Tương tác bổ trợ là kiểu tương tác của hai hay nhiều gen không alen cùng quy định một tính trạng, trong đó sự xuất hiện của 2 alen trội làm xuất hiện kiểu hình mới. 
- F2 có 9+7 = 16 tổ hợp → F1 cho 4 loại giao tử → F1 dị hợp về 2 cặp gen (AaBb). -Ta thấy F1 (AaBb) dị hợp về 2 cặp gen chỉ biểu hiện một tính trạng hoa đỏ → hiện tượng 2 gen tương tác quy định 1 tính trạng: + Hai alen trội A và B nằm trên 2 NST khác nhau sinh ra sản phẩm tương tác với nhau đã quy định tính trạng hoa đỏ (A_B_) + Khi chỉ có 1 trong 2 gen trội hoặc không có gen trội nào thì hoa màu trắng ( A-bb, aaB-, aabb) 2. Tương tác át chế
Có hai truờng hợp: át chế trội và át chế lặn.
Ta thấy tỉ lệ F2 là 13 : 3 → có 16 tổ hợp lai nhưng khác tỉ lệ 9 : 3 : 3 1 chứng tỏ các gen phân li độc lập nhưng có sự tương tác với nhau, cụ thể là tuân theo quy luật tương tác át chế trội (Sự có mặt của B kìm hãm sự biểu hiện của A, nên kiểu gen A_B_ quy định màu trắng, kiểu gen A_bb có màu). 3. Tương tác cộng gộp
Tỷ lệ đặc trưng : 9A_B_, 3A_bb, 3aaB_ : 1aabb = 15 : 1
- Tính trạng càng do nhiều gen tương tác quy định thì sự sai khác về KH giữa các KG càng nhỏ ® tạo nên một phổ BD liên tục. - Tác động cộng gộp thường là các tính trạng số lượng, năng suất (sản lượng sữa, chiều cao…). Tính trạng số lượng thường có phổ biến dị rộng, có thể định lượng được bằng cân, đo, đong, đếm... III. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN. 1. Gen đa hiệu Là trường hợp một gen có thể tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau. Gen đa hiệu là cơ sở để giải thích hiện tượng biến dị tương quan: Khi một gen đa hiệu bị đột biến thì nó đồng thời kéo theo sự biến dị ở một số tính trạng mà nó chi phối. 2. Ví dụ - Trong các thí nghiệm trên đậu Hà Lan, Menđen đã nhận thấy: + Giống đậu hoa tím thì có hạt màu nâu, trong nách lá có một chấm đen. + Giống đậu hoa trắng thì hạt có màu nhạt, trong nách lá không có chấm đen. - Khi nghiên cứu biến dị ở ruồi giấm, Moocgan cũng đã nhận thấy: +Ruồi có gen quy định cánh ngắn thì đốt thân cũng ngắn; lông cứng ra, sức đẻ kém đi, tuổi thọ ngắn lại. - Ở người có một đột biến gen trội gây hội chứng Macphan (hội chứng người nhện): tay chân dài hơn đồng thời thủy tinh thể ở mắt bị hủy hoại. - Gen HbS ở người quy định sự tổng hợp chuỗi β-hemoglobin bình thường gồm 146 axit amin. Gen đột biến HbS cũng quy định sự tổng hợp chuỗi β-hemoglobin bình thường gồm 146 axit amin, nhưng chỉ khác một axit amin ở vị trí số 6 (axit amin glutamic thay bằng valin). Gây hậu quả làm biến đổi hồng cầu hình đĩa lõm thành hình lưỡi liềm -> xuất hiện hàng loạt rối loạn bệnh lí trong cơ thể. - Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen thuộc các lôcut khác nhau (gen không alen) trong quá trình hình thành kiểu hình. - Thực tế, các gen trong tế bào không trực tiếp tương tác với nhau mà do sản phẩm của chúng (prôtêin) tác động qua lại với nhau để tạo kiểu hình (KH). 1. Tương tác bổ sung - Là kiểu tác động qua lại của 2 hay nhiều gen không alen làm xuất hiện kiểu hình mới.
- Lai các cây thuộc 2 dòng thuần hoa trắng → F1: toàn cây hoa đỏ - F1 tự thụ phấn được F2 có tỉ lệ KH 9 đỏ : 7 trắng
F2 có 16 kiểu tổ hợp, chứng tỏ F1 cho 4 loại giao tử → F1 chứa 2 cặp gen dị hợp quy định 1 tính trạng → có hiện tượng tương tác gen.
- Sự có mặt của 2 gen trội không alen nằm trên 2 NST khác nhau quy định hoa đỏ (AB) - Khi chỉ có 1 trong 2 gen trội hoặc không có gen trội nào quy định hoa màu trắng (Abb, aaB, aabb)
P t/c: Dòng hoa trắng 1 (AAbb) x Dòng hoa trắng 2 (aaBB) F1: 100% hoa đỏ (AaBb) F2: 9 A-B- (hoa đỏ) : 3 A-bb (hoa trắng) : 3 aaB- (hoa trắng) : 1 aabb (hoa trắng) 2. Tương tác cộng gộp
- Là kiểu tác động của nhiều gen, trong đó mỗi gen đóng góp 1 phần như nhau vào sự phát triển của cùng 1 tính trạng.
- Tác động cộng gộp của 3 gen trội quy định tổng hợp sắc tố mêlanin ở người. Kiểu gen càng có nhiều gen trội thì khả năng tổng hợp sắc tố mêlanin càng cao, da càng đen, không có gen trội nào da trắng nhất. - Tính trạng càng do nhiều gen tương tác quy định thì sự sai khác về kiểu hình giữa các kiểu gen càng nhỏ và càng khó nhận biết được các kiểu hình đặc thù cho từng kiểu gen. - Những tính trạng số lượng thường do nhiều gen quy định, chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường: sản lượng sữa, khối lượng, số lượng trứng… II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN - Là hiện tượng 1 gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau. + Ví dụ: Alen A quy định quả tròn, vị ngọt. Alen a quy định quả bầu, vị chua. - Các gen trong 1 tế bào không hoạt động độc lập, các tế bào trong 1 cơ thể cũng có tác động qua lại với nhau vì cơ thể là 1 bộ máy thống nhất. |
