Acid uric trong cơ thể được lọc qua thận và đào thải ra ngoài theo đường nước tiểu hoặc mồ hôi. Do nguồn thức ăn cung cấp cho cơ thể hàng ngày chứa nhiều chất đạm hay uống nhiều bia rượu khiến lượng acid uric tăng cao hoặc do chức năng của thận suy giảm làm thận không thể lọc hết dẫn đến gia tăng nồng độ acid uric trong máu gây tăng sự lắng đọng của các tinh thể urat tại các khớp và mô mềm. Đây là nguyên nhân chính gây nên bệnh gout. Show Yếu tố gây tăng acid uric máuCác yếu tố có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng acid uric trong máu: - Rối loạn chuyển hóa enzym dẫn đến suy giảm khả năng đào thải axit uric qua đường tiểu. - Chế độ ăn mất cân bằng, tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn, thực phẩm giàu chất đạm như thịt đỏ, hải sản,… - Gout và các đợt gout cấp. - Chức năng thận suy giảm làm mất dần khả năng loại bỏ acid uric ra khỏi cơ thể. - Bệnh ung thư như ung thư di căn, đa u tủy xương,… hoặc/và đang trong quá trình điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị. Những biện pháp này có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư nhưng đồng thời cũng làm tăng acid uric trong máu. - Thiểu năng tuyến cận giáp hoặc bệnh đái tháo đường.  Xét nghiệm kiểm tra nồng độ acid uric trong máu dùng để chẩn đoán bệnh gout. Acid uric cao bao nhiêu thì bị gout?Xét nghiệm kiểm tra nồng độ acid uric trong máu dùng để chẩn đoán bệnh gout cũng như theo dõi đáp ứng của bệnh trong quá trình điều trị. Ngoài ra, xét nghiệm giúp theo dõi quá trình điều trị của bệnh nhân ung thư đang hóa trị, xạ trị, đánh giá chức năng thận. - Giới hạn nồng độ acid uric ở người bình thường là: + Đối với nam giới: 210 - 420 umol/L . + Đối với nữ giới: 150 - 350 umol/L. Bình thường lượng acid uric trong máu luôn được giữ ổn định ở nồng độ dưới 7,0 mg/dl (420 micromol/l) và luôn được giữ ở mức độ hằng định do sự cân bằng giữa quá trình tổng hợp và đào thải chất này. Được coi là tăng acid uric máu khi lượng acid uric trong máu tăng cao hơn giới hạn bình thường (tùy theo chỉ số của mỗi phòng xét nghiệm, tuổi, giới), thường ở nam là trên 7,0 mg/dl (hay trên 420 micromol/l), ở nữ trên 6,0mg/l (360 micromol/l). Tuy nhiên, chỉ số acid uric cao không hẳn là đang bị bệnh lý gout, acid uric được theo dõi nhằm đo nồng độ acid uric ở trong máu. Chỉ số acid uric bao nhiêu là bị gout thì bạn phải đi làm các xét nghiệm để chuẩn đoán thêm. Việc tăng thêm axit uric không phải là chuẩn mực chẩn đoán chuẩn xác bệnh lý gout. Tuy nhiên, khi chẩn đoán bệnh gout cần phải chú ý tới chỉ số này. Trên thực tế ghi nhận, ở giai đoạn đầu khi nồng độ acid uric máu tăng cao sẽ chưa xuất hiện các triệu chứng lâm sàng, chưa phải là bệnh gout mà chỉ gọi là "Tăng acid uric máu". Tuy nhiên, khi nồng độ này tăng cao kéo dài dẫn đến tích lũy các tinh thể urat tại các khớp gây ra "cơn gout cấp" với biểu hiện chính là đau khớp dữ dội đặc biệt đau về đêm. Đôi khi, một số trường hợp nồng độ acid uric cao hơn 12 mg/dl nhưng vẫn chưa xuất hiện bất kỳ triệu chứng điển hình nào của bệnh gout. Cần làm gì để điều trị tăng acid uric trong máu?Khi có kết quả xét nghiệm tăng acid uric trong máu nhiều người quá lo sợ mắc gout. Tuy nhiên, không nên quá lo lắng mà hãy điều chỉnh chế độ ăn uống của mình sao cho phù hợp để không tạo ra thêm acid uric bằng cách giảm bớt đi lượng purin vào cơ thể cụ thể. - Cần hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất đạm như hải sản (mực, cua, tôm), các loại thịt đỏ (bò, trâu, dê), nội tạng (phổi, gan). Cần tăng cường rau củ quả để phòng acid uric tăng cao. - Cần bổ sung nước: Nên uống 1 - 1,5 lít nước/ ngày nhằm hạn chế sự kết tủa của muối urat và tăng khả năng lọc thải acid uric. - Đối với người thừa cân, béo phì cần giảm cân: Nên duy trì cân nặng chuẩn theo chỉ số BMI cho phép nhằm giảm áp lực lên các khớp. Lưu ý không nên giảm cân bằng cách nhịn ăn mà thay vào đó nên tập luyện khoa học. - Không dùng bia rượu và đồ uống có ga. - Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh: Không thức khuya, tránh căng thẳng, vệ sinh cơ thể giúp lưu thông khí huyết, ngủ đủ giấc. - Cần thường xuyên tập thể dục, vận động phù hợp: Có thể đi bộ nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày, tập yoga,... những bài tập này sẽ giúp tăng cường trao đổi chất. Nếu đã thay đổi chế độ ăn mà nồng độ acid uric trong máu vẫn tăng thì việc sử dụng thuốc là cần thiết. Do vậy, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và chỉ định thuốc. Lưu ý mọi chỉ định của bác sĩ cần tuân thủ, không tự ý đổi thuốc, thay thuốc, uống thuốc theo mách bảo. Đối với bệnh nhân ung thư đang hóa trị, xạ trị sẽ được bác sĩ dự phòng tăng lượng acid uric để tránh tình trạng suy thận cấp. Chỉ số axit uric thường được dùng để kiểm tra các tình trạng sức khỏe có liên quan đến bệnh gout, sỏi thận... Purin là chất có trong nội tạng động vật, thịt bò, các thức uống có cồn như rượu, bia... Khi tiêu thụ các loại thực phẩm này, purin sẽ chuyển hóa thành axit uric. Thông thường, axit uric sẽ được hòa tan vào máu, sau đó đào thải ra ngoài qua nước tiểu. Tuy nhiên, do một vài nguyên nhân dẫn tới tình trạng tăng sinh hoặc giảm thải axit uric, làm cho nồng độ axit uric trong máu tăng cao, hình thành các tinh thể muối urat và lắng đọng trong da, các khớp, thận, từ đó gây ra nhiều bệnh lý khác nhau. Vì vậy, axit uric có vai trò rất quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý như gout, sỏi thận... Ngoài ra, chỉ số axit uric máu còn được dùng để theo dõi nồng độ axit uric của người bệnh ung thư đang tiến hành hóa trị hoặc xạ trị, đồng thời theo dõi nguy cơ lắng đọng urat ở thận và nguy cơ gây suy thận. Nồng độ axit uric tăng cao có thể dẫn đến bệnh gout với biểu hiện đặc trưng là sưng đau ngón chân. Ảnh: Freepik ThS.BS Phạm Thu Phương, khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, để đo chỉ số axit uric trong máu, người bệnh cần làm xét nghiệm định lượng axit uric. Để có kết quả chính xác, trước khi lấy máu xét nghiệm, người bệnh cần nhịn ăn trong khoảng 4-8 tiếng, không sử dụng thuốc, thực phẩm chức năng hoặc các chất kích thích, đồ uống có cồn. Số liệu thu được từ xét nghiệm này chỉ ra các kết quả như: Mức độ 1: Nồng độ axit uric trong máu < 6,5 mg/dl (< 380 μmol/lít), bình thường, an toàn. Mức độ 2: Nồng độ axit uric trong máu 6,5-7,2mg/dl (380-420 μmol/lít), ngưỡng có thể chấp nhận. Mức độ 3 và 4: Nồng độ axit uric trong máu lần lượt là 7,2 -8,2mg/dl (420-480 μmol/lít) và 8,2-10 mg/dl (480-580 μmol/lít), có thể xuất hiện một vài dấu hiệu của những cơn gout cấp với tần suất tăng cao khi chỉ số axit uric cao. Mức độ 5 và 6: Nồng độ axit uric trong máu 10-12 mg/dl (580-700 μmol/lít) và > 12 mg/dl (> 700 μmol/lít) thường gặp ở giai đoạn gout mạn tính, khi đã xuất hiện các hạt tophi dưới da. Các kỹ thuật viên thực hiện xét nghiệm, phân tích mẫu bệnh phẩm. Ảnh: BVĐK Tâm Anh Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số axit uric trong máu vượt ngưỡng cho phép, tùy theo tình hình sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc thích hợp. Lúc này, bên cạnh việc tuân thủ chỉ định trong điều trị, bác sĩ Thu Phương đề nghị trong sinh hoạt hàng ngày, người bệnh cần lưu ý: Khẩu phần ăn cần giảm lượng đạm bằng cách hạn chế các thực phẩm giàu đạm có gốc purin như hải sản, những loại thịt đỏ như thịt trâu, thịt bò, thịt dê, nội tạng động vật... Các món chua như nem chua, dưa hành muối, hoa quả chua, canh chua... cũng cần tránh vì có thể làm tăng nguy cơ tạo sỏi trong thận. Thay vào đó, người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ có thể làm chậm quá trình hấp thu đạm, giảm sự hình thành axit uric như atiso, xà lách, cà rốt, bắp cải, dưa leo... Cẩn trọng khi chọn lựa thức uống, hạn chế sử dụng rượu bia và các loại thức uống có cồn vì có thể làm tăng axit uric trong máu. Mỗi ngày nên bổ sung khoảng 2-3 lít nước lọc. Với những trường hợp không mắc bệnh lý về tim mạch, người bệnh có thể uống các loại nước khoáng có độ kiềm cao như nước soda... để kiềm hóa nước tiểu nhằm tăng đào thải axit uric. Thường xuyên vận động để duy trì cân nặng lành mạnh. Thừa cân cũng làm tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa, trong khi việc giảm cân quá nhanh, đặc biệt là bằng cách nhịn ăn có thể làm tăng nồng độ axit uric. Vì vậy, người bệnh nên xây dựng một kế hoạch giảm cân lành mạnh bằng cách tập thể dục vừa sức, kết hợp với dinh dưỡng khoa học. Để duy trì chỉ số axit uric ở mức lành mạnh, người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ, tái khám định kỳ hoặc gặp bác sĩ ngay khi phát hiện các bất thường. |
