 Nhiệt độ toàn cầu tăng kỷ lục, đợt nóng cực độ tại châu Á và nước biển ấm bất thường ở Alaska trong năm 2016 là những hiện tượng phát sinh hoàn toàn từ tình trạng Trái Đất ấm lên do những hoạt động của con người. Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học thế giới xác định nếu không có tình trạng biến đổi khí hậu các hiện tượng thời tiết cực đoan như vậy đã không xảy ra. Kết luận trên được đưa ra trong báo cáo "Lý giải các hiện tượng cực đoan năm 2016 từ góc độ khí hậu," công bố ngày 13/12 tại cuộc họp hàng năm của Liên đoàn Địa vật lý Mỹ ở New Orleans. Báo cáo tập hợp 27 bản phân tích các hiện tượng thời tiết cực đoan trên khắp năm châu lục và hai đại dương, trong đó 116 nhà khoa học đến từ 18 quốc gia đã tổng hợp các quan sát lịch sử và mô phỏng mô hình để xác định vai trò của biến đổi khí hậu trong hơn 20 hiện tượng thời tiết cực đoan. Báo cáo khẳng định hầu hết các hiện tượng cực đoan đều chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ở một mức độ nào đó. Từ trước đến nay, tình trạng biến đổi khí hậu do con người gớp phần gây ra đã được biết đến là nguyên nhân làm gia tăng các hiện tượng thiên tai như lũ lụt, hạn hán, bão, nắng nóng bất thường... tuy nhiên chưa bao giờ bị xem là nguyên nhân duy nhất. Tổng biên tập tập san của Hội Khí tượng học Mỹ Jeff Rosenfeld nhận định: "Báo cáo này đánh dấu một sự thay đổi cơ bản." Ông nhấn mạnh: "Việc xác định rằng nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan đã không xảy ra nếu không chịu ảnh hưởng của con người cho thấy rõ rằng chúng ta đang trải nghiệm thời tiết mới vì chính chúng ta đã tạo ra khí hậu mới." Báo cáo nêu ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như nhiệt độ kỷ lục năm 2016, theo đó, các nhà khoa học khẳng định nguyên nhân "chỉ có thể từ sự ấm lên do con người gây ra trong thời gian khoảng 100 năm qua." [Infographics] Thay đổi khí hậu, lũ lụt ở châu Âu trong hơn 50 năm qua Báo cáo cũng phân tích các đợt sốc nhiệt ở châu Á khiến 580 người thiệt mạng tại Ấn Độ trong thời gian từ tháng 3-5/2016 và khiến Thái Lan ghi nhận mức tiêu thụ điện kỷ lục khi người dân nước này đồng loạt tăng sử dụng máy điều hòa nhiệt độ. Tài liệu cũng loại trừ ảnh hưởng của hiện tượng El Nino - diễn ra từ 2015 đến hết nửa đầu 2016 - đối với đợt nóng cực độ tại châu Á, khẳng định rằng nếu không có biến đổi khí hậu thì đã không xảy ra đợt nóng này. Đối với hiện tượng nhiệt độ nước biển tăng lên mức cao nhất trong 35 năm ở các vùng biển thuộc Vịnh Alaska, Bering, và phía Bắc Australia gây hại nghiêm trọng đối với vỉa san hô ngầm Great Barrier Reef cũng như đợt tảo nở hoa gây tác hại nhất ngoài khơi Alaska, báo cáo nhấn mạnh "hoàn toàn không có khả năng những hiện tượng bất thường này chỉ do sự biến thiên của tự nhiên." Báo cáo dành một chương để phân tích hiện tượng ấm nóng tại vùng cận Bắc cực tháng 11-12/2016 và khẳng định không thể lý giải hiện tượng này mà không nói đến sự ấm lên của khí hậu do con người gây ra. Ngoài ra, những đợt hạn hán bất ngờ ở miền Nam châu Phi đã tăng gấp 3 lần trong vòng 60 năm qua chủ yếu là do biến đổi khí hậu do con người gây ra. Tương tự, các đợt mưa lớn như đợt mưa tại Vũ Hán, Trung Quốc năm 2016 xuất hiện thường xuyên gấp 10 lần so với năm 1961. Tuy nhiên, báo cáo này cũng nêu rõ không phải mọi hiện tượng thời tiết cực đoan đều bắt nguồn từ tình trạng biến đổi khí hậu. Theo đó, khoảng 20% hiện tượng cực đoan trong năm 2016 được nghiên cứu không liên quan đến tình trạng biến đổi khí hậu do con người gây ra, bao gồm bão tuyết ở trung tâm Đại Tây Dương và hạn hán dẫn tới tình trạng thiếu nước ở Đông Bắc Brazil./. (TTXVN/Vietnam+) Biến đổi khí hậu được xem là nguyên nhân khiến tần suất, cường độ và thời gian của các đợt nắng nóng diễn ra khắc nghiệt ở nhiều quốc gia - Ảnh: THE GUARDIAN Trong 3 tháng qua, mưa bão gây ngập lụt nghiêm trọng tại Bangladesh, trong khi các đợt nắng nóng khắc nghiệt hoành hành tại nhiều khu vực ở Nam Á và châu Âu. Hạn hán kéo dài đang đe dọa đẩy hàng triệu người lâm vào nạn đói ở Đông Phi. Theo các nhà khoa học, phần lớn nguyên nhân dẫn tới các hiện tượng thời tiết này là do biến đổi khí hậu. Ngày 28-6, một nhóm các nhà khoa học về khí hậu đã công bố nghiên cứu làm rõ vai trò của biến đổi khí hậu đối với từng hiện tượng thời tiết trong 20 năm qua. Nghiên cứu xác nhận những cảnh báo tác động của tình trạng ấm lên toàn cầu thay đổi thế giới, đồng thời nêu rõ những thông tin chưa nắm bắt được. Đối với mưa bão và nắng nóng cực đoan, các nhà nghiên cứu đã hiểu rõ hơn cường độ của các hiện tượng này đang thay đổi như thế nào do biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các nhà khoa học chưa thực sự hiểu rõ về tác động của biến đổi khí hậu đối với cháy rừng và hạn hán. Hiện tại nguy cơ xảy ra một đợt nắng nóng gay gắt cao gấp 3 lần và mức nhiệt độ đỉnh điểm cao hơn khoảng 1 độ C so với thời kỳ chưa ghi nhận tình trạng biến đổi khí hậu. Đợt nắng nóng trong tháng 4 vừa qua đã khiến nhiệt độ tại Ấn Độ và Pakistan lên tới hơn 50 độ C. Đợt nắng nóng trong tháng 6 này trải dài từ châu Âu đến Mỹ cho thấy tần suất các đợt nắng nóng đã tăng mạnh. Trong khi đó tuần trước, Trung Quốc chứng kiến ngập lụt nghiêm trọng sau nhiều ngày mưa lớn. Bangladesh cũng trong tình cảnh tương tự. Nhìn chung, mưa bão gây ngập lụt nghiêm trọng đang diễn ra thường xuyên hơn và để lại hậu quả ngày càng lớn. Đối với các nhà khoa học, việc xác định biến đổi khí hậu có ảnh hưởng như thế nào đến tình trạng hạn hán khó khăn hơn. Theo nghiên cứu trên, một số khu vực đang trải qua thời kỳ khô hạn kéo dài. Tình trạng nhiệt độ ấm lên ở miền tây nước Mỹ đang đẩy nhanh quá trình tan băng. Mặc dù chưa xác định được hạn hán ở Đông Phi có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu hay không, các nhà khoa học cho rằng tình trạng sụt giảm lượng mưa vào mùa xuân ở khu vực này có liên quan mật thiết đến hiện tượng các vùng biển ở Ấn Độ Dương ấm lên. Điều này khiến lượng mưa giảm nhanh khi qua Ấn Độ Dương trước khi vào khu vực khô nóng này. Các đợt nắng nóng và khô hạn làm trầm trọng thêm nạn cháy rừng, đặc biệt là những vụ cháy rừng quy mô lớn. Trên quy mô toàn cầu, tần suất xảy ra các cơn bão lớn không tăng, nhưng bão lốc trở nên thường xuyên hơn ở khu vực Thái Bình Dương và Bắc Đại Tây Dương. Nghiên cứu chỉ ra rằng vào những đêm nhiệt độ cao quá 30 độ C, trung bình giấc ngủ của mọi người sẽ giảm đi 14 phút. |
