Thông tư số 12/2011/TT-BVHTTDL ngày 10/10/2011 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết về tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục, hồ sơ công nhận Danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” và tương đương. Ngày 04/10, Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” phường Tiên Cát tổ chức bình xét các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” năm 2023.  Dự hội nghị có các đồng chí lãnh đạo Đảng uỷ – HĐND – UBND – Uỷ ban MTTQ, các tổ chức đoàn thể phường; cùng toàn thể các đồng chí trong Ban Chỉ đạo “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” phường Tiên Cát. Đồng chí Ngô Thị Thanh Thuý – Phó Chủ tịch UBND phường, Trưởng Ban chỉ đạo chủ trì hội nghị. Toàn phường Tiên Cát có 16 khu dân cư, ngay từ đầu năm các khu dân cư đã đăng ký thực hiện gia đình văn hóa là 4089 hộ. Các khu dân cư đã triển khai hướng dẫn các hộ gia đình thực hiện tự đánh giá thực hiện tiêu chí, tự chấm điểm gia đình văn hóa trong năm. Thông qua công tác chấm điểm gia đình văn hóa ở các khu, Ban công tác Mặt trận khu dân cư cùng với đại diện các hộ dân tổ chức họp bình xét danh hiệu “Gia đình văn hóa” và chấm điểm “Khu dân cư văn hóa” năm 2023, cuộc họp có sự tham gia của các thành viên Ban Chỉ đạo phường được phụ trách từng khu. Công tác đánh giá, bình xét thực hiện theo Quyết định số 04/2022/QĐ-TTg ngày 18/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ; Kế hoạch số 2338/KH-UBND, ngày 19/9/2022 của UBND thành phố Việt Trì về Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 04/2022/QĐ-TTg ngày 18/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ “quy định tiêu chí, trình tự, thủ tục xét công nhận đạt chuẩn đô thị văn minh” trên địa bàn thành phố Việt Trì. Qua kết quả bình xét các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” của từng khu, Ban Chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” của phường họp bình xét lại và thống nhất kết quả như sau: toàn phường có 3977/4128 hộ đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, đạt tỷ lệ 96,34%; đề nghị Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” thành phố Việt Trì công nhận 16/16 khu dân cư của phường Tiên Cát đạt danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” trong năm 2023. Trong đó, về khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa, Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa thì gia đình phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau: 1- Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước: - Các thành viên trong gia đình chấp hành tốt chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật. - Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội theo quy định. - Bảo đảm thực hiện an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy. - Bảo đảm các quy định về độ ồn, không làm ảnh hưởng đến cộng đồng theo quy định của pháp luật về môi trường. 2- Tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương: - Tham gia các hoạt động nhằm bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, cảnh quan thiên nhiên và môi trường của địa phương. - Tham gia các phong trào từ thiện, nhân đạo; đền ơn đáp nghĩa; khuyến học khuyến tài và xây dựng gia đình học tập. - Tham gia sinh hoạt cộng đồng ở nơi cư trú. - Tích cực tham gia các phong trào phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội do địa phương tổ chức. - Người trong độ tuổi có khả năng lao động tích cực làm việc và có thu nhập chính đáng. - Trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường. 3- Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; thường xuyên gắn bó, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ trong cộng đồng: - Thực hiện tốt Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình - Thực hiện tốt chính sách dân số, hôn nhân và gia đình - Thực hiện tốt các mục tiêu về bình đẳng giới, phòng, chống bạo lực gia đình/bạo lực trên cơ sở giới - Hộ gia đình có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước/các loại hình tương tự hợp vệ sinh - Tương trợ, giúp đỡ mọi người trong cộng đồng khi khó khăn, hoạn nạn Các trường hợp không xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóaThành viên trong gia đình vi phạm một trong các trường hợp sau thì không xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa: - Bị truy cứu trách nhiệm hình sự. - Không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế. - Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Vi phạm quy định về trật tự công cộng; hành vi đánh bạc trái phép; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và phòng, chống bạo lực gia đình. Tiêu chuẩn đạt Gia đình văn hóa nêu trong Nghị định có 3 nhóm với 24 tiêu chí. Ảnh minh họa (nguồn: Người Tiêu Dùng) Phản ánh đầy đủ các yếu tố văn hóa trong đời sống Sự ra đời của Nghị định 122/2018/NĐ-CP là bước cụ thể hóa các Nghị quyết của Trung ương, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và Nghị quyết Trung ương 9 khóa XII về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Nội dung Nghị định có nhiều điểm mới so với Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL ngày 10/10/2011 quy định chi tiết về tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục, hồ sơ công nhận Danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” và tương đương. Trước tiên, sự ra đời của Nghị định đánh dấu điểm nhấn quan trọng đạt được về mặt nhận thức - xây dựng đời sống văn hóa trong gia đình và cộng đồng không thuần túy là phong trào, là công việc của chỉ riêng ngành văn hóa mà của toàn xã hội, trong đó vai trò, trách nhiệm về quản lý nhà nước được quy định cụ thể. Đây là điều kiện quan trọng, thống nhất về khung pháp lý, nêu rõ thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), các bộ, ngành liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc tổ chức thực hiện Nghị định. Nghị định lần này quy định cụ thể danh hiệu gia đình văn hóa, cộng đồng văn hóa theo hướng mở, định lượng được và có tính dự báo trước tác động bởi sự thay đổi nhanh chóng về cơ cấu lao động, nhất là lao động nông thôn, về tốc độ đô thị hóa và tác động của cách mạng công nghiệp 4.0. Tiêu chuẩn đạt Gia đình văn hóa nêu trong Nghị định có 3 nhóm với 24 tiêu chí (Thông tư 12/2011/TT-Bộ VHTTDL có 3 nhóm với 11 tiêu chí); bao quát hầu hết các lĩnh vực, các tiêu chí lần này nêu trong Nghị định đạt độ tiệm cận hoặc cao hơn mức chuẩn so với một số nội dung tiêu chí xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; nội hàm các tiêu chí dễ định lượng, xác định được mức độ đạt và không đạt khi thực hiện bình xét; các tiêu chí có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, phản ánh đầy đủ các yếu tố văn hóa chủ đạo trong đời sống gia đình. Nội dung các tiêu chí phản ánh được đặc trưng văn hóa truyền thống của gia đình Việt Nam, có giá trị định hướng để giữ gìn và phát triển những đặc trưng tốt đẹp, đạo đức, phẩm chất cao quý của truyền thống gia đình. Nghị định cũng quy định cụ thể 07 nhóm trường hợp không được xét tặng gia đình văn hóa (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL không quy định). Đây là điểm mới, cụ thể, giúp cho việc bình xét được thuận lợi, đồng thời hạn chế tối đa tính hình thức trong quá trình bình xét danh hiệu. Tiêu chuẩn danh hiệu Khu dân cư văn hóa bao gồm 5 nhóm nội dung với 27 tiêu chí cụ thể (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL có 5 nhóm nội dung, 22 tiêu chí). Hầu hết nội dung các tiêu chí nêu trong Nghị định được cụ thể hóa, phù hợp với các quy định hiện hành về đánh giá hộ nghèo đa chiều, mức độ tiếp cận văn hóa, giáo dục, y tế, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; các tiêu chí dễ đánh giá, quan sát, dễ định lượng trong hoạt động bình xét. Đặc biệt, các tiêu chí phản ánh yêu cầu từ thực tế, phù hợp với môi trường ở nông thôn và thành thị, tránh được tính hình thức, chạy đua theo thành tích, đánh giá không thực chất tình hình. Nghị định cũng quy định 03 trường hợp không xét tặng danh hiệu Khu dân cư văn hóa (điều 13) nếu để xảy ra tình trạng có khiếu kiện đông người và khiếu kiện vượt cấp trái pháp luật; có điểm, tụ điểm ma túy, mại dâm; có hoạt động lợi dụng tôn giáo vi phạm pháp luật. (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL không có nội dung này). Ngoài ra, hình thức tôn vinh, khen thưởng cũng được Nghị định quy định rõ cho cả hai chủ thể. Đối với gia đình gồm danh hiệu Gia đình văn hóa và Giấy khen Gia đình văn hóa. Tương tự, đối với Khu dân cư gồm danh hiệu Khu dân cư văn hóa và Giấy khen Khu dân cư văn hóa. (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL chỉ quy định cấp danh hiệu văn hóa). Hồ sơ, trình tự công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa, tặng Giấy khen Gia đình văn hóa; danh hiệu Khu dân cư văn hóa và Giấy khen Khu dân cư văn hóa được quy định cụ thể, rõ trách nhiệm từ cấp thôn, ấp, tổ dân phố đến thẩm quyền, trách nhiệm, thời hạn giải quyết của Chủ tịch UBND cấp xã, Chủ tịch UBND cấp huyện và tương đương làm cơ sở để Ban Chỉ đạo phong trào các cấp đánh giá hiệu quả triển khai thực hiện Phong trào ở các địa bàn dân cư. Quy định rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương Nghị định quy định rõ trách nhiệm của Bộ VHTTDL, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về lĩnh vực quản lý nhà nước, nhấn mạnh yêu cầu về trách nhiệm công vụ trong thực thi nhiệm vụ thực hiện việc tặng danh hiệu, giấy khen gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa. Nghị định còn quy định về thực hiện công khai thủ tục hành chính và kết quả thủ tục hành chính trong phạm vi thẩm quyền; về kiểm soát thủ tục hành chính theo các quy định hiện hành. Đây là những điểm rất mới, khẳng định rõ yêu cầu quản lý nhà nước về xây dựng văn hóa trong gia đình và cộng đồng, siết chặt kỷ cương trong xét, tặng danh hiệu và khen thưởng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa. Nghị định yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương “Ưu tiên bố trí, sắp xếp nhân sự, bảo đảm kinh phí cho việc thực hiện xét tặng danh hiệu, Giấy khen Gia đình văn hóa và danh hiệu, Giấy khen Khu dân cư văn hóa theo quy định của pháp luật hiện hành” (Mục 4, Điều 20, Nghị định 122/2018/NĐ-CP). Quy định này tạo sự thống nhất trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Phong trào các cấp, đồng thời là cơ sở thống nhất trong việc bố trí nguồn lực con người và vật chất để triển khai thực hiện việc xây dựng đời sống văn hóa ở gia đình và cộng đồng dân cư. Trong phần hiệu lực thi hành, Mục 2, Điều 21, Nghị định nêu rõ: “Bãi bỏ khoản 3 Điều 50 Nghị định số 91/2017/NĐ-CP ngày 31 tháng 7 năm 2017 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật thi đua, khen thưởng”. (Bộ VHTTDL quy định và hướng dẫn tiêu chuẩn danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”). Có thể nói, đây là sự tham mưu quyết liệt của Bộ VHTTDL, sự vào cuộc của các ban, bộ, ngành Trung ương, của Ban Chỉ đạo Trung ương Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, nhất là sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nêu quyết tâm để thể chế hóa thủ tục, trình tự vinh danh kết quả xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa; đồng thời thể hiện sự quan tâm của toàn xã hội về xây dựng và phát triển văn hóa con người theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng đã đề ra./. |
