệ sĩ chuyên nghiệp là những cán bộ trong biên chế, những viên chức ăn lương để sáng tác. Điều này sẽ có những mặt tốt, góp phần phát huy được văn hóa truyền thống với hiệu quả cao. – Đối với xã hội: Chính sách này sinh ra trong thời kỳ đất nước vừa bước qua những năm tháng đau thương của các cuộc chiến tranh. Tình hình xã hội vẫn còn nhiều rối ren, phức tạp. Vì vậy, nó đã góp phần duy trì đời sống xã hội cũng như trật tự xã hội. Về hạn chế:– Đối với kinh tế: Theo thời gian thì các chính sách này ngày càng không còn tương thích với tình hình lúc bấy giờ của đất nước. Nó làm thủ tiêu đi cạnh tranh trong thị trường, làm trì trệ việc áp dụng các khoa học – công nghệ tiên bộ, triệt tiêu động lực kinh tế của những người lao động, không kích thích được tính năng động, phát minh sáng tạo của những đơn vị có chức năng sản xuất kinh doanh thương mại. Chính điều này đã làm cho nền kinh tế bị rơi vào tình trạng ngưng trệ, khủng hoảng cục bộ. – Đối với văn hóa: Quy luật sàng lọc không phát huy được các tác dụng. Số lượng văn nghệ sĩ chuyên nghiệp đến một lúc nào đó sẽ có thể vượt quá tỷ lệ cần thiết so với số dân, đồng thời cũng sẽ quá tải so với khả năng hỗ trợ của nền kinh tế đất nước. Mặt khác, do bị “viên chức hóa”, nên các văn nghệ sĩ không sống đa phần bằng việc sáng tác. Một số người trở thành các quan chức đầu ngành, ngoài những quyền lợi và nghĩa vụ của những viên chức cấp cao, nếu vẫn sáng tác, họ còn được mặc nhiên hưởng độc quyền của lối “khen chê theo chức vụ”, dẫn tới quan liêu hóa, xa rời đời sống nhân dân. Một số khác, dần dà tỏ rõ không có các kỹ năng đặc biệt quan trọng, nhưng không bị luật sàng lọc gạt bỏ để chuyển nghề, cho nên vì thế rất dễ tìm đến những đề tài nhất thời, cục bộ, dễ chạy theo các xu hướng, chủ trương vốn chỉ có ý nghĩa nhất thời, tạo ra một số lượng quá lớn các tác phẩm xoàng xĩnh, nhạt nhẽo, vô thưởng vô phạt, hạ thấp trình độ chung của nền văn nghệ nước nhà. – Đối với xã hội: Sản xuất công – nông nghiệp bị đình đốn. Việc lưu thông, phân phối bị ách tắc. Lạm phát ở mức cao. Đời sống của các tầng lớp nhân dân sa sút chưa từng thấy. Ở thành thị, lương tháng của các công nhân, viên chức chỉ đủ ăn trong ít ngày. Ở nông thôn, vào lúc giáp hạt có tới hàng triệu gia đình nông dân thiếu ăn. Tệ nạn xã hội lan rộng… \>>>Xem thêm: Tội hối lộ bị phạt như thế nào? Cấu thành tội nhận hối lộ Trên đây là toàn bộ thông tin chia sẻ về “Quan liêu bao cấp” đã được chúng tôi tìm hiểu, tổng hợp để gửi đến các bạn, cụ thể quy định của pháp luật về đặc điểm cơ bản của cơ chế kế hoạch hóa tập trung; những hậu quả, đánh giá về kế hoạch hóa tập trung v.v… Nền kinh tế bao cấp là gì?Trước khi bước vào thời kì hội nhập quốc tế, nền kinh tế việt nam đã trải qua nền kinh tế bao cấp. Đây là thời kỳ mà Nhà nước hạn chế đến mức tối đa việc mua bán, trao đổi bằng tiền mặt. Tem phiếu, sổ gạo, giấy chuyển lương thực… là những thứ vô cùng quan trọng trong các gia đình.nullKinh tế bao cấp là gì ? (Cập nhật 2024) - Luật ACCaccgroup.vn › kinh-te-bao-cap-la-ginull Thời kỳ bao cấp ở Việt Nam kéo dài bao lâu?“Thời kỳ bao cấp” là tên gọi dùng để chỉ một giai đoạn lịch sử đặc biệt kéo dài từ năm 1976 đến năm 1986. Đó là thời kỳ mà hầu hết sinh hoạt kinh tế đều được Nhà nước chi trả, diễn ra dưới nền kinh tế kế hoạch hóa, một đặc điểm của nền kinh tế các nước thuộc khối xã hội chủ nghĩa thời kỳ đó.nullTin tức - UBND tỉnh Yên Báiyenbai.gov.vn › noidung › tintuc › Pages › chi-tiet-tin-tucnull Nền kinh tế tập trung là gì?Kinh tế kế hoạch (còn được gọi là nền kinh tế kế hoạch tập trung hoặc nền kinh tế chỉ huy) là một nền kinh tế-xã hội trong đó Chính phủ và Nhà nước kiểm soát toàn bộ các yếu tố sản xuất và giữ quyền quyết định việc sử dụng các yếu tố sản xuất cũng như phân phối về thu nhập.nullKinh tế kế hoạch – Wikipedia tiếng Việtvi.wikipedia.org › wiki › Kinh_tế_kế_hoạchnull Việt Nam xóa bỏ bao cấp năm bao nhiêu?Hội nghị trung ương 8 khoá V (6/1985) chủ trương dứt khoát xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, thực hiện cơ chế một giá; xoá bỏ chế độ cung cấp hiện vật theo giá thấp; chuyển mọi hoạt động sản xuất kinh doanh sang cơ chế hạch toán kinh tế.nullThời bao cấp – Wikipedia tiếng Việtvi.wikipedia.org › wiki › Thời_bao_cấpnull |
