Vậy phản ứng hóa học là gì? khi nào xảy ra phản ứng hóa học, nhận biết như thế nào và diễn biến của phản ứng hóa học ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây. I. Phản ứng hóa học là gì? • Định nghĩa: Quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác gọi là phản ứng hóa học. - Chất ban đầu, bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất phản ứng (hay chất tham gia). - Chất mới sinh ra gọi là sản phẩm • Phương trình chữ của phản ứng hóa học như sau: Tên các chất phản ứng → Tên các sản phẩm • Lưu ý cách đọc: Dấu "→" đọc là tạo thành (hay sinh ra) Dấu "+" phía trước dấu "→" đọc là tác dụng với (hay phản ứng với, hóa hợp với) Dấu "+" phía sau dấu "→" đọc là: và • Ví dụ về phản ứng hóa học: (1) Lưu huỳnh + Sắt → Sắt(II) sunfua (Chất tham gia) (Sản phẩm) ⇒ Đọc là: Lưu huỳnh tác dụng với Sắt tạo thành Sắt(II) sunfua (2) Canxicacbonat  (Chất tham gia) (Sản phẩm) (Sản phẩm) ⇒ Đọc là: Canxicacbonat sinh ra Canxioxit và khí cacbonic • Trong quá trình phản ứng, lượng chất phản ứng giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần. II. Diễn biến của phản ứng hóa học - Sơ đồ tường trưng cho phản ứng hóa học giữa khí hidro và khí oxi tạo thành nước như sau: - Hình a) Trước phản ứng; b) Trong quá trình phản ứng; c) Sau phản ứng. ⇒ Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác. III. Khi nào xảy ra phản ứng hóa học • Điều kiện để phản ứng hóa học xảy ra: - Các chất phản ứng tiếp xúc với nhau thì phản ứng xảy ra. - Tùy vào từng phản ứng cụ thể cần phải đun nóng đến một nhiệt độ nào đó. - Một số phản ứng cần đến chất xúc tác để cho phản ứng xảy ra nhanh hơn. IV. Làm thế nào nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra? - Nhận biết phản ứng hóa học xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành (màu sắc, trạng thái, tỏa nhiệt, phát sáng,...). V. Bài tập về phản ứng hóa học * Bài 1 trang 50 SGK Hóa học 8: a) Phản ứng hóa học là gì? b) Chất nào gọi là chất phản ứng (hay chất tham gia) là sản phẩm? c) Trong quá trình phản ứng, lượng chất nào giảm dần, lượng chất nào tăng dần? >> Lời giải bài 1 trang 50 SGK Hóa 8 * Bài 2 trang 50 SGK Hóa học 8: a) Vì sao nói được: Khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu là đơn chất kim loại thì chất phản ứng là nguyên tử kim loại phản ứng). b) Trong một phản ứng chỉ xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì? c) Theo hình 2.5 trong bài học hãy rút ra câu trả lời: Số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố có giữ nguyên trước và sau phản ứng không? >> Lời giải bài 2 trang 50 SGK Hóa 8 * Bài 3 trang 50 SGK Hóa học 8: Ghi lại phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy (xem lại bài tập 3, bài 12). Cho biết tên các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng này. >> Lời giải bài 3 trang 50 SGK Hóa 8 * Bài 4 trang 50 SGK Hóa học 8: Ghép vào vở bài tập các câu sau đây với đầy đủ các từ thích hợp chọn trong khung: Trước khi cháy chất parafin ở thể (1) ... còn khi cháy ở thể (2) ... Các (3) ... parafin phản ứng với các (4) ... khí oxi. >> Lời giải bài 4 trang 50 SGK Hóa 8 * Bài 5 trang 51 SGK Hóa học 8: Bỏ qủa trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng. Biết rằng axit clohiđric đã tác dụng với canxi cacbonat (chất này có trong vỏ trứng) tạo ra canxi clorua (chất này tan) nước và khí cacbon đioxit thoát ra. Bạn có biết sự biến đổi chất xảy ra từng ngày, từng giờ xung quanh ta. Vậy sự biến đổi chất là gì? Chất bị biến đổi có giữ nguyên được tính chất ban đầu hay không. Và những hiện tượng trong quá trình biến đổi ấy là hiện tượng vật lý hay hiện tượng hóa học? Sự biến đổi chất là sự biến đổi về trạng thái của một chất hay sự biến đổi từ chất này thành chất khác. Hiện tượng vật lý là sự biến đổi chất nhưng vẫn giữ nguyên là chất ban đầu. Nghĩa là chất đó chỉ biến đổi về trạng thái, hình dạng, kích thướt nhưng không biến đổi thành chất khác. Ví dụ: Nước dưới 0 °C ở trạng thái rắn, nước ở nhiệt độ bình thường ở trạng thái lỏng, nước trên 100 °C ở trạng thái hơi. Ở những nhiệt độ khác nhau, nước ở những trạng thái khác nhau hoặ rắn, hoặc lỏng, hoặc hơi. Tuy nhiên, đó vẫn là nước! Hiện tượng biến đổi trạng thái của nước như trên là hiện tượng vật lý. Hiện tượng hóa học là sự biến đổi từ chất này thành chất khác. Chất mới tạo thành có tính chất khác với chất ban đầu. Hiện tượng hóa học thường gắn liền với phản ứng hóa học. Ví dụ: Khi đun nóng, đường trắng sẽ chuyển dần sang màu đen và có hơi nước bay lên. Khi đó đường đã bị biến đồi thành chất khác là: than và hơi nước. Khi cho lá nhôm vào dung dịch axit clohidric, lá nhôm tan dần và dung dịch xuất hiện bọt khí. Khi đó, nhôm đã phản ứng với axit clohidric tạo ra nhôm clorua và khí hidro. Trong hai quá trình trên, các chất ban đầu là đường và nhôm đã biến đổi thành những chất mới khác với chất ban đầu. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng hóa học. |
