Thực tế này khiến kết quả hoạt động kinh doanh nếu trừ đi chi phí tài chính, chi phí bán hàng, chi phí quản lý, EVN ghi nhận lỗ 12.767 tỷ đồng và lỗ sau thuế là 16.586 tỷ đồng. Những số liệu trên vừa được EVN công bố đang khiến nhiều người lo ngại giá điện sẽ tăng trong thời gian tới.  Cũng trong thông báo chính thức của EVN có thể thấy, nguyên nhân không nhỏ của khoản lỗ lớn này của DN xuất phát từ việc giá nhiên liệu đầu vào sản xuất điện như than, dầu, khí tăng đột biến từ đầu năm đến nay. Điều này làm chi phí sản xuất điện của EVN tăng rất cao. Nguyên nhân không nhỏ của khoản lỗ lớn này được DN trích dẫn xuất phát từ việc giá nhiên liệu đầu vào sản xuất điện như than, dầu, khí tăng đột biến từ đầu năm đến nay khiến chi phí sản xuất điện của EVN tăng rất cao. Theo tính toán giá bán lẻ điện bình quân năm 2022 đã lên mức 1.915,59 đồng/kWh. Mức này cao hơn 2,74% so với giá bán lẻ điện bình quân đang áp dụng từ năm 2019, là 1.844,64 đồng/kWh. Giá bán lẻ điện bình quân 2022 chưa gồm các khoản chênh lệch tỷ giá hợp đồng mua bán điện còn lại trong 3 năm 2019 - 2021 của các đơn vị phát điện. Trong khi đó, tính chung 8 tháng, sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống đạt 181,92 tỷ kWh, tăng 5% so với cùng kỳ 2021. Sản lượng điện sản xuất và chi phí sản xuất điện tăng theo tỷ lệ thuận. Trước đó, trong báo cáo tình hình kinh tế thương mại từ đầu năm đến nay của Bộ Công Thương, bình quân giá than trộn của Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam, Tổng Công ty Đông Bắc trong 6 tháng đầu năm đã tăng 63% so cùng kỳ. Giá than nhập khẩu cũng tăng hơn gấp đôi, lên 304,8 USD/tấn. Dầu thô Brent lên 104,4 USD/thùng, gấp gần 2,5 lần so cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy giá điện đang đứng trước áp lực rất lớn. Về lý thuyết kinh doanh, khoản lỗ này sẽ được tính toán để đưa vào giá bán để bảo đảm lợi nhuận cho DN. Tuy nhiên, nếu giá điện tăng, dù ở bất kỳ kịch bản nào cũng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế đang chỉ mới ghi nhận những dấu hiệu phục hồi, người dân và cộng đồng DN đang còn không ít khó khăn sau hơn 2 năm ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19. Cùng với đó, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP đề ra trong năm 2022 là 7% một yêu cầu cấp thiết là phải bảo đảm ổn định những nguồn nguyên liệu đầu vào quan trọng của nền kinh tế trong đó có điện. Yêu cầu này đòi hỏi cùng với nỗ lực của chính phủ, các bộ ngành, địa phương, ngành điện cũng cần có những giải pháp tích cực tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu, đổi mới phương thức quản lý, vận hành. Trước mắt, có thể bằng những nỗ lực, sự điều hành quyết liệt, giá điện trong năm nay có thể chưa tăng. Nhưng thực tế, việc quá phụ thuộc vào thủy điện, điện than phải tính toán lại sớm. Cùng với đó cũng cần tính đến xu hướng tăng giá của các loại hình năng lượng truyền thống như than, khí để có giải pháp khai thác nguồn năng lượng bền vững hơn, đặc biệt là năng lượng tái tạo; xây dựng hệ thống chính sách khuyến khích các nguồn đầu tư vào năng lượng… Một điều quan trọng hơn đó là trong khó khăn chung của nền kinh tế, cũng cần thấy rõ đây là cơ hội để khắc phục những vấn đề tồn tại nhiều năm qua của ngành điện những năm qua như đầu tư dàn trải, vấn đề lãng phí trong quản lý, vận hành. Quan trọng nhất là kiểm soát việc đầu tư tại các địa phương nhiều hơn. Tại văn bản số 2491/BCT-ĐL ngày 9/4/2020, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, kéo dài cơ chế giá điện gió cố định đến hết ngày 31/12/2023.
Theo Bộ Công Thương, để thúc đẩy phát triển điện gió, ngày 10/9/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 39/QĐ-TTg sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định 37/2011/QĐ-TTg về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió tại Việt Nam. Theo Quyết định 39, giá điện gió được điều chỉnh tăng lên. Cụ thể, đối với điện gió trong đất liền, giá mua điện tại điểm giao nhận điện là 1.927 đồng/kWh, tương đương 8,5 Uscent/kWh (chưa bao gồm VAT); với điện gió trên biển, giá mua điện tại điểm giao nhận điện là 2.223 đồng/kWh, tương đương 9,8 Uscent/kWh (chưa bao gồm VAT). Mức giá này được áp dụng cho các dự án điện gió có một phần hoặc toàn bộ nhà máy có ngày vận hành thương mại trước 1/11/2021 và áp dụng trong 20 năm kể từ ngày vận hành thương mại. Quyết định 39 đã tạo động lực thúc đẩy thị trường điện gió tại Việt Nam phát triển. Hàng trăm dự án đã được đề xuất bổ sung quy hoạch; nhiều dự án đang được thi công xây dựng. Tuy nhiên, tính đến nay, mới có 11 dự án được đưa vào vận hành, với tổng công suất 377MW. Nguyên nhân, ngay sau thời điểm Quyết định 39 có hiệu lực thi hành (1/11/2018), hoạt động đăng ký đầu tư và bổ sung quy hoạch đối với các dự án nguồn điện gió mới và các dự án lưới điện truyền tải giải tỏa công suất bị ngừng trệ trong hơn một năm, do chưa có hướng dẫn thực hiện Luật Quy hoạch (hiệu lực từ ngày 1/1/2019). Hiện vẫn còn 45.000MW điện gió (250 dự án) do các tỉnh đề xuất chưa được thẩm định, bổ sung quy hoạch. Cùng với đó, dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trên toàn cầu đã ảnh hưởng đến tiến độ cung cấp turbine, kéo dài thời gian thi công, lắp đặt và làm chậm tiến độ của các dự án điện gió; hoạt động sản xuất, cung cấp thiết bị chính, linh phụ kiện của các dự án bị thiếu hụt, đình trệ; việc nhập cảnh của công nhân kỹ thuật và chuyên gia nước ngoài bị gián đoạn... Ngoài ra, các dự án điện gió trong quy hoạch tại các tỉnh Tây Nam Bộ hầu hết là các dự án trên biển, gần bờ với công suất 1.600MW, sử dụng công nghệ và kỹ thuật, thi công khác so với turbine lắp đặt trên bờ, nên yêu cầu thời gian chuẩn bị dự án, thi công dài hơn (các dự án điện gió trên bờ thi công khoảng 2 năm; còn trên biển khoảng 3 - 3,5 năm). Đó là chưa kể, các quy định về xác định khu vực biển, cấp giấy phép sử dụng khu vực biển khá phức tạp nên kéo dài thời gian và gia tăng chi phí với các dự án này... Theo Bộ Công Thương, từ nay đến hết tháng 10/2021 (thời điểm các dự án điện gió đi vào vận hành thương mại được áp dụng cơ chế giá mua điện cố định theo Quyết định 39) chỉ còn khoảng 18 tháng, không đủ để nhà đầu tư chuẩn bị và triển khai xây dựng dự án; nhất là các dự án điện gió trên biển và các dự án chưa được phê duyệt bổ sung quy hoạch... Chính vì vậy, để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động đầu tư phát triển điện gió, góp phần đảm bảo cung ứng điện giai đoạn đến năm 2025, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét kéo dài thời điểm áp dụng cơ chế giá điện ổn định cho các dự án điện gió tại Quyết định 39 tới hết ngày 31/12/2023. Sau năm 2023, các dự án điện gió sẽ áp dụng cơ chế đấu thầu, đấu giá cạnh tranh. Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương tính toán, đề xuất giá mua điện gió mới áp dụng cho các dự án điện gió có ngày vận hành trong giai đoạn từ 1/11/2021- 31/12/2023, báo cáo Thủ tướng xem xét, phê duyệt. |
