Vì sao có chấy

Bài viết có sử dụng một số từ ngữ, hình ảnh nhạy cảm. Bạn đọc cân nhắc trước khi xem!

Nhiễm chấy rận là một trong những bệnh gây ảnh hưởng về mặt sức khỏe như ngứa, loét, nhiễm trùng da đầu,… Bên cạnh đó người nhiễm chấy rận còn hình thành tâm lý tự ti, ngại giao tiếp, và gặp gỡ người khác. Bệnh thường gặp ở đối tượng trẻ em, học sinh nội trú, những người làm công việc tại trung tâm chăm sóc sức khỏe, trường học. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về bệnh cũng như cách điều trị và phòng tránh bệnh chấy rận qua bài viết sau của bác sĩ Nguyễn Quang Hiếu.

1. Tổng quan bệnh chấy rận ở da đầu

Chấy rận là loài côn trùng nhỏ bé, không có cánh, thường ký sinh trên cơ thể người hoặc động vật. Chúng hút máu từ cơ thể vật chủ để tồn tại. Ở người, chúng lây lan qua tiếp xúc, qua quần áo, thường sống trong lông tóc và hút máu từ da đầu. Một con rận con trưởng thành có kích thước bằng hạt vừng. Một quả trứng rận thì có kích thước bằng một vảy gàu nhỏ.

Chúng ta cần hiểu rằng, nhiễm chấy rận không phải là dấu hiệu của vệ sinh cá nhân kém hay môi trường sống ô uế. Đồng thời, chấy không mang theo mầm bệnh truyền nhiễm vi khuẩn hay virus.

2. Người bị chấy rận ở da đầu có thể gặp các triệu chứng gì?

Những dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh chấy rận, bao gồm:

• Ngứa. Đây là triệu chứng phổ biến nhất mà người nhiễm chấy hay gặp phải. Người bị nhiễm thường than ngứa ở da đầu, cổ và tai. Điều này xảy ra do phản ứng cơ thể với vết cắn của chấy.
• Nhìn thấy chấy trên da đầu, tóc hoặc quần áo người bệnh. Ta có thể nhìn thấy chấy bằng mắt thường nhưng khó phát hiện vì chúng nhỏ, di chuyển nhanh, và tránh ánh sáng.
• Có cảm giác côn trùng di chuyển trên tóc và da đầu.
• Nhìn thấy trứng chấy tại lông hay trục tóc người bệnh. Trứng rỗng có thể dễ dàng phát hiện hơn, vì chúng có màu nhạt và xa da đầu.
• Vết loét trên da đầu, cổ hoặc vai. Các vết loét này do người bệnh thường xuyên gãi để giảm bớt cảm giác ngứa. Đôi khi, chúng tạo ra ổ nhiễm khuẩn trên da đầu.

2. Tại sao chúng ta lại bị nhiễm chấy rận?

Đối với bất kì ai khi mắc phải chấy rận đều băn khoăn câu hỏi, tại sao tôi lại bị nhiễm?

Các nghiên cứu cho thấy, bệnh chấy rận ở da đầu thường lây lan qua tiếp xúc. Người bị bệnh chấy rận do tiếp xúc với quần áo có chấy rận hoặc trứng chấy rận. Các đường lây truyền chính của bệnh chấy rận như:

2.1 Lây truyền trực tiếp

Tiếp xúc trực tiếp giữa người với người. Đây là hình thức lây truyền phổ biến nhất. Trường hợp này hay gặp ở trẻ em do chơi đùa gần gũi với nhau ở trường hoặc người trong cùng một gia đình.

2.2 Lây truyền gián tiếp

• Dùng chung vật dụng cá nhân như quần áo, băng đô, lược, khăn mặt với người bị chấy rận.
• Do tiếp xúc với chấy rận tại các nơi như giường chiếu, tủ quần áo.
• Vật nuôi trong nhà thì không có vai trò trong việc truyền chấy.

Khi có các biểu hiện nghi ngờ về bệnh chấy rận, người bệnh cần kiểm tra lại các yếu tố lây bệnh để phòng tránh và điều trị tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt. Đồng thời đến gặp bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ điều trị.

4. Đối tượng nguy cơ bệnh chấy rận

Nhiễm chấy rận có thể gặp ở các mọi đối tượng và mọi lứa tuổi. Tuy nhiên các đối tượng có nguy cơ cao mắc chấy rận như:

• Học sinh mầm non và tiểu học. Các em có xu hướng tiếp xúc và chơi gần nhau, có nguy cơ cao nhất.
• Các thành viên trong gia đình của trẻ em trong độ tuổi đến trường.
• Những người làm việc trong trung tâm chăm sóc ban ngày, trường mầm non hoặc tiểu học.

5. Phòng ngừa bệnh chấy rận như thế nào?

 Ngăn chặn sự lây lan của chấy rận ở trẻ em tại các cơ sở chăm sóc trẻ em và trường học là một điều cần thiết.  Để có thể giúp ngăn chặn sự lây nhiễm chấy rận, bạn có thể hướng dẫn con bạn:

• Treo quần áo trên một cái móc riêng.
• Tránh dùng chung các đồ dùng cá nhân như: lược, bàn chải, mũ và khăn quàng cổ, băng đô, tai nghe, cột tóc.
• Không nằm trên giường, nệm hoặc gối, mền đã tiếp xúc với người bị nhiễm chấy.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân thường xuyên.

6. Chẩn đoán bệnh chấy rận

Bạn có thể được chẩn đoán nhiễm chấy bằng cách:

• Kiểm tra tóc, sát da đầu, xem có chấy không.
• Kiểm tra có trứng chấy ở tóc.
• Chải bằng một chiếc lược có răng mịn xuyên qua tóc, bắt đầu từ da đầu, để bắt chấy và trứng.

Lưu ý rằng khi tìm thấy trứng, nên xác định xem trứng còn hoạt động hay không (trứng chắc) nếu trứng đã bị phá hủy (trứng lép), có thể sẽ không cần điều trị.

Bạn có thể dễ dàng phân biệt giữa trứng và gàu hoặc các mảnh vụn khác trên tóc. Hầu hết các mảnh vụn có thể được loại bỏ dễ dàng, khi sờ hoặc chải tóc. Riêng trứng thì bám chặt vào tóc của bạn.

Nếu một người trong gia đình bạn có chúng, những người khác cũng có thể đang mắc chấy rận. Cần kiểm tra tất cả mọi người trong gia đình để tìm dấu hiệu của chấy mỗi vài ngày.

7. Các biện pháp điều trị bệnh chấy rận

Hiện nay có rất nhiều loại thuốc điều trị bệnh chấy rận. Tùy từng trường hợp và tình trạng người bệnh, bác sĩ điều trị sẽ tìm các loại thuốc thích hợp và phù hợp để điều trị đạt kết quả cho người bệnh.

Có một số phương pháp điều trị chấy có sẵn. Hầu hết các phương pháp điều trị sẽ cần phải được sử dụng hai lần. Điều trị thứ hai, sau một tuần đến 9 ngày, sẽ giết chết bất kỳ trứng mới nở.

Một số phương pháp điều trị phổ biến cho chấy rận ở da đầu bao gồm:

7.1 Sử dụng thuốc

Điều trị chấy không kê đơn (OTC)

Hai loại hóa chất thường được sử dụng trong điều trị chấy OTC.

• Pyrethrin, được phê duyệt để sử dụng cho những trẻ từ 2 tuổi trở lên.
• Permethrin (Nix), được phê duyệt để sử dụng cho những trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên.

Nếu điều trị OTC thất bại, bác sĩ có thể cho bạn điều trị theo toa, với các hóa chất khác.

Khi sử dụng thuốc điều trị, người bệnh cần chú ý liều lượng và hướng dẫn sử dụng. Cần sử dụng đúng liều lượng và hướng dẫn, nếu xuất hiện tác dụng phụ cần đi khám chuyên khoa và đổi thuốc khác phù hợp.

7.2 Điều trị thay thế

Nếu bạn không muốn sử dụng thuốc, hãy dùng chiếc lược có răng hoặc lược chải bọ chét (được bán trong các cửa hàng vật nuôi) để loại bỏ chấy. Có thể thoa dầu lên tóc trước khi chải. Điều này sẽ giúp chấy và trứng dính vào lược, và loại bỏ chúng dễ dàng hơn.

Bắt đầu chải ở da đầu và liên tục cho đến hết đuôi tóc. Hãy làm điều này đều đặn sau mỗi 2 đến 3 ngày cho đến khi bạn không còn dấu hiệu của chấy hay trứng.

7.3 Dọn dẹp nhà của bạn

Chấy rận có thể sống sót trên các vật dụng, đồ dùng cá nhân trong một đến vài ngày. Các phương pháp sau đây có thể được sử dụng để diệt chấy:

• Giặt quần áo và khăn trải giường trong nước nóng – 130°F (54°C) trở lên – và sấy khô ở nhiệt độ cao.
• Ngâm bàn chải tóc, lược, băng đô và các phụ kiện tóc khác trong nước nóng (54°C) 5 đến 10 phút.
• Vệ sinh nhà cửa, hút bụi, làm sạch các bề mặt tiếp xúc.

Bạn có thể thoát khỏi nỗi ám ánh chấy rận nếu có phương pháp điều trị thích hợp. Tuy nhiên, sau khi điều trị khỏi, bạn vẫn có nguy cơ tái nhiễm. Hãy giảm nguy cơ đó bằng cách dọn dẹp nhà cửa đúng cách và tránh tiếp xúc trực tiếp với những người có chấy trên đầu cho đến khi họ được điều trị xong. Đồng thời hạn chế dùng chung vật dụng vệ sinh cá nhân với người khác để giảm nguy cơ bị chấy.

Chấy ở đầu thường phổ biến ở các bé gái từ 5 đến 11 tuổi nhưng có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi người; sự xâm nhiễm ít xảy ra ở người da đen. Chấy ở đầu dễ lây truyền từ người sang người có tiếp xúc gần gũi (như trong các hộ gia đình và lớp học) và có thể bị loại bỏ ra khỏi tóc bằng điện tĩnh hoặc gió; lây truyền có vẻ bằng các đường này (hoặc bằng cách dùng chung lược, bàn chải và nón mũ) nhưng chưa được chứng minh. Không có sự liên quan giữa chấy ở đầu và vệ sinh kém hoặc tình trạng kinh tế xã hội thấp.

Sự xâm nhập thường liên quan đến tóc và da đầu nhưng có thể liên quan đến các vùng da có lông khác. Nhiễm trùng hoạt động thường liên quan ≤ 20 con chấy và gây ngứa mức độ nặng. Khám thường thấy bình thường nhưng có thể bộc lộ các vết xước hoăc hạch to sau cổ.

Chẩn đoán phụ thuộc vào việc tìm thấy chấy còn sống. Chấy được phát hiện bằng cách chải toàn bộ tóc ướt từ da đầu bằng một chiếc lược mềm (các răng có khoảng cách khoảng 0,2 mm); chấy thường được tìm thấy ở phần sau của đầu hoặc phía sau tai. Trứng thường thấy nhiều hơn và có hình dạng ovan, trứng màu xám xám cố định vào thân tóc. Mỗi con cái trưởng thành đẻ từ 3 đến 5 quả trứng/ngày, do đó, trứng thường vượt quá số con chấy và không phải là thước đo mức độ nghiêm trọng của sự xâm nhập.

Làm sạch các vật dụng cá nhân của người bị chấy hoặc trứng chấy và cần cách ly trẻ em có chấy hoặc trứng chấy ở trường học đang tranh cãi xung ; không có kết luận nào được đưa ra. Tuy nhiên, một số chuyên gia khuyên bạn nên thay thế các vật dụng cá nhân hoặc lau chùi kỹ lưỡng, sau đó sấy ở 54 độ C (130 ° F) trong 30 phút. Những thứ không thể rửa được có thể được đặt trong túi nhựa kín trong 2 tuần để diệt chấy, chúng chỉ sống được khoảng 10 ngày.