D là ký hiệu gì trong toán học

Bài viết này tổng hợp lại các kí hiệu toán học được sử dụng trong blog. Về cơ bản, tôi sẽ cố gắng đồng bộ hết sức có thể các kí hiệu này với các kí hiệu thường được các nhà học máy và toán học sử dụng. Ở đây tôi không đề cập tới cách tính từng phép toán cụ thể vì tôi đã trình bày trong các chuỗi bài về Toán và Xác Suất rồi.

Mục lục
Tập hợpKí hiệuÝ nghĩa$\mathbb{A}$Tập $\mathbb{A}$ bất kì$\mathbb{N}$Tập số tự nhiên$\mathbb{Z}$Tập số nguyên$\mathbb{Q}$Tập số hữu tỉ$\mathbb{I}$Tập số vô tỉ$\mathbb{R}$Tập số thực$\{x,y,z\}$Tập chứa các phần tử $x,y,z$$\{a_1,a_2,…,a_n\}$Tập chứa các số nguyên từ $a_1$ tới $a_n$$[a,b]$Tập chứa các số thực trong khoảng $a<b$, bao gồm cả $a$ và $b$$(a,b)$Tập chứa các số thực trong khoảng $a<b$, không bao gồm cả $a$ và $b$$[a,b)$Tập chứa các số thực trong khoảng $a<b$, gồm $a$ nhưng không gồm $b$$(a,b]$Tập chứa các số thực trong khoảng $a<b$, gồm $b$ nhưng không gồm $a$$x^{(i)}$Đầu vào thứ $i$ trong tập huấn luyện$y^{(i)}$Đầu ra thứ $i$ trong tập huấn luyện ứng với đầu vào $x^{(i)}$Số và ma trậnKí hiệuÝ nghĩa$a$Số thực $a$$\mathbf{a}$Véc-to cột $\mathbf{a}$$\mathbf{A}$Ma trận $\mathbf{A}$$[a_i]_n$ hoặc $(a_1,….,a_m)$Véc-to hàng $\mathbf{a}$ cấp $n$$[a_i]_n^{\intercal}$ hoặc $(a_1,….,a_m)^{\intercal}$Véc-to cột $\mathbf{a}$ cấp $n$$\mathbf{a}\in\mathbb{R^n}$Véc-to cột số thực $\mathbf{a}$ cấp $n$$[A_{ij}]_{mn}$Ma trận $\mathbf{A}$ cấp $m \times n$$\mathbf{A}\in\mathbb{R^{m \times n}}$Ma trận số thực $\mathbf{A}$ cấp $m \times n$$\mathbf{I}_n$Ma trận đơn vị cấp $n$$\mathbf{A}^{\dagger}$Giả nghịch đảo của ma trận $A$ (Moore-Penrose pseudoinverse)$\mathbf{A}\odot\mathbf{B}$Phép nhân phần tử Hadamard của ma trận $\mathbf{A}$ với ma trận $\mathbf{B}$ (element-wise (Hadamard))$\mathbf{a}\otimes\mathbf{b}$Phép nhân ngoài của véc-to $\mathbf{a}$ với véc-to $\mathbf{b}$ (outer product): $\mathbf{a}\mathbf{b}^{\intercal}$$\Vert\mathbf{a}\Vert_p$Norm cấp $p$ của véc-to $\mathbf{a}$: $\Vert\mathbf{a}\Vert=\bigg(\sum_i\vert x_i\vert^p\bigg)^\frac{1}{p}$$\Vert\mathbf{a}\Vert$Norm cấp 2 của véc-to $\mathbf{a}$ (độ dài véc-to)$a_i$Phần tử thứ $i$ của véc-to $\mathbf{a}$$A_{i,j}$Phần tử hàng $i$, cột $j$ của ma trận $\mathbf{A}$$A_{i_1:i_2,j_1:j_2}$Ma trận con từ hàng $i_1$ tới $i_2$ và cột $j_1$ tới $j_2$ của ma trận $\mathbf{A}$$A_{i,:}$ hoặc $\mathbf{A}^{(i)}$Hàng $i$ của ma trận $\mathbf{A}$$A_{:,j}$Cột $j$ của ma trận $\mathbf{A}$Giải tíchKí hiệuÝ nghĩa$f:\mathbb{A}\mapsto\mathbb{B}$Hàm số $f$ với tập xác định $A$ và tập giá trị $B$$f(x)$Hàm số 1 biến $f$ theo biến $x$$f(x,y)$Hàm số 2 biến $f$ theo biến $x$ và $y$$f(\mathbf{x})$Hàm số $f$ theo véc-to $\mathbf{x}$$f(\mathbf{x};\theta)$Hàm số $f$ theo véc-to $\mathbf{x}$ có tham số véc-to $\theta$$f(x)^{\prime}$ hoặc $\dfrac{df}{dx}$Đạo hàm của hàm $f$ theo $x$$\dfrac{\partial{f}}{\partial{x}}$Đạo hàm riêng của hàm $f$ theo $x$$\nabla_\mathbf{x}f$Gradient của hàm $f$ theo véc-to $\mathbf{x}$$\int_a^bf(x)dx$Tích phân tính theo $x$ trong khoảng $[a,b]$$\int_\mathbb{A}f(x)dx$Tích phân toàn miền $\mathbb{A}$ của $x$$\int f(x)dx$Tích phân toàn miền giá trị của $x$$\log{x}$ hoặc $\ln{x}$Logarit tự nhiên: $\log{x}\triangleq\ln{x}\triangleq\log_e{x}$$\sigma(x)$Hàm sigmoid (logistic sigmoid): $\dfrac{1}{1+e^{-x}}=\dfrac{1}{2}\Bigg(\tanh\bigg({\dfrac{x}{2}}\bigg)+1\Bigg)$Xác suất thống kêKí hiệuÝ nghĩa$\hat{y}$Đầu ra dự đoán$\hat{p}$Xác suất dự đoán$\hat{\theta}$Tham số ước lượng$J(\theta)$Hàm chi phí (cost function) hay hàm lỗi (lost function) ứng với tham số $\theta$I.I.DMẫu ngẫu nhiên (Independent and Identical Distribution)$LL(\theta)$Log Likelihood của tham số $\theta$MLEƯớc lượng hợp lý cực đại (Maximum Likelihood Estimation)MAPCực đại xác suất hậu nghiệm (Maximum A Posteriori)

Ký hiệu d được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như hóa học, vật lý, toán học,… Vậy ý nghĩa của D là gì trong từng lĩnh vực cụ thể? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu và giải đáp nhé!

D là ký hiệu gì trong toán học
Tìm hiểu ý nghĩa của D trong các lĩnh vực

Contents

D là gì trong Vật Lý? 

D là gì trong Vật Lý 9? 

Trong Vật Lý lớp 9, d là ký hiệu của trọng lượng riêng. Đây là trọng lượng của một mét khối của vật thể nào đó. Trọng lượng riêng được đo bằng đơn vị niu – tơn trên mét khối (N/m³). 

Trọng lượng riêng được xác định như sau: 

d = P/V

Trong đó: 

  • d: Trọng lượng riêng (N/m³)
  • P: Trọng lượng của vật (N)
  • V: Thể tích (m³)

Ngoài công thức trên, ta còn có một số công thức khác tính trọng lượng riêng như: 

  1. d = 10 × D (D: Khối lượng riêng)
  2. d = FA/ V (FA: Lực đẩy Ác – si – mét (N), V: thể tích vật chiếm chỗ (m³))

Tuy nhiên, nếu viết D thì nó có nghĩa là khối lượng riêng. Khối lượng riêng là một đặc tính của mật độ khối lượng trên một đơn vị thể tích của vật thể đó. Để xác định khối lượng riêng, ta lấy khối lượng của vật thể làm bằng chất ấy (nguyên chất) chia cho thể tích chứa vật. Cụ thể như sau: 

D = m/V

Trong đó: 

  • D: Khối lượng riêng (kg/m³)
  • m: Khối lượng của vật thể (kg)
  • V: Thể tích (m³)

D là gì trong Vật Lý 11?

Trong chương trình Vật Lý 11, chúng ta được làm quen với ký hiệu D, có nghĩa là độ tụ của thấu kính. Đây là đại lượng đặc trưng biểu thị khả năng hội tụ của chùm tia sáng càng mạnh. Độ tụ của thấu kính được đo bằng đơn vị đi ốp (dp), được xác định bằng nghịch đảo của tiêu cự f. 

D = 1/f

Trong thấu kính hội tụ, D > 0 và trong thấu kính phân kỳ thì D < 0. 

D là ký hiệu gì trong toán học
D là độ tụ của thấu kính

Bài viết tham khảo: B là gì? Bạn đã hiểu hết ý nghĩa của B trong đời sống chưa?

D là gì trong lịch sử?

Trong lịch sử, ký hiệu chữ “d” được nhắc đến đầy đủ là d-day. Vậy d-day là gì?

D-day là mật danh q.u.â.n s.ự chỉ cuộc đổ bộ của phe Đồng Minh vào Normandy, thuộc khu vực duyên hải Tây Bắc của nước Pháp. Ngày 6/6/1944, phe Đồng Minh với hàng trăm nghìn b.i.n.h s.ĩ, máy bay, tàu c.h.i.ế.n, x.e. t.ă.n.g,… đã đổ bộ vào Normandy với mục tiêu giải phóng nước Pháp, đặt nền móng tiến tới giải phóng Châu Âu khỏi sự c.h.i.ế.m đ.ó.n.g của Đức quốc xã. 

Phe Đồng Minh đã lên kế hoạch thực hiện từ năm 1943 và dự kiến bắt đầu từ ngày 5/6/1944. Tuy nhiên, do thời tiết bất lợi nên phải lùi 1 ngày. 

Giai đoạn đầu của c.h.i.ế.n d.ị.c.h cực kỳ khốc liệt, đội quân của Đức Quốc xã c.h.ố.n.g t.r.ả quyết liệt, gây t.h.ư.ơ.n.g v.o.n.g lớn cho phe Đồng Minh. Chỉ tính trong ngày đầu tiên của c.h.i.ế.n d.ị.c.h, phe Đồng Minh thiệt hại nặng nề. 

Đến khoảng cuối tháng 7, quân Đồng Minh mới lật ngược tình thế nhờ được tăng cường thêm b.i.n.h s.ĩ và kết hợp với q.u.â.n k.h.á.n.g c.h.i.ế.n Pháp. Quân đội của Đức Quốc xã rơi vào tình thế bất lợi. Cuối cùng, Đức Quốc xã cũng chịu đầu hàng trước phe Đồng Minh. Sự thất bại này của Đức quốc xã đã đặt nền móng quan trọng cho công việc giải phóng Châu Âu sau này. 

Cuộc c.h.i.ế.n này đã biến Normandy từ một bãi biển vô danh đi vào lịch sử. Hàng năm cứ vào ngày 6/6, rất nhiều cựu c.h.i.ế.n b.i.n.h và cả du khách đến đây để tham dự ngày lễ kỷ niệm D-Day. 

D là gì trong hóa học?

Trong hóa học, ký hiệu D có nghĩa là khối lượng riêng của dung dịch hoặc một chất nào đó. Đơn vị của D là gam/ml. Khối lượng riêng của dung dịch được xác định theo công thức sau: 

D = mdd/V

Trong đó: 

  • D: Khối lượng riêng của dung dịch (gam/ml)
  • mdd : Khối lượng của dung dịch (gam)
  • V: Thể tích của dung dịch (ml)

Bên cạnh đó, D còn là ký hiệu của Deuterium, hay còn gọi là hydro-2. Đây là một đồng vị bền của hydro, chiếm khoảng 0.0156% tổng số hydro tự nhiên có trong các đại dương của trái đất. 

Hạt nhân của Deuterium chứa 1 proton và 1 neutron. Trong khi đó, hạt nhân của hydro thông thường không chứa neutron.

D là ký hiệu gì trong toán học
Cấu tạo hạt nhân của Deuterium

Ngoài ra, D còn là ký hiệu viết tắt của axit aspartic. Đây là một loại α-amino acid có công thức hóa học là HOOCCH(NH2)CH2COOH. 

Axit aspartic là một tiền chất quan trọng để tổng hợp các axit amin khác như Lysin, Methionin, Isoleucin,… Đồng thời, nó còn giúp tăng cường sức khỏe, nhất là với những người luyện tập thể dục thể thao vì việc bổ sung loại axit này sẽ mang lại hiệu quả đáng kinh ngạc. 

D là gì trong Toán Học? D là gì trong hình học?

Trong toán học phần đại số, D là ký hiệu cho tập xác định của hàm số.

Ví dụ: D = R, D = R/{1},… 

Trong hình học, d là ký hiệu cho đường kính của hình tròn hoặc hình cầu. 

Ví dụ: Đường tròn có d = 4cm được hiểu là “đường tròn có đường kính 4cm”. 

D là gì trong tiếng anh?

Trong tiếng Anh, đôi khi chúng ta thường gặp cách viết tắt ‘d. Tùy từng ngữ cảnh của câu văn mà ‘d mang ý nghĩa khác nhau. Cụ thể như sau: 

  • ‘d = had
  • ‘d = should 
  • ‘d = would

Ví dụ: 

  1. I would prefer to travel by plane. (Tôi thích đi máy bay hơn)
  2. I’d rather not go to that place. (Tôi không muốn tới nơi đó)
  3. We should eat before 7 p.m. That will be beneficial to the digestive system. (Chúng ta nên ăn trước 7 giờ tối. Điều đó sẽ có lợi cho hệ tiêu hóa.)

D là gì trong sinh học? 

Anti D là gì?

Anti-D immunoglobulin là kháng thể được cô lập từ h.u.y.ế.t tương của người. Nó được dùng để ngăn chặn quá trình sản xuất kháng thể c.h.ố.n.g l.ạ.i t.h.a.i nhi có nhóm m.á.u Rh dương ở mẹ bầu có nhóm m.á.u Rh âm và trong một số tình huống nhạy cảm. 

Nếu mẹ bầu và cha cũng mang nhóm m.á.u Rh- thì các bạn sẽ không phải lo lắng về điều này. Tuy nhiên, nếu cha mang nhóm m.á.u Rh+ hoặc không xác định thì mẹ bầu cần được x.é.t n.g.h.i.ệ.m xem có kháng thể anti D hay không. Thông thường, x.é.t n.g.h.i.ệ.m này được chỉ định thực hiện khi t.h.a.i n.h.i ở tuần 20 – 28. 

D là ký hiệu gì trong toán học
Anti D có nghĩa là gì?

Bilirubin d là gì?

Bilirubin D hay còn gọi là bilirubin trực tiếp. Đây là loại bilirubin liên hợp (liên hợp với acid glucuronic), ít đ.ộ.c, có khả năng tan được trong nước và đi qua được màng lọc cầu thận. 

Ngược lại với bilirubin là bilirubin gián tiếp. Loại bilirubin này khá đ.ộ.c và rất khó để tan trong nước. Khi tới gan, bilirubin gián tiếp sẽ bị giữ lại và kết hợp với các glucuronid (do gan sản xuất) tạo thành bilirubin liên hợp (bilirubin trực tiếp) và bài tiết vào đường mật. 

Hiện nay, hầu hết các phòng thí nghiệm để thực hiện đo bilirubin trực tiếp. Sau đó, lấy tổng lượng bilirubin của cơ thể trừ cho lượng bilirubin trực tiếp sẽ ước tính được lượng bilirubin gián tiếp. 

Xét nghiệm bilirubin là xét nghiệm được thực hiện để kiểm tra và đánh giá nồng độ bilirubin có trong m.á.u. Sự tăng lên bất thường của bilirubin trực tiếp hoặc gián tiếp cũng có thể chẩn đoán được một số căn b.ệ.n.h liên quan đến gan. 

D là gì trong tin học?

%d là gì trong C?

Trong ngôn ngữ lập trình C, hàm “printf()” được dùng để in ra các chuỗi, ký tự, giá trị số thực, số nguyên, số bát phân,… và hiển thị những thông số đó trên màn hình console. Trong đó, các định dạng: 

  • Định dạng %d được dùng để hiển thị giá trị của biến có kiểu số nguyên. 
  • Định dạng %c hiển thị giá trị của biến kiểu ký tự; 
  • Định dạng %f là giá trị của biến kiểu số thực; 
  • Định dạng %x biểu thị giá trị của biến kiểu số hệ lục phân
  • Định dạng %s biểu thị giá trị của biến kiểu chuỗi
  • Định dạng %lf biểu thị cho biến kiểu double,… 

D nghĩa là gì trong hệ cơ số thập lục phân?

Hệ cơ số thập lục phân là hệ đếm gồm có 16 ký tự, bao gồm các ký tự số từ 0 – 9 và các ký tự chữ từ A – F (không phân biệt chữ hoa hay chữ thường). Quy tắc như sau: 

  • A = 10
  • B = 11
  • C = 12
  • D = 13
  • E = 14
  • F = 15

Như vậy, ký hiệu D biểu diễn giá trị của số 13 trong hệ cơ số thập lục phân. 

D có nghĩa là gì trong chữ số La Mã?

Trong dãy chữ số La Mã, có tất cả 7 chữ số cơ bản, đó là” I = 1; V = 5; X = 10; L = 50; C = 100; D = 500; M = 1000. Từ đó, ta có thể cộng (trừ) ra các con số cần tìm kiếm. 

Ví dụ: 

  • XD = 50 – 10 = 40
  • MDI = 1000 + 500 + 1 = 1501
  • CV = 100 + 5 = 105

Window + d là gì?

Đây là phím tắt được sử dụng để trở về màn hình máy tính từ bất kỳ giao diện nào đang mở. Ví dụ, bạn đang mở quá nhiều phần mềm/ ứng dụng trên máy mà muốn trở về màn hình chính của máy tính thì chỉ cần nhấn tổ hợp phím “window + d” là được. 

Local disk d là gì?

Đây là một trong 2 ổ đĩa cứng mặc định trên máy tính Windows. Ngoài ra, còn có rất nhiều ổ cứng khác mà bạn có thể chèn vào máy tính như E, F, G,… 

D là ký hiệu gì trong toán học
Ý nghĩa của tổ hợp phím Window + D

D là gì trong game?

D là gì trong rubik?

Trong khối rubik, có 6 chữ cái cơ bản tượng trưng cho 6 mặt của khối, đó là: 

  • F: Mặt trước
  • B: Mặt sau
  • R: Mặt Phải
  • L: Mặt trái
  • U: Mặt trên
  • D: Mặt dưới
D là ký hiệu gì trong toán học
Ký hiệu các mặt trong khối rubik

Game 2.5 D là gì?

Đây là loại game mô tả môi trường 3D kết hợp với lối chơi 2D. Hoặc game sử dụng lối chơi trông như lối chơi 3D nhưng lại dùng mô hình 2D thay vì mô hình 3D. 

Vì game 2.5D là sản phẩm giao giữa loại game 2D và 3D nên đôi khi rất khó phân biệt chính xác được chúng. Dưới đây là mẹo phân biệt:

  • Game 2D: Biểu thị màn hình phẳng
  • Game 2.5D: Biểu thị màn hình 2D nhưng được phối màu một cách khéo léo để mô tả hình ảnh 3D giả hoặc dùng để pha trộn các thành phần 2D, 3D trong cùng một game. 
  • Game 3D: Các hình ảnh được xây dựng dựa trên nguyên tắc khối đa giác trong không gian.

Bài viết tham khảo: Dành hay giành? Tranh dành hay tranh giành? Đâu là từ viết đúng

Trên đây là bài viết giải thích ý nghĩa cụ thể của d trong một số lĩnh vực, hy vọng sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích. Ngoài những ý nghĩa trên, bạn còn biết d có nghĩa là gì không, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết cho mình biết nhé!