Đã bao giờ bạn vô tình đọc một mẫu tin trong nhóm bệnh nhân ung thư, trang mạng nào đó và thấy có người bảo “em bị K, bố em bị K,..”. Vậy “K” là bệnh gì? Hãy cùng Dr.OH tìm hiểu rõ hơn về “K” nhé
Trước hết, để hiểu rõ về lý do tại sao bệnh ung thư được gọi tắt là K. Vậy ung thư là gì?
Đây là tên gọi chung của một nhóm bệnh liên quan đến việc phân chia tế bào vô tổ chức. Những tế bào này có khả năng xâm lấn mô khác. Bằng cách chúng tấn công trực tiếp vào mô lân cận hoặc di căn đến các mô ở xa.
Cụ thể, các tế bào trong cơ thể con người lớn lên và phân chia để hình thành tế bào mới. Đây là cách thức mà cơ thể trưởng thành và phát triển. Thông qua cơ chế này, các tế bào cũ sẽ “chết theo chương trình” (Apoptosis) và được thay thế bằng tế bào mới. (Apoptosis – Vốn là cách cơ thể đào thải những tế bào không cần thiết)
Tuy nhiên, khi tế bào ung thư xuất hiện thì quy tắc trong quá trình tự nhiên này bị phá vỡ. Các tế bào dần trở nên bất thường, không dần chết đi mà tiếp tục sản sinh các tế bào bị lỗi khác, với việc nhân lên không thể kiểm soát nó sẽ tạo thành khối u
bất thường. Đồng thời, các khối u này cũng được chia ra thành 2 loại đó là ác tính và lành tính.
Vậy khối u ác tính và lành tính khác nhau ở đâu?
Khối u của ung thư có tính ác tính, nghĩa là nó có thể xâm lấn ra xung quanh, gọi là di căn. Thông qua hệ thống tuần hoàn trong
cơ thể. Các tế bào của bệnh có thể di chuyển và hình thành nên một khối u mới tách biệt với khối u ban đầu.
Các khối u lành tính không có tính xâm lấn giống ác tính, mặc dù có thể kích thước nó rất lớn. Đặc biệt ta có thể điều trị bệnh
bằng cách cắt bỏ khối u này với tỷ lệ tái phát cực kỳ thấp. So với trường hợp u ác tính, u lành tính không phải lúc nào cũng vô hại. Điển hình là u não lành tính có thể đe dọa đến tính mạng của người mắc phải bệnh này.
Đây là một số trường hợp mô tế bào thay đổi nhưng không phải do ung thư gây nên:
– Tăng sản: Về mặt giải phẫu của bệnh, tổ chức mô và tế bào vẫn bình thường. Việc này xảy ra khi các tế bào trong mô phân chia nhanh hơn. Nên tăng sản có nhiều nguyên nhân, điều kiện gây nên và bao gồm một số kích thích mãn tính.
– Loạn sản: Tình trạng này có tính chất nghiêm trọng hơn so với tăng sản. Các mô và tế bào trở nên bất thường và tăng nhanh nên khả năng ung thư là rất cao. Ví dụ: nốt ruồi bất thường trên da (loạn sản hắc tố).
– Carcinoma in situ: Về bản chất, đây không phải là bệnh ung thư như mọi người vẫn thường nói. Bởi vì những tế bào này sẽ không xâm lấn khỏi mô khởi đầu như thông thường. Dù vậy nhưng Carcinoma-in-situ dễ tiến triển thành bệnh nên cần được
phát hiện và điều trị kịp thời.
Tại sao gọi tắt bệnh là K?
K là viết tắt hoặc nói tắt về căn bệnh khó điều trị nhất hiện nay là ung thư. Trong tiếng anh bệnh được viết là “Cancer” – dịch sang tiếng Việt là ung thư. Phiên âm của từ này là /ˈkansər/, âm K đứng đầu trong cách phát âm thay vì âm C. Do đó hầu hết mọi người sẽ gọi ung thư là K thay cho cách gọi thông thường.
Bạn có thắc mắc rằng sao không gọi như bình thường mà phải là K?
Sở dĩ gọi là K, vì bác sĩ không muốn ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của bệnh nhân ngày càng đi xuống. Do đó, để việc điều trị thuận lợi nhất thì bác sĩ phải đảm bảo bí mật của bệnh và gọi tắt là K.
Tại Việt Nam có một hệ thống bệnh viện K chuyên khoa về điều trị ung thư, ung bướu,.. Do đó, hầu hết mọi người cũng thường quen với cách gọi bệnh là K.
Thông qua bài viết này, Dr.OH tin rằng bạn đã phần nào hiểu rõ về bệnh và tại sao được gọi tắt là K. Nếu còn thắc mắc, hãy để lại nhắn tin trực tiếp để chúng ta cùng nhau giải đáp nhé.
Ung thư là tình trạng các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát được, dẫn đến xâm lấn và phá hủy các mô tế bào bình thường. Các tế bào bất thường này được gọi là tế bào ung thư.
Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện hơn 200 loại ung thư khác nhau.
Một số loại ung thư có thể khiến các tế bào phát triển nhanh hơn, một số khác làm cho tế bào ung thư phát triển và phân chia chậm hơn.
Một số dạng ung thư có thể gây ra những tăng trưởng rõ rệt (khối u), trong khi những dạng khác (như bệnh bạch cầu) thì không.
Các loại ung thư
Tên các loại ung thư thường được đặt theo khu vực đầu tiên nó xuất hiện và loại tế bào ung thư mà chúng tạo ra, ngay cả khi bệnh di căn đến một vị trí khác trong cơ thể. Ví dụ, ung thư bắt đầu trong phổi và di căn đến gan thì vẫn được gọi là ung thư phổi.
Ung thư có rất nhiều dạng, trong đó phổ biến nhất là:
Triệu chứng thường gặp
Những dấu hiệu bệnh ung thư là gì?
Các dấu hiệu ung thư phổ biến gồm:
- Mệt mỏi
- Xuất hiện vùng u lên dưới da
- Thay đổi cân nặng ngoài ý muốn
- Vàng, sạm hoặc đỏ da
- Lở loét không lành hoặc thay đổi các nốt ruồi hiện có
- Những thay đổi trong thói quen về ruột hoặc bàng quang (như đi cầu hay đi tiểu)
- Ho hoặc khó thở dai dẳng
- Khó nuốt, khàn tiếng
- Khó tiêu hoặc khó chịu dai dẳng sau khi ăn
- Đau cơ hoặc đau khớp dai dẳng, không rõ nguyên nhân
- Sốt hoặc đổ mồ hôi ban đêm không rõ nguyên nhân
- Chảy máu hoặc bầm tím không rõ nguyên nhân.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu ung thư nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được thăm khám, tìm ra nguyên nhân gây bệnh và lựa chọn được phương án điều trị thích hợp nhất.
Nguyên nhân gây bệnh
Những nguyên nhân ung thư là gì?
Đó có thể là do những thay đổi (đột biến) ADN trong các tế bào gây ra, bao gồm một số lượng lớn các gene riêng biệt. Mỗi gene chứa hệ thống điều khiển tế bào thực hiện chức năng nào đó, cũng như điều hòa sự phát triển và phân chia tế bào. Lỗi trong các hệ thống làm cho tế bào không còn chức năng bình thường và có thể biến một tế bào bình thường trở thành tế bào ung thư. Có nhiều lý do gây ra đột biến gene và thường chia thành hai nguyên nhân ung thư chính, bao gồm:
- Yếu tố bên trong: Bạn được thừa hưởng đột biến di truyền từ bố mẹ. Loại đột biến này chiếm một tỷ lệ nhỏ gây ra bệnh ung thư;
- Yếu tố bên ngoài: Hầu hết các đột biến gene xảy ra do các yếu tố bên ngoài. Một số tác nhân có thể gây đột biến gene chẳng hạn như hút thuốc lá, chất phóng xạ, virus, hóa chất gây ung thư (chất gây ung thư), béo phì, kích thích tố, viêm mạn tính và lười vận động.
Kết quả là gene đột biến thúc đẩy tế bào khỏe mạnh tăng trưởng và phân chia nhanh chóng, không kiểm soát được và dẫn đến có thêm nhiều các tế bào mới đều mang đột biến tương tự. Các tế bào bình thường có cơ chế biết khi nào phải ngừng phát triển để có số lượng vừa phải trong cơ thể. Tuy nhiên, tế bào ung thư không còn cơ chế kiểm soát này (các gene ức chế khối u). Đột biến ở gen ức chế khối u cho phép tế bào ung thư tiếp tục phát triển và tích lũy. Nghiêm trọng hơn, đột biến ở gene có chức năng sửa chữa ADN sẽ làm cho những sai sót ở bộ gene không được sửa chữa, khiến cho tế bào trở thành tế bào ung thư.
Đây là những đột biến phổ biến nhất ở ung thư. Các nhà khoa học không biết chính xác cần tích lũy bao nhiêu đột biến để ung thư hình thành. Khả năng hình thành bệnh sẽ khác nhau giữa các loại ung thư.
Nguy cơ mắc phải
Những ai thường mắc bệnh ung thư?
Ung thư là căn bệnh rất phổ biến và có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Bạn có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư là gì?
Có lẽ ung thư là căn bệnh mà bất cứ ai trong chúng ta đều ít nhiều nghe đến. Việc điều trị ung thư hiện nay còn gặp nhiều khó khăn vì bệnh diễn tiến phức tạp, mức độ lan rộng nhanh, khó loại bỏ hoàn toàn và gần như không có triệu chứng bệnh lâm sàng ở giai đoạn sớm.
1. Bệnh ung thư là gì?
ung thư là bệnh xảy ra khi xuất hiện tế bào bất thường, phát triển không kiểm soát và tập hợp tạo thành khối u. Dần dần, tế bào ung thư sẽ xâm lấn và phá hủy các mô cơ thể bình thường, bắt đầu từ cơ quan nguyên phát cho đến toàn cơ thể.
Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện được hơn 200 loại bệnh ung thư, với tên bệnh được đặt theo cơ quan khởi phát tế bào ung thư và đặc trưng bệnh. Ví dụ ung thư bắt đầu từ phổi được gọi là ung thư phổi nguyên phát (thường gọi tắt là ung thư phổi), khi ung thư di căn đến gan, gọi là ung thư gan thứ phát,…
Các loại ung thư phổ biến hiện nay gồm: Ung thư đại tràng và trực tràng, ung thư gan, ung thư cổ tử cung (chỉ có ở nữ giới), ung thư tuyến giáp, ung thư tuyến tụy, bệnh bạch cầu (ung thư máu),… Hầu hết bệnh ung thư không có triệu chứng lâm sàng giai đoạn khởi phát, nên chỉ phát hiện sớm khi khám sàng lọc hoặc vô tình khám bệnh ở cơ quan liên quan.
Bệnh ung thư được đặt tên theo cơ quan khởi phát
Triệu chứng ung thư dựa trên cơ quan khởi phát và ảnh hưởng của nó, khi xuất hiện triệu chứng toàn thân thì khả năng cao ung thư đã di căn khắp cơ thể. Việc điều trị và loại bỏ ung thư lúc này gặp nhiều khó khăn dù các nhà khoa học không ngừng nghiên cứu tìm phương pháp điều trị hiệu quả.
2. Nguyên nhân gây ung thư
Nguyên nhân chính xác gây các bệnh ung thư hầu hết chưa được xác định, tuy nhiên các nhà khoa học đã tìm ra mối liên hệ đặc biệt giữa ung thư và các thay đổi gen trong tế bào. Gen có mặt trong mỗi tế bào cơ thể người, là hệ thống điều khiển hoạt động, điều hòa sự phát triển và phân chia tế bào. Gen bị đột biến ảnh hưởng đến hoạt động và chức năng tế bào, thường khiến tế bào bị phát triển quá mức.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới đột biến gen như:
2.1. Yếu tố di truyền
ADN của một người được thừa hưởng 1 nửa từ bố và 1 nửa từ mẹ, vì thế có khả năng bạn thừa hưởng gen đột biến này. Không phải tất cả các trường hợp có gen đột biến đều bị ung thư, tuy nhiên yếu tố này làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Thực tế đột biến gen di truyền chiếm tỉ lệ nhỏ gây bệnh ung thư.
2.2. Yếu tố tác động
Hầu hết đột biến gen gây ung thư xảy ra do tác động từ môi trường, các tác nhân gây ra thường là: tiếp xúc với hóa chất gây ung thư, virus, chất phóng xạ, kích thích tố, tổn thương viêm mạn tính,… Đây là nguyên nhân chính gây ung thư và khiến căn bệnh này ngày càng phổ biến hiện nay.
Nguyên nhân ung thư liên quan đến đột biến gen di truyền
Tế bào mang gen đột biến tăng trưởng và phân chia bất thường, không kiểm soát được và thường tụ hợp thành khối u. Thay vì chết đi theo quy trình phát triển bình thường của tế bào, tế bào chứa gen đột biến phát triển và tích lũy liên tục cho đến khi hình thành ung thư.
3. Chẩn đoán và điều trị ung thư
Những năm qua, ngành Y học không ngừng phát triển, nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp điều trị giúp con người chống lại căn bệnh ung thư. Tuy nhiên cuộc chiến chống lại căn bệnh này còn nhiều khó khăn, ung thư cũng ngày càng diễn tiến phức tạp, khó điều trị.
3.1. Chẩn đoán ung thư
Chẩn đoán ung thư càng sớm càng giúp việc điều trị đạt hiệu quả, nhất là trong giai đoạn đầu của bệnh, khi khối u ung thư đang phát triển tại cơ quan nguyên phát. Các loại ung thư phổ biến hiện nay (ung thư trực tràng, ung thư vú, tinh hoàn,…) thường phát hiện được qua tầm soát định kỳ hoặc kiểm tra y tế trước khi triệu chứng bệnh trở nên nghiêm trọng.
Hầu hết trường hợp ung thư ở Việt Nam được phát hiện và chẩn đoán khi có khối u hình thành cùng triệu chứng bệnh phát triển. Chỉ có số ít bệnh nhân phát hiện ung thư qua sàng lọc hoặc chẩn đoán tình cờ khi khám và điều trị tình trạng sức khỏe khác.
Sinh thiết tế bào cho phép chẩn đoán chính xác ung thư
Chẩn đoán ung thư thường bắt đầu bằng kiểm tra sức khỏe và tình trạng bệnh sử. Các xét nghiệm máu cho phép phát hiện sự thay đổi của các chất chỉ điểm ung thư. Các kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm, chụp cắt lớp CT hay chụp cộng hưởng từ MRI cho phép phát hiện khối u ung thư cũng như các đặc điểm về vị trí, kích thước, mức độ lan rộng,…
Một số trường hợp phát hiện và chẩn đoán khối u ung thư qua kiểm tra nội soi như: nội soi dạ dày, trực tràng, nội soi vòm họng. Để chẩn đoán chính xác ung thư, sinh thiết tế bào bất thường (thường chọn là tế bào, mô khối u) có vai trò quyết định.
Ngoài ra, các xét nghiệm ung thư khác có thể được thực hiện nhằm đánh giá tổng quát, đầy đủ tình trạng bệnh ung thư. Điều quan trọng là cần chẩn đoán chính xác, chi tiết mức độ phát triển của ung thư và di căn, từ đó bác sĩ mới xây dựng liệu trình điều trị hiệu quả nhất.
3.2. Điều trị ung thư
Dựa trên kết quả chẩn đoán, tùy theo loại ung thư và giai đoạn, mức độ bệnh cùng với xem xét sức khỏe tổng thể, yêu cầu điều trị bệnh,… bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị độc lập hoặc kết hợp để đem lại kết quả cao nhất.
Các phương pháp điều trị ung thư truyền thống là Phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, ngoài ra còn các phương pháp mới như liệu pháp miễn dịch, liệu pháp hormone,…
- Phẫu thuật: Loại bỏ tế bào ung thư, thường cắt một phần hoặc toàn bộ khối u ung thư, có thể bao gồm cả tế bào khỏe mạnh.
- hóa trị: Dùng thuốc đặc hiệu để tiêu diệt các tế bào ung thư nhanh chóng.
- Xạ trị: Dùng các chùm tia bức xạ mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư, bao gồm cận xạ trị và xạ trị bên ngoài.
- Liệu pháp miễn dịch: Bổ sung kháng thể để tăng cường miễn dịch tự nhiên trong cơ thể, từ đó tiêu diệt tế bào ung thư.
- Cấy ghép tế bào gốc: phương pháp điều trị riêng cho ung thư xương, tủy xương được thay thế cho phép bác sĩ dùng liều hóa trị cao hơn.
- Liệu pháp hormone: Loại bỏ hoặc ngăn chặn hormone cấp năng lượng cho u ung thư, ngăn chặn bệnh phát triển.
- Điều trị bằng thuốc: Dùng thuốc với hoạt chất đặc biệt can thiệp vào phần tử để ngăn ngừa ung thư phát triển và tồn tại.
Điều quan trọng để điều trị ung thư hiệu quả là phát hiện bệnh sớm, điều trị tích cực tuân thủ đúng liều trình bác sĩ xây dựng, kết hợp với ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, giữ tinh thần thoải mái, niềm tin vào cuộc sống.