Tuy nhiên, cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học - công nghệ, tình trạng này ngày càng phức tạp, biến hình, biến dạng khôn lường. Việc quản lý và xử lý vì thế cũng rất khó khăn, mất rất nhiều thời gian, công sức, mà việc khởi tố vụ án hình sự với trang phimmoi vừa qua là một thí dụ. Chưa kể, nhìn toàn diện thì các trang phim lậu không chỉ vi phạm bản quyền mà còn có biểu hiện thiếu văn hóa, đăng một số sản phẩm điện ảnh của nước ngoài có nội dung xuyên tạc, bôi nhọ, xúc phạm dân tộc,… đòi hỏi cần nhanh chóng có các giải pháp ngăn chặn, xử lý hiệu quả. Show Với hàng chục năm tồn tại, biến hình qua một số địa chỉ khác nhau trên internet, phimmoi đã trở thành một trong những trang xem phim trực tuyến không có bản quyền (phim lậu) tiếng Việt lớn nhất. Được biết, trang mạng này có kho lưu trữ tới 3.830 phim điện ảnh, 2.697 phim truyền hình của nhiều nước, có phim chưa phát hành, có phim mới phát hành, một số là bản CAM - thu trực tiếp tại rạp bằng camera kỹ thuật số. Lượng truy cập vào phimmoi luôn ở mức rất cao (Alexa ước tính khoảng 50 - 90 triệu lượt truy cập hằng tháng), tiền từ quảng cáo cũng ngày càng nhiều hơn (HypeStat nêu cụ thể mỗi tháng phimmoi thu khoảng 58.290 USD từ quảng cáo). “Buôn không vốn nhưng lãi lớn” nên dù đã bị ngăn chặn quyết liệt, người làm phimmoi vẫn tìm mọi thủ đoạn để duy trì tồn tại, như đổi tên từ phimmoi thành phimmoiz, phimmoizz, phimmoiplus… Khảo sát trên diện rộng, phimmoi chỉ là một trong rất nhiều trang phim lậu tiếng Việt. Cùng với phimmoi, hiện còn tồn tại rất nhiều trang khác có cách thức hoạt động tương tự. Điểm chung của các trang này là đều đăng ký các tên miền quốc tế như “.net”, “.com”, “.org”, “.tv”… Và có một điểm đặc biệt là sau khi một trang công bố một bộ phim lậu, lập tức các trang khác khai thác mà vẫn giữ nguyên nguồn. Điều này chỉ có thể giải thích: hoặc nhiều trang phim lậu thuộc một chủ sở hữu; hoặc đều là phim lậu nên không thể tố cáo lẫn nhau. Để tăng độ “hot”, những kẻ làm trang phim lậu có số lượng truy cập lớn thường theo dõi, nắm bắt cập nhật tình hình phát hành ở các trung tâm sản xuất điện ảnh lớn trên thế giới, cũng như các phim sản xuất trong nước để tìm cách tiếp cận phim mới phát hành, tổ chức ăn cắp trực tiếp từ nguồn có bản quyền ở nước ngoài, hay khi phim phát hành tại dịch vụ xem phim có bản quyền nào đó ở Việt Nam. Với phim trong nước, họ ngang nhiên xâm phạm bản quyền và thường chú ý tới những phim đang được công chúng hâm mộ. Với phim nước ngoài, nếu phim sẵn thuyết minh, phụ đề tiếng Việt, họ khai thác trực tiếp, nếu chưa có thuyết minh, phụ đề tiếng Việt, họ tự tổ chức thuyết minh, làm phụ đề. Vì thế, đã xuất hiện một số phim lậu có phụ đề được dịch rất tục tĩu. Chưa kể, vì hoạt động bất hợp pháp, xâm phạm bản quyền một cách tùy tiện, bừa bãi nên nhiều trang phim lậu đã bất chấp đưa vào một số bộ phim xuyên tạc Việt Nam, đặc biệt là phim về chiến tranh Việt Nam sản xuất ở nước ngoài, mà trong đó hình ảnh người chiến sĩ cách mạng bị mô tả méo mó, xấu xí. Nguy hiểm hơn, nhiều trang phim lậu có cài mã độc hoặc kèm theo link dẫn tới trang chứa mã độc để phục vụ những mưu đồ cá nhân. Nhiều kẻ làm trang phim lậu còn biến trang phim thành trang “tổng hợp”, kèm theo phim còn chào mời cờ bạc trực tuyến, cá cược thể thao, nhất là cá cược bóng đá… Trên một số trang phim lậu xuất hiện tiêu đề bắt mắt nhằm thu hút người truy cập như: “lô đề bắc - trung - nam, 1 ăn 99,5%”, “thưởng nạp lần đầu 120%”, “thưởng nạp lại mỗi ngày 30%”, thậm chí dụ dỗ cả bằng chiêu trò tặng tiền bạc trước khi tham gia cờ bạc trực tuyến. Cùng với đó là quảng cáo, rao bán nhiều loại thuốc liên quan sinh lý với hình ảnh gợi dục lộ liễu. Và nấp bóng “phim tâm lý”, “phim tình cảm”, một số trang phim lậu còn công bố phim “cấp ba” nguồn gốc nước ngoài. Thậm chí, có trang ngang nhiên giới thiệu “phim 18+”, dành mục riêng để “đọc truyện 18+”, hoặc nhấp chuột qua nhiều đường dẫn là có thể dẫn tới trang phim sex nguồn gốc nước ngoài… Qua cách thức tổ chức và từ thực tế tồn tại của nhiều trang phim lậu tiếng Việt có thể thấy, vấn đề không chỉ còn giới hạn ở việc vi phạm bản quyền điện ảnh. Đa phần các trang này đều đã trở thành trang tổng hợp hoạt động hết sức tùy tiện mà ở đó, cờ bạc, tình dục là yếu tố được sử dụng để thu hút người truy cập và truyền bá một số sản phẩm điện ảnh nước ngoài độc hại. Như với phimmoi, đã tồn tại hàng chục năm, chỉ riêng trong hơn một năm từ tháng 6/2020 - khi bị các nhà cung cấp internet ở Việt Nam chặn truy cập, đến ngày 19/8/2021 - khi bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh khởi tố vụ án hình sự liên quan xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan, phimmoi liên tục biến hình, biến dạng để tiếp tục hoạt động, bằng các thủ đoạn như: lập tên miền mới gần với tên miền cũ, đổi đuôi “.com” thành “.net”, thêm chữ “z” để lập tên miền khác. Thậm chí, để tránh kiểm duyệt, những kẻ làm trang này đã mua thêm cả chục tên miền khác nhau. Ngoài phimmoi, nhiều trang phim lậu tiếng Việt khác vẫn đang công khai tồn tại trên internet đang cần được nhanh chóng xử lý. Theo Luật Sở hữu trí tuệ, Điều 4 quy định: quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu; quyền liên quan là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa. Điều 14 quy định trong các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả có “tác phẩm điện ảnh, tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự”; Điều 28 quy định trong các hành vi xâm phạm quyền tác giả có hành vi công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả; sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả; nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả... Điều 211, Điều 212 quy định tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác thì tùy theo tính chất, mức độ xâm phạm, có thể bị xử lý bằng biện pháp hành chính, dân sự, hoặc hình sự. Như vậy, theo Luật Sở hữu trí tuệ, việc phimmoi và các trang phim lậu tiếng Việt tự ý sao chép tác phẩm điện ảnh trong sản xuất trong nước hoặc nước ngoài, làm thuyết minh, phụ đề tiếng Việt rồi đăng tải để thu lợi bất chính mà không được chủ sở hữu (trong hoặc ngoài nước) cho phép chính là hành vi xâm phạm quyền tác giả. Các tính năng ưu việt của internet là không còn phải bàn cãi, nhưng hệ lụy tiêu cực mà nhiều người sử dụng thành tựu công nghệ này đưa tới cũng là vấn đề gây đau đầu. Bởi khi internet là môi trường chứa đựng nhiều tiềm năng giúp kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận thì sức hút của nó cũng ngày càng lớn và bên cạnh người kinh doanh lành mạnh lại có người kinh doanh tiêu cực, bất hợp pháp. Với phim lậu, xét đến cùng thì cơ sở để các trang này có thể biến hình và tồn tại, chủ yếu là do sự dễ dãi khi lập một trang mạng cũng như sử dụng các nền tảng công nghệ để lưu trữ, chiếu phim lậu. Vì thế, bên cạnh việc phối hợp các nhà cung cấp dịch vụ internet để kiên quyết gỡ bỏ, ngăn chặn các trang phim lậu bảo vệ và giữ gìn uy tín của Việt Nam về vấn đề bản quyền, bảo vệ quyền tác giả ở cả trong và ngoài nước, cần tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp như: kiên quyết xử lý trên cơ sở luật pháp không chỉ vì đã xâm phạm bản quyền, mà còn vì quảng bá nội dung độc hại, vi phạm thuần phong mỹ tục; các nhà cung cấp dịch vụ internet cần phối hợp chặt chẽ, không để xảy ra tình trạng có nơi chặn, có nơi không; các cơ quan chức năng cần liên hệ với chủ sở hữu các máy chủ là nơi lưu trữ, chiếu phim lậu để giải quyết trực tiếp; tuyên truyền người dân không hợp tác, sử dụng các trang phim vi phạm bản quyền... Thực tế, nhu cầu xem phim trực tuyến của công chúng hiện rất cao, tuy nhiên nhu cầu đó cần được đáp ứng một cách lành mạnh. Vì thế cùng với việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người xem về vấn đề bản quyền, quyền tác giả..., các nhà cung cấp dịch vụ trong nước cũng cần đổi mới hoạt động, thường xuyên khảo sát nhu cầu xem phim trực tuyến của công chúng, để nâng cao chất lượng phục vụ, cung cấp các bộ phim trong nước và quốc tế mang giá trị chân - thiện - mỹ. Làm tốt việc này sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu của công chúng, chống vi phạm bản quyền, mà còn giúp xây dựng một thói quen của xã hội văn minh là mỗi người có trách nhiệm với tác giả đã sáng tạo tác phẩm. Thời đại ngày nay, thật dễ dàng để có thể thưởng thức bất kỳ sản phẩm giải trí nào thông qua sự phát triển mạnh mẽ của Internet. Từ những bộ phim xưa cũ cho đến các bom tấn mới nhất, tất cả đều có thể được tìm thấy trên mạng chỉ qua một vài công cụ tìm kiếm. Tất nhiên, không phải cái tên nào cũng được phát một cách dễ dàng, hay miễn phí. Các trang như Netflix, VieON, POPS… đều yêu cầu một khoản chi phí nhất định để thưởng thức phim có bản quyền, chất lượng cao và không bị làm phiền bởi quảng cáo. Đối diện với yêu cầu trả phí để xem phim, nhiều khán giả tìm cách “lách luật”, lựa chọn “đi đường vòng” với những website chiếu phim lậu. Ở những trang web này, họ có thể xem phim sớm nhất, không bị kiểm duyệt và không phải trả phí. Cũng nhờ “văn hóa miễn phí” này mà các trang phim lậu mọc lên như nấm, tạo điều kiện cho hoạt động lưu thông phim ảnh lậu ngày càng phát triển. Hoạt động này tạo ảnh hưởng xấu tới chính người làm phim và người xem phim. “Lợi bất cập hại” với việc xem phim “chùa”, rủi ro bảo mật và tệ nạn luôn rình rậpViệc xem phim lậu tưởng như đơn giản và dễ dàng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro với người xem. Có nhiều trang web chứa mã độc “đội lốt” trang xem phim miễn phí, dễ dàng cài cắm virus vào máy tính để ăn cắp thông tin hoặc tài khoản, số thẻ của người dùng.  Những nội dung quảng cáo không hợp pháp Một vấn đề nghiêm trọng thứ 2 chính là việc nhiều văn hóa phẩm độc hại, chưa qua kiểm duyệt cũng được tiếp cận dễ dàng. Những bộ phim quá bạo lực, khiêu dâm hay vi phạm an ninh quốc gia, chứa chủ đề nhạy cảm được chiếu tràn lan trên các trang web lậu, dễ tạo ảnh hưởng rất xấu tới người xem - đặc biệt là các khán giả nhỏ tuổi vô tình xem phải. Không chỉ dừng lại ở nội dung phim, mà đôi khi điều gây phản cảm nhất lại chính là những thông tin quảng cáo, cửa sổ pop-up được cài cắm như “gài bẫy” người dùng. Ở nhiều trang phim lậu, dễ nhìn thấy hình ảnh 18+ hay các lời mời gọi tham gia cá độ, cờ bạc online… nhiều không đếm xuể, chỉ chực chờ những người dùng cả tin bấm vào. Những mẩu quảng cáo dù nhỏ nhưng gây “nhức mắt” ảnh hưởng đến trải nghiệm xem phim Đối với trải nghiệm thưởng thức phim, khán giả sẽ không thể tận hưởng trọn vẹn các tác phẩm điện ảnh, truyền hình khi đường truyền yếu kém, âm thanh đứt gãy. Nhiều phim mới ra mắt thậm chí còn được phát bản… quay lén trong rạp, nên khi xem còn nghe rõ được tiếng cười, tạp âm của khán giả. Nhìn chung, việc xem phim lậu rõ ràng “lợi bất cập hại”. Không giống với những trang xem phim bản quyền như VieON hay Netflix, việc khiếu nại chất lượng dịch vụ ở web lậu dường như là “bất khả thi”, vì… đã dùng chùa thì không nên đòi hỏi. Những nội dung quảng cáo không lành mạnh với nhiều lứa tuổi Dẹp nạn phim lậu, chính là khán giả đang bảo vệ bản thân mìnhViệc xem phim “chùa” không chỉ mang lại nguy hiểm tiềm tàng và xây dựng thói quen xấu cho khán giả, mà còn ảnh hưởng nặng nề tới đơn vị sản xuất phim. Mỗi bộ phim khi được sản xuất đều không hề rẻ, và nhà phát hành đều trông đợi vào doanh thu của phim thông qua việc bán vé ở rạp hay trên các hệ thống chiếu phim chính thức. Ở Việt Nam, một số bộ phim được chiếu độc quyền trên nền tảng OTT - điển hình là series Cây Táo Nở Hoa đình đám trên VieON, hay Galaxy Play thì cũng có series Thiên Linh Cái gây chú ý. Tuy nhiên việc khán giả lựa chọn xem lậu cũng mang về tổn thất lớn cho chính bộ phim. Cây Táo Nở Hoa là bộ phim Việt độc quyền được chiếu trên ứng dụng xem phim online Ở nhiều nước, hoạt động xem phim bản quyền được thắt chặt và các hành vi tiêu thụ lậu có thể bị xử phạt. Tại Việt Nam, sự bành trướng và phát triển quá đà, thiếu kiểm soát của các trang chiếu lậu khiến tình hình trở nên rối ren và phụ thuộc nhiều vào ý thức của chính khán giả. Quan trọng nhất chính là mỗi khán giả đều hiểu được hành động xem phim “chùa” là sai, đồng thời tôn trọng bản quyền hơn. Làm điều đó cũng là khán giả đang bảo vệ chính mình. Sự ra đời của các ứng dụng giúp thay đổi thói quen xem phim trả phíNếu như khái niệm xem phim trả phí cách đây 2, 3 năm còn là điều gì đó xa lạ, thì bây giờ thế hệ khán giả trẻ đang ngày càng có xu hướng sử dụng các ứng dụng xem phim có bản quyền. Bằng chứng là các thương hiệu lớn như Netflix hay HBO Go, Apple TV đều rất chú trọng việc Việt hóa, đáp ứng nhu cầu giải trí của người Việt. Nhiều cái tên đến từ Việt Nam cũng dần để lại dấu ấn trong khán giả, điển hình như VieON, POPS, Galaxy Play...
HBO, Netflix, VieON, Pops app, Galaxy Play... đều là những cái tên uy tín trên các nền tảng xem phim Trong thời kỳ dịch bệnh kéo dài, sự khép cửa tạm thời của loạt rạp chiếu, sự bùng nổ của ứng dụng online hoàn toàn dễ hiểu. Các ứng dụng này đạt được thành công nhất định cũng là nhờ sự am hiểu tới nhu cầu của đối tượng khán giả nhiều độ tuổi với kho nội dung giải trí đồ sộ, nhiều gameshow và kênh truyền hình chất lượng cao chẳng kém gì đối thủ nước ngoài. Cuộc đua của các ứng dụng giải trí này cũng có lợi cho người dùng, khi sự cạnh tranh về giá cũng giúp khán giả đôi khi chỉ cần phải trả mức giá bằng một… cốc trà sữa để xem phim thỏa thích cả tháng. Cơn sốt Penthouse ở Việt Nam là minh chứng cho lợi ích của việc xem phim có bản quyềnNhắc đến phim gây tranh cãi nhất từ 2020 đến nay, không thể bỏ qua cái tên Penthouse. Dù lời khen có, chê cũng chẳng thiếu, song không thể phủ nhận rằng nội dung có phi logic đến đâu, sức hút của phim vẫn mãi là tượng đài mà hiếm phim truyền hình nào đạt được. Với nội dung trả thù gay cấn diễn ra ở giới siêu giàu, cùng những dục vọng méo mó không thể thỏa mãn được thể hiện bởi dàn diễn viên tài năng hàng đầu như Lee Ji Ah, Uhm Ki Joon, Kim So Yeon, Eugene… Con số rating lập nhiều kỷ lục cho phim cũng đủ để nói lên sự hấp dẫn. Penthouse là cái tên gây tranh cãi nhất năm 2020 mỗi khi lên sóng Penthouse vốn dĩ không phải là một bộ phim được phát hành ở thị trường Việt Nam khi được chiếu độc lập ở đài cáp Hàn Quốc. Sức hút quá lớn của phim đã khiến VieON trở thành đơn vị tiên phong và duy nhất sở hữu bản quyền phát hành phim tại Việt Nam. Nhờ đó, khán giả Việt có thể thưởng thức các tập Penthouse chỉ 1 tiếng sau khi lên sóng ở Hàn Quốc với phụ đề hoàn chỉnh. Cũng có thể coi Penthouse là một trong những phim mở đường cho khán giả Việt tiếp cận được thói quen xem phim trên các ứng dụng trả phí của Việt Nam. Đây là dấu hiệu đáng mừng cho nét xem phim online văn minh hơn trong tương lai gần. Penthouse đang đồng hành với khán giả Việt trong mùa thứ 3 vào mỗi thứ Sáu hàng tuần trên ứng dụng VieON. Nguồn ảnh: Tổng hợp |
