Chuột rút bụng là gì

Chuột rút là một hiện tượng thường gặp trong quá trình vận động. Khi cơ bị co rút sẽ gây ra những cơn đau nhức dữ dội khiến bạn không thể cử động được. Vậy chuột rút do đâu và cách khắc phục như thế nào? Tham khảo ngay các thông tin được chia sẻ trong bài viết để giải đáp những thắc mắc này nhé.

1. Tìm hiểu về chứng chuột rút

chuột rút còn được gọi là vọp bẻ là hiện tượng co rút hay thắt chặt các cơ một cách đột ngột. Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ cơ bắp nào nhưng thường gặp ở cơ của cẳng chân, bàn chân, bàn tay, đùi, hông và cơ bụng. Khi cơ bị co thắt ngoài ý muốn sẽ gây ra những cơn đau đớn dữ dội, khiến cho sự cử động trở nên khó khăn hay thậm chí là không thể cử động được trong chốc lát. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài giây cho tới vài phút và có thể tái diễn.

Chuột rút là sự co rút hay thắt chặt ở cơ bắp

2. Vì sao bạn bị chuột rút?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chuột rút, điển hình là hai nguyên nhân:

- Thiếu oxy đến cơ:

Trong quá trình vận động, bạn phải tăng nhịp thở để cung cấp đủ oxy đến cơ bắp. Vận động liên tục, mất sức khiến cơ thể không sử dụng oxy một cách đủ nhanh để tạo ra nguyên liệu. Khi cơ bị thiếu oxy sẽ chuyển sang môi trường yếm khí, năng lượng dự trữ sẽ phân hủy thành pyruvate, và tiếp tục chuyển thành lactic, cung cấp năng lượng cho cơ bắp trong vòng 1 - 3 phút.

Khi vận động ở cường độ cao, acid lactic tích tụ càng nhiều sẽ gây ra cảm giác nóng rát và nhức mỏi cơ. Nếu lượng acid lactic vượt quá ngưỡng cho phép trong cơ bắp sẽ khiến bạn gần như không thể cử động được.

- Rối loạn điện giải:

Vận động quá lâu trong thời tiết quá nóng hay quá lạnh sẽ khiến cơ thể bị mất nước và muối. Khi người bệnh sử dụng các loại thuốc Statin, prednisone, thuốc lợi tiểu cũng làm cơ thể bị rối loạn điện giải. Khi nồng độ Na+, Ca++, K+ giảm, dẫn đến tình trạng hạ canxi máu hoặc hạ kali máu,… Tương tự như việc thiếu oxy đến cơ thì rối loạn điện giải cũng khiến acid lactic lắng đọng trong cơ gây mỏi.

Ngoài hai nguyên nhân chính trên, sự co rút cơ còn có thể do nguyên nhân:

- Rối loạn hệ thần kinh:

Khi người bệnh bị rối loạn thần kinh như phụ nữ mang thai, căng thẳng, mắc các bệnh về cơ xương khớp,... sẽ khiến sự dẫn truyền giữa dây thần kinh và cơ bắp bị gián đoạn làm cơ tiếp tục co và gây đau, mặc dù não bộ muốn cơ thư giãn. Nhiều người cho rằng, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do thiếu chất dopamin ở não, do gen di truyền hoặc cơ bắp bị thiếu khoáng sắt.

3. Đối tượng thường xuyên bị chuột rút là ai?

Chuột rút có thể xảy đến bất cứ khi nào, nhưng thường vào lúc ngủ hoặc vừa vận động liên tục trong thời gian kéo dài. Bất kỳ lứa tuổi nào đều có thể bị co rút cơ, nhưng phổ biến nhất là ở người trẻ tuổi và người trên 60 tuổi. Dưới đây là những trường hợp hay bị co rút cơ là:

Phụ nữ mang thai hoặc đang hành kinh

Phụ nữ mang thai hay bị co rút cơ vào tháng sáu của thai kỳ. Nguyên nhân có thể do thai phụ bị thiếu các chất như: calcium, photpho, magie,… Đồng thời, khi thai càng lớn sẽ càng làm cơ và dây chằng tử cung giãn ra. Sức nặng của sơ thể và tử cung chèn ép lên các mạch máu của chi dưới. Trường hợp chuột rút thường xảy ra khi thai phụ ngồi lâu hoặc khi nằm ngủ vào ban đêm.

Do đó, thai phụ phải liên tục cử động chân bằng cách đi lại, duỗi chân để giảm bớt tình trạng khó chịu này.

Phụ nữ mang thai thường hay dễ bị co rút cơ do thiếu các chất như: canxi, photpho, magie,…

Ngoài ra, phụ nữ đang hành kinh cũng gặp những cơn co thắt ở vùng bụng và sau đó lan ra những vị trí khác như lung và đùi. Nguyên nhân là do máu chảy qua cổ tử cung quá nhiều.

Những người vận động quá mức

Các đối tượng vận động quá lâu hoặc quá mạnh như: vận động viên thể thao, người leo núi, leo cầu thang nhiều tầng,… đều dễ bị co rút cơ. Ngoài ra, những người đứng trên nền cứng quá lâu, khiến đôi chân phải chịu sức nặng của cả cơ thể. Gọt chân nằm phẳng trên mặt đất làm cơ bắp luôn căng ra và gây mỏi cơ. Đồng thời người ngồi làm việc liên tục trong thời gian dài mà không thay đổi tư thế hoặc đeo giày dép quá chật, gót quá nhọn cũng dễ bị co cứng cơ.

Những người bị bệnh lý

Những người bị mắc một trong số các bệnh lý như: bệnh đái tháo đường, bệnh tuyến giáp trạng, Parkinson, thiếu máu, bệnh thận,… đều dễ bị co rút cơ. Trong đó, đa số các trường hợp bị co thắt cơ đều xuất phát từ bệnh suy giảm tĩnh mạch chân. Do máu lưu thông trong tĩnh mạch bị tắc nghẽn, khiến các chất chuyển hóa tích tụ dưới da không truyền đến cơ được. Khi cơ bắp thiếu oxy sẽ dễ bị co rút gây cử động khó khăn. Ngoài ra, bệnh này còn gây phù nề ở chi dưới.

Ngoài ra những người bị mất nước hay chất điện giải do tiêu chảy, buồn nôn, chảy nhiều mồ hôi đều dễ bị co rút cơ.

4. Dấu hiệu bị chuột rút

Nếu bạn bị co rút ở một khối cơ bắp nào đó, thì khi sờ vào sẽ thấy cơ bị co cứng thành một cục. Lúc này, chân hoặc tay cảm thấy đau đớn và rất khó khăn trong việc cử động hay thậm chí là không thể cử động được trong một khoảng thời gian.

Bình thường, chuột rút chỉ xuất hiện triệu chứng cơ co rút. Nhưng nếu, hiện tượng này có đi kèm thêm các triệu chứng khác như: ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi, da nhợt nhạt, xanh xao,… thì nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế để thăm khám. Bạn không nên chủ quan và coi thường sự co rút của cơ, vì rất có thể đây là dấu hiệu của một số bệnh lý.

Chuột rút gây ra những cơn đau dữ dội khiến bạn không thể cử động được

5. Cách khắc phục và phòng ngừa chuột rút

Các cách khắc phục

Người bị chuột rút sẽ cảm thấy đau rát ở cơ bắp và không cử động được. Đặc biệt, tình trạng này sẽ rất nguy hiểm khi bạn đang lái xe hay bơi lội. Vì vậy, trong những trường hợp dưới đây, bạn có thể áp dụng biện pháp xử lý khi cơ co rút là:

- Nếu bị co rút ở bắp chân, bạn nên duỗi cơ theo chiều đối ngược, từ từ kéo đầu ngón chân và bàn chân lên phía trần nhà, hướng về đầu gối.

- Nếu bị co rút ở bắp đùi, hãy nhờ ai đó kéo thẳng chân ra, ấn đầu gối xuống.

- Nếu bị co rút cơ xương sườn, hãy xoa bóp nhẹ nhàng các bắp thịt xung quanh lồng ngực và hít thở thật sâu, thả lòng người, máu sẽ nhanh chóng lưu thông trở lại.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng các loại thuốc như: vitamin E, thuốc thư giãn cơ,… để điều trị sự co rút cơ.

Cách phòng ngừa

Để hạn chế hiện tượng chuột rút làm gián đoạn công việc của bạn. Bạn có thể phòng ngừa hiện tượng này thông qua các biện pháp dưới đây:

• Tắm nước ấm để máu lưu thông dễ dàng trong các khối cơ.

• Vận động nhẹ nhàng và thả lỏng cơ thể trước khi đi ngủ.

• Không đi giày quá chật, gót giày quá cao. Đồng thời, nên mang tất đàn hồi hơi ép vào mạch máu, không gây ứ đọng ở tĩnh mạch chi dưới.

• Uống nước đầy đủ, bổ sung các chất điện giải đặc biệt là vào những ngày nắng nóng, cơ thể đổ nhiều mồ hôi.

• Trước và sau khi tập luyện thể thao, nên khởi động, tập các động tác nhẹ nhàng.

Khởi động trước khi luyện tập là cách phòng ngừa hiệu quả sự co cứng cơ

Chuột rút gây ra những cơn đau cơ dữ dội. Đặc biệt sự co cứng cơ khi đang lái xe hay đang ở dưới nước sẽ khiến bạn gặp nguy hiểm. Vì vậy, bạn có thể áp dụng những biện pháp mà bài viết vừa chia sẻ ở trên để phòng ngừa tình trạng cơ co rút. Ngoài ra, một chế độ dinh dưỡng cân bằng, không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,… cũng giúp giảm thiểu tình trạng này.

Chuột rút hay vọp bẻ là hiện tượng co thắt cơ đột ngột, ngoài ý muốn, gây đau dữ dội ở một bắp thịt, làm cho sự cử động khó khăn. Chuột rút có thể xảy ra ở bất cứ bắp thịt nào, nhưng thường gặp ở bắp thịt của cẳng chân, bắp thịt đùi và hông, bàn tay, bàn chân và cơ bụng. Thời gian cơ co rút có thể diễn ra từ vài giây tới vài phút, nhưng hay tái diễn.

Khi nào hay bị chuột rút?

Cho đến nay, khoa học vẫn chưa biết rõ nguyên nhân gây ra tình trạng chuột rút. Người ta cho rằng có thể là do vận động quá mức, do tình trạng tĩnh tại quá lâu như khi ngủ ban đêm, khi ngồi lâu không thay đổi tư thế. Bệnh thường xảy ra vào ban đêm khi đang ngủ hoặc sau khi vận động, sử dụng cơ bắp trong thời gian dài liên tục. Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng gặp nhiều hơn ở người trẻ tuổi và độ tuổi trên 60.

Chuột rút ban đêm

• Do ban ngày đứng lâu trên nền cứng, cơ bắp không hoạt động, cứng nhắc.
• Hình dạng bàn chân bất thường như không có độ cong của mu bàn chân, gót chân nằm phẳng trên mặt đất khiến cho bắp thịt luôn luôn căng.
• Cơ thể bị thiếu nước.
• Béo phì khiến chân chịu sức nặng quá mức liên tục.
• Đeo giầy dép quá chật, gót quá cao.
• Mất nước, mất muối do tiêu chảy, mất nhiều mồ hôi dẫn đến mất cân bằng điện giải.
• Do tác dụng phụ của một số thuốc statin, prednison, thuốc lợi tiểu làm giảm kali và magiê
• Mắc bệnh tiểu đường, Parkinson, đường huyết thấp, thiếu hồng cầu, bệnh tuyến giáp, bệnh thận đang lọc máu
• Rối loạn tuần hoàn, bệnh mạch máu chi dưới khi đi lại nhiều…

Phụ nữ có thai

• Thường hay bị chuột rút vào tháng thứ sáu của thai kỳ và kéo dài khi bụng ngày càng lớn.
• Nguyên nhân chuột rút khi mang thai có thể do: thiếu calcium, phospho, magnesium; do các cơ ở dưới chân phải mang sức nặng của phần trên cơ thể; do thai nhi và tử cung lớn dần, cơ và dây chằng tử cung căng giãn; sức nặng và độ lớn của tử cung chèn ép ảnh hưởng lên các mạch máu ở chi dưới.

Hội chứng chân không nghỉ

Là một rối loạn chuyển động của chân mà nguyên nhân đến nay vẫn chưa biết rõ. Bệnh nhân bị cảm giác khó chịu, rần rần như có con vật gì đó bò ở dưới da, nhất là khi nằm ngủ ban đêm hoặc ngồi lâu. Để giải tỏa cảm giác khó chịu này, người bệnh phải liên tục cử động chân bằng cách đi lại, vươn duỗi chân. 

Người ta cho rằng do rối loạn hệ thần kinh, thiếu chất dopamin ở não, do gen di truyền hoặc cơ thể thiếu khoáng sắt.

Có một số yếu tố liên quan đến hội chứng này là: giới tính (bệnh ở nữ gặp nhiều hơn ở nam); tuổi (bệnh rất ít ở tuổi thiếu niên, nhiều hơn ở độ tuổi trên 65); yếu tố gia đình (2/3 người bệnh có liên hệ gia đình và thường xảy ra trước tuổi 40); phụ nữ có thai (khoảng 20% phụ nữ mang thai bị rối loạn này, nhưng sau khi sinh thì hết bệnh); lọc máu (nhiều bệnh nhân lọc máu vì thận suy cũng bị hội chứng này, nhưng sau khi được thay thận thì hết bệnh này); các bệnh viêm xương khớp, tiểu đường, mập phì, nghiện rượu, thiểu năng tuyến giáp, thiếu hồng cầu, bệnh cơ bắp, thương tích não bộ tủy sống; thiếu chất sắt, magnesium, folic acid…; mệt mỏi, nhiều căng thẳng, tiếp xúc quá lâu với lạnh; hút thuốc, uống rượu, uống nhiều café…

Chuột rút sau khi vận động

• Thường gặp ở các bắp thịt lớn như cẳng chân và đùi.
• Dơ bắp mệt mỏi, vận động quá lâu, quá mạnh, vận động khi thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, mất muối làm giảm nồng độ K, Mg, Na, Ca.
• Lắng đọng acid lactic trong bắp thịt sau khi vận động nhiều.
• Rối loạn dẫn truyền tín hiệu giữa dây thần kinh và cơ bắp nên dù não bộ muốn cơ thư giãn sau khi co nhưng cơ vẫn tiếp tục co gây ra đau. Theo đó những người ngồi làm việc lâu, ngồi lâu không thay đổi tư thế cũng hay bị chứng co cứng cơ. 

Phương pháp điều trị và phòng ngừa chuột rút

Bình thường chuột rút không kéo dài và không gây ra hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên nếu chuột rút xảy ra khi đang lái xe, điều khiển máy móc thì có thể bị tai nạn, chuột rút khi đang bơi lội có thể làm bệnh nhân bị chết đuối. Biện pháp xử trí khi bị chuột rút là: xoa bóp bắp thịt bị co rút nhẹ nhàng. Nếu chuột rút ở bắp chuối, bạn nên nhè nhẹ vươn duỗi cơ theo chiều đối ngược: kéo đầu ngón chân và bàn lên phía trần nhà, hướng về đầu gối.

Trường hợp chuột rút bắp đùi, bạn cần nhờ người khác kéo thẳng chân ra, một tay nâng cao gót chân, tay kia đồng thời ấn đầu gối xuống. Nếu bị chuột rút cơ xương sườn, bạn phải hít thở sâu để thư giãn cơ hoành, đồng thời xoa bóp nhẹ các bắp thịt xung quanh lồng ngực. 

Có thể tắm nước nóng để thư giãn bắp thịt. Đạp xe thong thả chừng 5 – 10 phút trước khi đi ngủ. Nên đeo giày vừa chân, gót giày không quá cao. Mang tất đàn hồi hơi ép vào mạch máu để tránh máu ứ đọng ở tĩnh mạch chi dưới. Có thể dùng thuốc điều trị chuột rút với các loại như sau: quinin sulfat, diphenhydramin hydrochlorid, vitamin E, thuốc thư giãn cơ, veramil hydrochlorid, chloroquin phosphat…

Phòng bệnh chuột rút bằng cách: uống nước đầy đủ trước, trong và sau khi tập luyện, trước khi đi ngủ buổi tối. Thư giãn cơ bắp trước và sau mỗi lần tập luyện. Tập vươn duỗi chân vào buổi sáng và buổi tối trước khi đi ngủ: đứng thẳng cách xa tường 15cm, gót chân chạm đất; giữ gót chân chạm mặt đất, ngả mình về phía trước, hai bàn tay chống lên tường; đẩy hai bàn tay lên trên, giống như lau tường, càng cao càng tốt; giữ nguyên vị trí trong 30 giây, rồi buông tay xuống, thư giãn. 

Tập nhắc lại các động tác trên 5 lần. Khi ngồi, co bàn chân về phía đầu gối càng cao càng tốt. Làm như vậy để máu dễ dàng lưu thông ở bắp chuối. Cần khởi động trước khi vận động cơ thể.      

Theo dõi fanpage của Bệnh viện Ða khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/