Kết quả xét nghiệm sẽ phản ánh tình trạng tinh trùng có trong tinh dịch và khả năng sinh sản tự nhiên của nam giới. Show Tại sao phải xét nghiệm tinh dịch đồ?Theo TS.BS Nguyễn Hoài Bắc, tinh dịch đồ là một xét nghiệm quan trọng nhằm cung cấp các thông tin về số lượng và chất lượng tinh trùng. Nhờ xét nghiệm tinh dịch đồ mà việc chẩn đoán và điều trị vô sinh hiếm muộn ở nam giới trở nên dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, nhờ các kết quả của tinh dịch đồ, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác kết quả về hiện tượng xuất tinh ra máu, viêm ống dẫn tinh,... "Tinh dịch đồ là phương pháp xét nghiệm giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán sơ bộ về khả năng sinh sản của người chồng, để có cơ sở thăm khám chuyên sâu hơn và tìm ra nguyên nhân hiếm muộn - vô sinh. Chính vì vậy, tinh dịch đồ hầu hết chỉ mang tính chất là một xét nghiệm sàng lọc, không có ý nghĩa tuyệt đối" - BS. Hoài Bắc nhấn mạnh.  Tinh dịch đồ là một xét nghiệm quan trọng và cần thiết giúp đánh giá sơ bộ khả năng sinh sản của nam giới. Các mẫu tinh dịch đồ cho ra những chỉ số quá tốt hoặc quá xấu (như không có tinh trùng trong tinh dịch, 100% tinh trùng dị dạng,...) mới có ý nghĩa kết luận cao. Trong khi đó, các mẫu tinh dịch cho kết quả không quá tốt cũng không quá xấu thường không đủ mạnh để kết luận tình trạng sinh sản của người bệnh nhưng đủ để định hướng chẩn đoán và điều trị về sau. Việc đánh giá và phân tích kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ giúp hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân gây ra bất thường trong tinh dịch. Điều này đòi hỏi phải đọc, tư vấn và đưa ra giải pháp điều trị tốt nhất bởi những chuyên gia nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực sức khỏe nam giới và hiếm muộn. Ý nghĩa các chỉ số của xét nghiệm tinh dịch đồPhân tích về vấn đề này, BS. Bắc cho rằng, mẫu tinh dịch của nam giới sẽ được đo lường (theo thể tích bình thường khoảng từ 1,5 - 4ml) và phân tích dưới kính hiển vi để:
Xét nghiệm giúp phát hiện các bất thường về số lượng, chất lượng của tinh trùng và đó có thể là lý do khiến các cặp đôi gặp khó khăn trong việc mang thai (vô sinh). Xét nghiệm tinh dịch đồ là một trong những bước căn bản và thiết yếu trong quá trình chẩn đoán vô sinh ở các cặp vợ chồng. Kết quả xét nghiệm thường rơi vào 1 trong 3 trường hợp sau: - Chỉ số bình thường: Thể tích trung bình từ 1,5ml, mật độ tinh trùng trên 15 triệu/ml, tỉ lệ sống trên 58%, hình dạng tinh trùng bình thường trên 4%, có dưới 1 triệu bạch cầu trong 1ml tinh dịch (theo WHO 2010). - Chắc chắn bất thường, có thể là:
- Có thể nằm ở "khoảng giữa": tức là có nhiều tinh trùng bình thường hơn, tỷ lệ phần trăm tinh trùng di động cao hơn, có nhiều cơ hội thụ thai hơn. Nếu kết quả xét nghiệm bất thường, nam giới có thể tiến hành xét nghiệm lại, bởi có một số yếu tố khác có thể làm thay đổi sự sản xuất tinh trùng. Nam giới cần đợi khoảng 3 tháng sau mới xét nghiệm lại - thời gian này chính là chu kỳ sản xuất tinh trùng mới của cơ thể. Lưu ý trước khi thực hiện tinh dịch đồ Để có được kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ đúng và phản ánh chính xác khả năng sinh sản nhất ở nam giới, BS. Bắc cho rằng cần phải chú ý điều sau: - Nam giới kiêng xuất tinh từ 3-5 ngày và tối đa là 7 ngày trước khi kiểm tra. - Cần ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, xây dựng chế độ tập luyện và nghỉ ngơi hợp lý trong vòng 3 tháng trước ngày kiểm tra để có được chỉ số tốt nhất. - Nên bổ sung thêm hải sản trong khẩu phần ăn mỗi ngày giúp không chỉ tăng cường dưỡng chất cần thiết mà còn cung cấp thêm nhiều vitamin và khoáng chất, đặc biệt là kẽm, selen rất cần thiết cho việc sản xuất tinh trùng. - Nên sắp xếp thời gian kiểm tra tinh dịch đồ vào buổi sáng để có được tinh thần thoải mái và lượng tinh dịch nhiều nhất. - Uống nhiều nước để tránh gây tình trạng tinh dịch bị cô đặc, hạn chế tối đa rượu, bia, thuốc lá. - Không nên xét nghiệm tinh dịch đồ khi đang trong tình trạng sốt cao hoặc viêm nhiễm ở một vị trí nào trên cơ thể. BS. Mai Đức Tiến, BS. Võ Văn Cường Đơn vị hỗ trợ sinh sản IVFMD FAMILY Khoa Phụ Sản – Bệnh viện Đa khoa Gia Đình TINH DỊCH ĐỒ LÀ GÌ ?Xét nghiệm tinh dịch đồ là một xét nghiệm dựa trên mẫu tinh dịch nhằm để đánh giá chất lượng của tinh trùng, thông qua các chỉ số như: số lượng, khả năng di động, hình dạng … Việc đánh giá này được thực hiện theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Giá trị tham khảo theo WHO được dựa trên chỉ số của những người đàn ông có khả năng sinh sản bình thường khi vợ của họ có con trong vòng 12 tháng. Các chỉ số tinh dịch đồ chỉ có ý nghĩa tiên lượng khả năng sinh sản của nam giới là cao hay thấp, chứ không cho phép kết luận là vô sinh hay không. Kết quả tinh dịch đồ cùng với những đánh giá về sức khoẻ sinh sản người vợ sẽ giúp bác sĩ quyết định phương án điều trị cho cặp vợ chồng hiếm muộn. Tinh dịch đồ được chỉ định khi một cặp vợ chồng có vấn đề liên quan đến hiếm muộn, hoặc cần khảo sát khả năng sinh sản ở nam giới. Tinh dịch đồ nên được thực hiện ở các phòng xét nghiệm chuyên khoa sử dụng phương pháp, tiêu chuẩn của Tổ Chức Y tế Thế Giới (WHO). Các phòng xét nghiệm này được trang bị đầy đủ dụng cụ, thiết bị hiện đại, cùng với các chuyên gia có kinh nghiệm là cần thiết để có kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ chính xác nhất. TINH DỊCH ĐỒ THEO WHO 2020Số ngày kiêng quan hệTheo tiêu chuẩn của WHO (2010), số ngày kiêng xuất tinh trước khi làm xét nghiệm tinh dịch đồ là từ 2-7 ngày. pH mẫupH của tinh dịch phản ánh sự cân bằng giữa giá trị pH của dịch tiết từ các tuyến sinh dục phụ khác nhau: dịch tiết từ túi tinh mang tính kiềm và dịch tiết của tuyết tiền liệt có tính acid. pH nên được đo sau khi mẫu ly giải, thường là khoảng 30 phút sau khi xuất tinh. Nếu để mẫu quá lâu sẽ có sự thay đổi nồng độ CO2 trong mẫu, vì vậy thời gian đo pH nên trong khoảng 30-60 phút sau khi xuất tinh. Giá trị 7,2 được sử dụng là ngưỡng tham khảo tối thiểu cho giá trị pH của tinh dịch. Những trường hợp mẫu có pH có tính axít (<7,0) thường nghi ngờ không có tinh trùng hoặc có rất ít tinh trùng trong mẫu. Thể tích mẫuThể tích của mẫu xuất tinh có nguồn gốc chính từ túi tinh và tuyến tiền liệt với một lượng nhỏ từ tuyến hành niệu đạo và mào tinh hoàn. Thể tích tinh dịch cho phép tính tổng số tinh trùng trong mỗi lần xuất tinh và các tế bào không phải tinh trùng trong mẫu. Thể tích mẫu được tính bằng cách lấy cân nặng của lọ chứa tinh dịch trừ đi cân nặng của lọ ban đầu. Ở đây, tỷ trọng của tinh dịch là 1 g/ml. Mật độ tinh trùng và tổng tinh trùng trong mẫuTổng số tinh trùng và mật độ tinh trùng trong một lần xuất tinh đều được chứng minh là cơ sở để tiên lượng khả năng có thai. Trong những trường hợp xuất tinh bình thường, hệ thống ống dẫn tinh không bị bế tắc, thời gian kiêng xuất tinh ngắn, tổng tinh trùng trong một lần xuất tinh tương quan với thể tích tinh hoàn. Mật độ tinh trùng là số tinh trùng trên một đơn vị thể tích tinh dịch. Tổng số tinh trùng là tổng số tinh trùng trong một lần xuất tinh toàn bộ, được tính bằng mật độ nhân với thể tích tinh dịch. Để tính mật độ tinh trùng, người ta sử dụng buồng đếm Neubauer cải tiến. Chỉ đếm những tinh trùng có đầy đủ đầu và đuôi rõ ràng. Giới hạn tối thiểu của mật độ tinh trùng là 15 x 106 tinh trùng/ml tinh dịch. Giới hạn tối thiểu của tổng tinh trùng trong mẫu là ≥39 x 106 tinh trùng. Một mẫu được đánh giá là có mật độ tinh trùng bình thường khi có đồng thời mật độ tinh trùng và tổng tinh trùng trong mẫu đều lớn hơn giới hạn tối thiểu. Độ di động của tinh trùngDi động của tinh trùng được phân loại như sau:
Khi xem xét độ di động của tinh trùng, cần xác định tổng tỷ lệ tinh trùng di động (PR+NP) hoặc tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới (PR). Theo tiêu chuẩn WHO 2010, những mẫu có PR ≥ 32% hoặc PR + NP ≥ 40% được cho là những mẫu có độ di động trên ngưỡng giới hạn tối thiểu. Tỷ lệ sốngĐánh giá tinh trùng sống qua việc xác định tính nguyên vẹn của màng tế bào. Tỷ lệ tinh trùng sống thường cao hơn tỷ lệ tinh trùng di động. Tỷ lệ này quan trọng ở những mẫu có số lượng tinh trùng di động thấp hơn 40%, đặc biệt ở những trường hợp tinh trùng bất động 100%. Giá trị tham khảo tối thiểu cho tinh trùng sống là 58%. Hình dạng bình thường của tinh trùngHình dạng tinh trùng rất đa dạng làm cho việc đánh giá trở nên khó khăn. Những quan sát trên tinh trùng thu được ở cơ quan sinh dục nữ, đặc biệt là trong chất nhầy cổ tử cung sau giao hợp cũng như bề mặt màng trong suốt của noãn giúp xác định hình dạng của các tinh trùng có khả năng thụ tinh (hình dạng bình thường). Việc đánh giá nghiêm ngặt cho thấy tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường có thể giúp tiên lượng khả năng mang thai tự nhiên và trong hỗ trợ sinh sản. Những tinh trùng được đánh giá là bình thường không được có bất kì bất thường nào ở đầu, cổ, thân và đuôi tinh trùng. Để đánh giá hình dạng tinh trùng, người ta sử dụng quy trình nhuộm Papanicolaou. Phương pháp này cho phép tinh trùng và các tế bào khác bắt màu tốt với thuốc nhuộm. Theo tiêu chuẩn của WHO (2010), ngưỡng giới hạn tối thiểu của hình dạng tinh trùng bình thường ở người là 4%. Sự hiện diện các tế bào không phải tinh trùngSự hiện diện của các tế bào không phải là tinh trùng trong tinh dịch thường là dấu hiệu của bệnh lý về tổn thương tinh hoàn (hiện diện các tế bào mầm chưa trưởng thành), bệnh lý ống dẫn tinh hoặc viêm nhiễm các tuyến phụ (hiện diện các bạch cầu). Việc đánh giá các tế bào này giống như cách đánh giá đối với tinh trùng. Ở mật độ thấp, sự hiện diện của các tế bào này không cần ghi nhận lại, tuy nhiên nếu mật độ của chúng vượt quá ngưỡng 1×106 tế bào/ml tinh dịch thì đây là dấu hiệu của bệnh lý. Tinh trùng di động bao nhiêu là tốt?Di động: ≥ 40% tinh trùng phải di động hoặc ≥ 32% tinh trùngdi động tiến tới. Hình dạng bình thường: ≥ 4% tinh trùng có hình dạng bình thường. Tinh trùng bao nhiêu là đủ?Thông thường trong mỗi lần xuất tinh, nam giới xuất khoảng 1.5 - 5ml tinh dịch, trong đó chứa tối thiểu khoảng 40 triệu tinh trùng. Như vậy, nồng độ tinh trùng dao động bình thường tối thiểu 15 triệu trên mỗi ml tinh dịch. Tinh trùng yếu là bao nhiêu phần trăm?Tinh trùng yếu là tình trạng chất lượng của tinh trùng bị suy giảm. Tỷ lệ tinh trùng di động dưới 75%, tỷ lệ chết và không di động cao hơn 25%. Tinh trùng di động thấy được dưới 50%, di động nhanh dưới 25%. Mỗi lần xuất tinh, lượng tinh dịch thường ít hơn 2ml, số lượng tinh trùng ít hơn 40 triệu con. Kiêng quan hệ bao lâu để có tinh trùng tốt?Dựa vào chu trình sản xuất tình trùng, các chuyên gia khuyến cáo chồng nên để dành tinh trùng từ 3-4 ngày (một tuần trước lúc rụng trứng, vợ chồng nên quan hệ với tần suất 3-4 ngày/ lần). |
