(Bqp.vn) - Trong lịch sá» cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược, Äiện Biên Phủ là má»™t mốc son chói lá»i, đánh dấu thắng lợi to lá»›n của tinh thần Ä‘oà n kết, sức mạnh quáºt khởi của dân tá»™c Việt Nam trong thá»i đại Hồ Chà Minh. Trên bình diện nghệ thuáºt quân sá»±, chiến dịch Äiện Biên Phủ thể hiện nét đặc sắc, Ä‘á»™c đáo của nghệ thuáºt quân sá»± truyá»n thống và là đỉnh cao của nghệ thuáºt quân sá»± Việt Nam trong cuá»™c kháng chiến chống Pháp. Äiá»u đó được thể hiện trên cả ba lÄ©nh vá»±c: chỉ đạo, Ä‘iá»u hà nh chiến tranh (chiến lược quân sá»±), nghệ thuáºt chiến dịch và chiến thuáºt. Thông qua những luáºn Ä‘iểm dÆ°á»›i đây, chúng tôi muốn là m rõ sá»± phát triển vượt báºc của nghệ thuáºt quân sá»± Việt Nam trong chiến dịch Äiện Biên Phủ, kết thúc thắng lợi cuá»™c kháng chiến chống Pháp. Thứ nhất, Äiện Biên Phủ là thắng lợi của Ä‘Æ°á»ng lối chiến tranh nhân dân trong cuá»™c kháng chiến chống Pháp. Có thể nói, thắng lợi trong chiến dịch Äiện Biên Phủ là biểu hiện sinh Ä‘á»™ng cho sá»± thà nh công của Ä‘Æ°á»ng lối chiến tranh nhân dân do Äảng và Chủ tịch Hồ Chà Minh khởi xÆ°á»›ng, lãnh đạo. Ngay từ lúc khởi sá»± cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược, vá»›i tÆ° tưởng chỉ đạo "kháng chiến, kiến quốc", Äảng và Chủ tịch Hồ Chà Minh đã sá»›m hoạch định và từng bÆ°á»›c định hình Ä‘Æ°á»ng lối chiến tranh, mà biểu hiện đặc trÆ°ng của nó là : "Toà n dân, toà n diện, trÆ°á»ng kỳ, tá»± lá»±c cánh sinh". NhÆ° thế, cuá»™c kháng chiến của ta có lá»±c lượng của toà n dân tham gia, theo phÆ°Æ¡ng thức toà n diện (quân sá»±, chÃnh trị, kinh tế, văn hóa), già nh thắng lợi từng bÆ°á»›c và dá»±a và o sức mạnh từ chÃnh nhân dân ta. TÆ° tưởng và đưá»ng lối chiến tranh nhân dân đã xác định ngay từ đầu cho toà n dân vá» mục tiêu, yêu cầu của cuá»™c chiến đấu chÃnh nghÄ©a chống lại cuá»™c chiến tranh xâm lược phi nghÄ©a, do đó, nó trở thà nh ngá»n cá» Ä‘oà n kết toà n dân, táºp hợp, tổ chức má»i lá»±c lượng nhân dân trong cuá»™c “kháng chiến, kiến quốcâ€. TÃnh chất chÃnh nghÄ©a của cuá»™c chiến tranh nhân dân Việt Nam đã được nhân dân tiến bá»™ thế giá»›i và chÃnh phủ nhiá»u nÆ°á»›c, nhất là chÃnh phủ và nhân dân Trung Quốc đồng tình, ủng há»™ và dà nh sá»± giúp đỡ quý báu, hiệu quả cho sá»± nghiệp kháng chiến của nhân dân ta. ÄÆ°á»ng lối chiến tranh nhân thể hiện rõ tÃnh toà n diện của phÆ°Æ¡ng thức kháng chiến: quân sá»±, chÃnh trị, kinh tế, văn hóa, trong đó, phÆ°Æ¡ng thức đấu tranh quân sá»± có nhiệm vụ là m thất bại âm mÆ°u, ý đồ cuá»™c chiến tranh xâm lược của thá»±c dân Pháp. Việc xác định ngay từ đầu phÆ°Æ¡ng châm kháng chiến lâu dà i, dá»±a và o sức mình là chÃnh đã tạo ra thá»i gian đủ mức cần thiết để là m chuyển hóa so sánh lá»±c lượng, xây dá»±ng, tổ chức, củng cố lá»±c lượng; là ná»n tảng cho cuá»™c chiến tranh toà n dân, lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân hình thà nh và ngà y cà ng được củng cố phát triển, trong đó, quân Ä‘á»™i nhân dân là lá»±c lượng nòng cốt cho toà n dân đánh giặc. ÄÆ°á»ng lối tiến hà nh chiến tranh nhân dân đúng đắn, sáng tạo đã chẳng những Ä‘á»™ng viên được sức mạnh của toà n dân, mà còn đã khÆ¡i dáºy lòng yêu nÆ°á»›c của toà n dân, toà n quân và đó là yếu tố quyết định Ä‘Æ°a cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp đến thắng lợi, mà điểm há»™i tụ cho sức mạnh quáºt khởi của cả dân tá»™c đó là tráºn quyết chiến chiến lược Äiện Biên Phủ. Quân ta tiến công cứ Ä‘iểm Him Lam (13/3/1954). (ảnh tÆ° liệu) Thứ hai, chiến thắng Äiện Biên Phủ là kết quả của quá trình xây dá»±ng, phát triển lá»±c lượng, thế tráºn chiến tranh và nghệ thuáºt tác chiến chiến dịch. Nhá» Ä‘Æ°á»ng lối, tÆ° duy chiến lược nhạy bén, chÃnh xác, quân và dân Việt Nam vá»›i lá»±c lượng vÅ© trang non trẻ, vÅ© khà trang bị thiếu thốn, thô sÆ¡, đã anh dÅ©ng đứng lên chiến đấu vá»›i tinh thần "Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nÆ°á»›c, không chịu là m nô lệ", vá»›i ý chÃ, quyết tâm cao Ä‘á»™ "Quyết tỠđể cho Tổ quốc quyết sinh!". Sau khi ngăn chặn và là m cháºm bÆ°á»›c tiến của quân Pháp tại mặt tráºn Nam Bá»™, Nam Trung Bá»™ và o cuối năm 1945 và mặt tráºn Hà Ná»™i, Nam Äịnh cuối năm 1946, quân và dân ta dá»±a và o thế tráºn chuẩn bị sẵn, tổ chức và thá»±c hà nh chiến dịch Việt Bắc Thu Äông 1947, chặn đánh và là m thất bại cuá»™c hà nh binh của quân Pháp nhằm chụp bắt cÆ¡ quan đầu não kháng chiến. Äây là đòn phủ đầu quân Pháp trên quy mô chiến dịch vá»›i lá»±c lượng sá» dụng cấp tiểu Ä‘oà n, trung Ä‘oà n. Thắng lợi Việt Bắc cùng vá»›i thắng lợi của quân và dân trên khắp cả nÆ°á»›c đã là m tiêu tan mÆ°u đồ "đánh nhanh, thắng nhanh" của thá»±c dân Pháp. Nhá» thế tráºn chiến tranh nhân dân ngà y cà ng được củng cố vững chắc, quân và dân ta từng bÆ°á»›c già nh thế chủ Ä‘á»™ng chiến lược, đẩy quân Pháp và o thế bị Ä‘á»™ng đối phó. Lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân Việt Nam, nhất là lá»±c lượng chÃnh quy chẳng những phát triển cả vá» số lượng mà còn cả chất lượng và khả năng tác chiến. Cuối năm 1949 đến đầu 1950, các đại Ä‘oà n (Äại Ä‘oà n 308 (28/8/1949) và Äại Ä‘oà n 304 (10/3/1950)[1]) chủ lá»±c cÆ¡ Ä‘á»™ng đầu tiên ra Ä‘á»i, đánh dấu bÆ°á»›c tiến nhảy vá»t vá» lá»±c lượng của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam. Công cuá»™c kháng chiến của nhân dân Việt Nam ngà y cà ng thu nhiá»u thắng lợi to lá»›n, lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân ngà y cà ng được tăng cÆ°á»ng. Thá»±c tế đó nói lên tÃnh đúng đắn, sáng tạo, hợp quy luáºt của Ä‘Æ°á»ng lối chiến tranh nhân dân. Cùng vá»›i đó, sá»± ra Ä‘á»i các đại Ä‘oà n chủ lá»±c cÆ¡ Ä‘á»™ng, đã đặt ná»n móng cho việc hình thà nh nghệ thuáºt tổ chức và thá»±c hà nh chiến dịch, kết hợp lối đánh du kÃch vá»›i lối đánh váºn Ä‘á»™ng chiến. Thắng lợi quan trá»ng trong chiến dịch Biên giá»›i Thu Äông 1950 là minh chứng sinh Ä‘á»™ng cho bÆ°á»›c phát triển cả vá» thế chiến lược và nghệ thuáºt tổ chức, thá»±c hà nh chiến dịch tiến công trên quy mô đại Ä‘oà n. Trong chiến dịch nà y, chiến thuáºt “đánh Ä‘iểm diệt viện†đã được bá»™ Ä‘á»™i ta phát triển thà nh cách đánh chiến dịch, vá»›i mục tiêu then chốt là Äông Khê và tráºn đánh then chốt tiêu diệt hai binh Ä‘oà n của quân Pháp. Thắng lợi của chiến dịch Biên giá»›i mang ý nghÄ©a chiến lược quan trá»ng, bởi nó phá được thế bao vây, mở toang cánh cá»a liên hệ quốc tế qua biên giá»›i Việt Nam - Trung Quốc. Máy bay B26 của địch bốc cháy. (ảnh tÆ° liệu) Từ sau Biên Giá»›i, ta sá» dụng các đại Ä‘oà n chủ lá»±c, luồn sâu vá» vùng trung du và đồng bằng Bắc Bá»™ mở các chiến dịch Trần HÆ°ng Äạo (25/12/1950-17/01/1951), Hoà ng Hoa Thám (20/3-7/4/1951), Quang Trung (28/5- 20/6/1951), tiến công theo chiến thuáºt "đánh Ä‘iểm diệt viện". Cả ba chiến dịch Ä‘á»u không thà nh công, chÆ°a thá»±c hiện được mục tiêu chiến lược, vì ta đã không đánh giá đúng so sánh lá»±c lượng và tiến công và o nÆ¡i không phù hợp. Tuy nhiên, hoạt Ä‘á»™ng của bá»™ Ä‘á»™i ta ở đây đã buá»™c Pháp phải đánh giá lại vị trà của vùng đồng bằng trung du Bắc Bá»™ đối vá»›i cuá»™c chiến tranh xâm lược của chúng. Äến chiến dịch Hòa Bình (10/12/1951-25/2/1952), vá»›i lá»±c lượng ba đại Ä‘oà n[2], ta đã hình thà nh thế tráºn phản công chiến lược, phá thế tráºn tiến công của quân Pháp. Cuá»™c phản công Hòa Bình đánh dấu bÆ°á»›c phát triển vá» nghệ thuáºt chỉ đạo kết hợp hai phÆ°Æ¡ng thức cÆ¡ bản của đấu tranh vÅ© trang: chiến tranh du kÃch và chiến tranh chÃnh quy, phối hợp bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c và bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng, phối hợp quân vá»›i dân, là m cho chiến tranh du kÃch và chiến tranh chÃnh quy cùng phát triển mạnh mẽ. Từ sau chiến dịch Hòa Bình, chủ lá»±c ta luồn sâu và o vùng địch háºu, thá»±c hiện phân tán, căng kéo khối chủ lá»±c cÆ¡ Ä‘á»™ng đối phÆ°Æ¡ng. Trên chiến trÆ°á»ng rừng núi, ta mở chiến dịch Tây Bắc (10/1952-12/1952), giải phóng má»™t khu vá»±c rá»™ng lá»›n, tạo căn cứ địa má»›i nối liá»n vá»›i căn cứ địa Việt Bắc. Tiếp đó, quân Ä‘á»™i ta phối hợp vá»›i quân Ä‘á»™i Pa-thét Là o mở chiến dịch Thượng Là o (tháng 4 đến tháng 5/1953), tiến công giải phóng Sầm NÆ°a[3]. Cho đến giữa năm 1953, thế tráºn chiến tranh nhân dân của ta đã căng kéo lá»±c lượng quân Pháp trên nhiá»u khu vá»±c, khiến cho bá»™ máy Ä‘iá»u hà nh chiến tranh của Pháp buá»™c phải thay đổi chiến lược, vá»›i việc hoạch định má»™t kế hoạch quân sá»± toà n diện mang tên viên Tổng chỉ huy má»›i của quân Pháp ở Äông DÆ°Æ¡ng - "Kế hoạch Nava (Henry Navarre)"[4], nhằm táºp trung lá»±c lượng, tiến công "chuyển bại thà nh thắng", già nh lại thế chủ Ä‘á»™ng trên chiến trÆ°á»ng. Thứ ba, bÆ°á»›c phát triển vượt báºc trong chỉ đạo chiến lược, chiến dịch. TrÆ°á»›c tình hình quân Pháp triển khai Kế hoạch Nava, tháng 10/1953, tại Tỉn Keo (xã Äiá»m Mặc, huyện Äịnh Hóa, Thái Nguyên), Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng há»p há»™i nghị thảo luáºn và thông qua kế hoạch tác chiến Äông Xuân 1953-1954. Sau khi nghe báo cáo kế hoạch tác chiến Äông Xuân do Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp trình bà y, Chủ tịch Hồ Chà Minh nói: "Äịch táºp trung quân cÆ¡ Ä‘á»™ng để tạo nên sức mạnh...! Ta buá»™c chúng phải phân tán binh lá»±c thì sức mạnh đó không còn..."[5]. NgÆ°á»i nêu rõ nguyên tắc chỉ đạo chiến lược và chỉ đạo tác chiến là : Táºp trung lá»±c lượng mở những cuá»™c tiến công và o những hÆ°á»›ng chiến lược mà ở đó địch tÆ°Æ¡ng đối yếu nhÆ°ng vì quan trá»ng nên chúng không thể nà o bỠđược, buá»™c chúng phải bị Ä‘á»™ng phân tán lá»±c lượng. Kết luáºn Há»™i nghị, Chủ tịch Hồ Chà Minh khẳng định: HÆ°á»›ng Tây Bắc sẽ là hÆ°á»›ng chÃnh, các hÆ°á»›ng khác là phối hợp. Tuy nhiên, trong hoạt Ä‘á»™ng có thể thay đổi tùy theo tình hình[6]. Thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng chiến lược, từ ngà y 19/11 đến 23/11/1953, Tổng Quân ủy và Bá»™ Quốc phòng triệu táºp cán bá»™ cấp trung Ä‘oà n trở lên phổ biến kế hoạch tác chiến Äông Xuân 1953-1954. Trong lúc Há»™i nghị Ä‘ang diá»…n ra, thì ngà y 20/11/1953, phát hiện ta Ä‘iá»u Ä‘á»™ng lá»±c lượng lên Tây Bắc (Äại Ä‘oà n 316), H. Nava liá»n cho quân nhảy dù chiếm đóng Äiện Biên Phủ. à đồ đổ quân xuống Äiện Biên Phủ của Nava đã được Há»™i nghị thảo luáºn, rồi Ä‘i đến nháºn định: TrÆ°á»›c sá»± uy hiếp của ta, địch đã phải bị Ä‘á»™ng đối phó, phải phân tán má»™t bá»™ pháºn lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng lên Äiện Biên Phủ để yểm há»™ cho Tây Bắc, bảo vệ Thượng Là o, để phá kế hoạch tiến công của ta... Dù địch tình thay đổi thế nà o, thì việc quân Pháp nhảy dù xuống Äiện Biên Phủ căn bản có lợi cho ta. Ngược lại, nó bá»™c lá»™ mâu thuẫn của quân Pháp giữa chiếm đóng đất Ä‘ai vá»›i táºp trung lá»±c lượng, giữa chiếm đóng chiến trÆ°á»ng rừng núi vá»›i củng cố chiến trÆ°á»ng đồng bằng[7]. Theo phÆ°Æ¡ng án tác chiến Xuân 1954 đã được Bá»™ ChÃnh trị thông qua đầu tháng 12/1953, Bá»™ Tổng TÆ° lệnh chỉ đạo các hÆ°á»›ng triển khai lá»±c lượng, đẩy mạnh tiến công địch. Từ ngà y 10 đến 25/12/1953, quân ta tiến công tiêu diệt 20 đại Ä‘á»™i địch, giải phóng Lai Châu, tạo thế uy hiếp mạnh Äiện Biên Phủ. Hạ tuần tháng 12/1953, quân ta phối hợp vá»›i quân Pa-thét Là o phá tan "tuyến cấm" của quân Pháp ở vÄ© tuyến 18, giải phóng nhiá»u vùng thuá»™c Trung Là o. Phát triển tiến công, liên quân Việt Nam, Là o và Quân giải phóng Ãtxarắc (Cam-pu-chia) giải phóng vùng Côngpôngchà m tiến đến sát sông SÆ¡lông, mở hà nh lang chiến lược nối căn cứ miá»n Äông và Äông Cam-pu-chia vá»›i vùng giải phóng Hạ Là o và Trung Là o. Tiếp đó, đầu tháng 2/1954, quân ta tiến công địch ở Kon Tum và vùng bắc Tây Nguyên, bÆ°á»›c đầu là m thất bại cuá»™c hà nh quân Ãtlăng của quân Pháp. Hạ tuần tháng 1/1954, tại Thượng Là o, liên quân Việt Nam - Là o tiến công, uy hiếp quân địch tại phòng tuyến sông Náºm Hu, giải phóng tỉnh Phongxalỳ, bao vây MÆ°á»ng Sà i. Các đòn tiến công chiến lược nói trên cùng vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng của quân và dân ta ở vùng sau lÆ°ng địch khiến cho lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng của quân Pháp bị "chia năm xẻ bảy", bị phân tán trên nhiá»u hÆ°á»›ng. Trong số 52 tiểu Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng, quân Pháp chỉ có thể bố trà tại Äiện Biên Phủ 17 tiểu Ä‘oà n và cho vùng đồng bằng Bắc Bá»™ rá»™ng lá»›n 20 tiểu Ä‘oà n. Thá»±c tế đó cho thấy, quân và dân ta đã thá»±c hiện đúng sá»± chỉ đạo chiến lược; thu hút, giam chân lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng của quân Pháp, giải phóng nhiá»u vùng rá»™ng lá»›n và đặc biệt, thá»±c hiện bao vây chặt quân Pháp tại táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ. NhÆ° thế, việc quân Pháp tổ chức, xây dá»±ng Äiện Biên Phủ thà nh táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm đã nằm trong ý đồ của ta ngay từ đầu; và do đó, ta giữ vững được quyá»n chủ Ä‘á»™ng chiến lược. Thắng lợi bÆ°á»›c đầu nhÆ°ng hết sức quan trá»ng trong chiến cuá»™c Äông Xuân 1953-1954 khẳng định tÃnh đúng đắn, chÃnh xác trong chỉ đạo chiến lược và đó là điá»u kiện tiên quyết để Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng hạ quyết tâm: táºp trung đại bá»™ pháºn chủ lá»±c tinh nhuệ, tiến công tiêu diệt táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ, tạo ra sá»± chuyển biến má»›i trong cục diện chiến tranh. Äây là lúc có sá»± chuyển biến từ "tránh chá»— mạnh, đánh chá»— yếu" sang "đánh thẳng và o chá»— mạnh nhÆ°ng có nhiá»u sÆ¡ hở" của đối phÆ°Æ¡ng để già nh thắng lợi quyết định. Thứ tÆ°, tổ chức lá»±c lượng, xây dá»±ng thế tráºn chiến dịch vững chắc; thá»±c hiện bao vây rá»™ng lá»›n, chia cắt và cô láºp Äiện Biên Phủ vá»›i các chiến trÆ°á»ng khác. Nghệ thuáºt chỉ đạo, Ä‘iá»u hà nh chiến tranh có ý nghÄ©a quyết định tiên quyết đối vá»›i việc tổ chức, xây dá»±ng lá»±c lượng và thế tráºn chiến dịch. Trong chiến dịch Äiện Biên Phủ, Ä‘iá»u quan trá»ng trÆ°á»›c hết chÃnh là cách đánh chiến dịch, nói cách khác là việc xác định chÃnh xác phÆ°Æ¡ng châm tác chiến chiến dịch là m cÆ¡ sở cho việc hạ quyết tâm chiến đấu. Äiá»u đó xuất phát từ thá»±c tế khách quan và chủ quan. Phải thấy rằng, Bá»™ chỉ huy quân Ä‘á»™i Pháp thá»±c hiện quyết tâm cao nhất, xây dá»±ng tại lòng chảo Äiện Biên Phủ má»™t táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm mạnh cả vá» lá»±c lượng (17 tiểu Ä‘oà n bá»™ binh và dù cùng vá»›i các lá»±c lượng chiến đấu khác; quân số 16.000 ngÆ°á»i), vá» vÅ© khÃ, trang bị, phÆ°Æ¡ng tiện chiến đấu mặt đất và trên không, cả vá» hệ thống công sá»±, boogke, hầm hà o, nhằm "nghiá»n nát" lá»±c lượng chủ lá»±c của Việt Minh. Trong khi đó, các đại Ä‘oà n chủ lá»±c của ta dù đã thá»±c hà nh tiến công các căn cứ phòng ngá»± của quân Pháp (đánh công kiên), nhÆ°ng đây là lần đầu tiên ta tiến công và o má»™t táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm liên hoà n (49 cứ Ä‘iểm), vá»›i hệ thống phòng ngá»± ngà y cà ng được củng cố vững chắc. PhÆ°Æ¡ng châm ban đầu "đánh nhanh, thắng nhanh" trong 2 đêm 3 ngà y có Æ°u Ä‘iểm là tạo bất ngá», giữ được quyết tâm và vấn Ä‘á» cung cấp, tiếp tế có thể đáp ứng tốt hÆ¡n. NhÆ°ng, việc xác định phÆ°Æ¡ng châm tác chiến cho má»™t chiến dịch quan trá»ng mang tầm vóc tráºn quyết chiến chiến lược đòi há»i Bá»™ Tổng TÆ° lệnh và TÆ° lệnh chiến trÆ°á»ng phải cân nhắc, tÃnh toán, quyết định chÃnh xác. Trên cÆ¡ sở so sánh tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, đánh giá khả năng của quân ta và quân đồn trú Pháp tại Äiện Biên Phủ, trong đó, Ä‘iá»u quan trá»ng báºc nhất là phải "đánh chắc thắng" theo chỉ thị của Hồ Chủ tịch, vì thế, vá»›i trá»ng trách là TÆ° lệnh, Bà thÆ° Äảng ủy chiến dịch, Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp cùng vá»›i táºp thể Äảng ủy chiến dịch quyết định thay đổi phÆ°Æ¡ng châm chiến dịch từ "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc" (26/01/1954). Việc thay đổi phÆ°Æ¡ng châm đòi há»i quyết tâm rất lá»›n, bởi công tác chuẩn bị kéo dà i, khó khăn vá» bảo đảm háºu cần đặt ra gay gắt và , ngay cả công tác tÆ° tưởng cÅ©ng vấp phải những ý kiến chÆ°a đồng thuáºn... Äể thá»±c hiện phÆ°Æ¡ng châm "đánh chắc, tiến chắc", ta tổ chức lá»±c lượng và thế tráºn vây hãm toà n bá»™ táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ nói chung và bao vây từng trung tâm Ä‘á» kháng nói riêng. Ngoà i xây dá»±ng tráºn địa của bá»™ binh, ta còn xây dá»±ng tráºn địa vững chắc trên sÆ°á»n núi, sÆ°á»n đồi cho lá»±c lượng pháo binh; đồng thá»i, xây dá»±ng Sở chỉ huy chiến dịch, Sở chỉ huy các đại Ä‘oà n, trung Ä‘oà n trong lòng đất để bảo đảm việc chỉ huy không bị gián Ä‘oạn. Chúng ta cÅ©ng bố trà lá»±c lượng (trong đó có pháo cao xạ) chặn Ä‘Æ°á»ng tiếp tế (Ä‘Æ°á»ng không) của đối phÆ°Æ¡ng và bảo vệ Ä‘Æ°á»ng tiếp tế váºn tải của ta. Trong quá trình chiến dịch, quân ta sáng tạo ra chiến thuáºt bao vây đánh lấn; Ä‘Ã o hệ thống công sá»±, giao thông hà o, chiến hà o lấn dần lô cốt, tráºn địa của quân Pháp. "Vá»›i hà ng trăm kilômét giao thông hà o và chiến hà o, hà ng vạn công sá»± cho bá»™ Ä‘á»™i và há»a lá»±c, xen kẽ là các hầm ngủ, hầm cứu thÆ°Æ¡ng, hầm đạn .v.v, ta đã đã đảm bảo được việc cÆ¡ Ä‘á»™ng lá»±c lượng và chiến đấu liên tục ngà y đêm, bảo đảm sinh hoạt của bá»™ Ä‘á»™i trong Ä‘iá»u kiện không quân và pháo binh địch đánh phá cá»±c kỳ ác liệt"[8]. Nhá» có thế tráºn chiến dịch vững chắc, quân ta đã hình thà nh được thế bao vây táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ. NhÆ° váºy, ta đã hãm địch và o thế bị cô láºp, bao vây, ngăn chặn từ xa đến gần. Cùng vá»›i đó, vá»›i thế chủ Ä‘á»™ng, ta đã hình thà nh lá»±c lượng tiến công trên nhiá»u hÆ°á»›ng, tiêu diệt từng lô cốt, cứ Ä‘iểm, từng tiểu Ä‘oà n quân Pháp; há»a lá»±c pháo binh được chuẩn bị tốt, có công sá»± che chắn, lại ở thế có lợi (trên cao) nên ngay từ lúc khai há»a, đã hạn chế má»™t cách hiệu quả lá»±c lượng pháo binh của quân Pháp. Hệ thống giao thông hà o, chiến hà o cùng vá»›i chiến thuáºt “lấn dÅ©i†khiến cho há»a lá»±c chiến thuáºt của đối phÆ°Æ¡ng không thể phát huy hiệu quả… Mặc dù vòng vây của quân ta ngà y cà ng siết chặt, nhÆ°ng quân Pháp không thể tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng cho Äiện Biên Phủ, vì lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng của chúng đã bị quân và dân ta ghìm chặt trên những địa bà n chiến lược. Phối hợp vá»›i Äiện Biên, quân và dân ta tổ chức những tráºn đánh và o các sân bay Gia Lâm (Hà Ná»™i), Cát Bi (Hải Phòng), ngăn chặn cầu hà ng không tiếp tế cho quân Pháp ở Äiện Biên Phủ. Äiá»u đó cho thấy sá»± phối hợp nhịp nhà ng giữa chiến trÆ°á»ng chÃnh Tây Bắc - Äiện Biên Phủ vá»›i các chiến trÆ°á»ng khác "chia lá»a" vá»›i Äiện Biên Phủ, đã tạo thế bao vây, tiến công liên tục, đẩy đối phÆ°Æ¡ng đến bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng cùng và đi tá»›i thất bại. Thứ năm, phát huy cao nhất sức mạnh tác chiến hợp đồng binh chủng, táºp trung Æ°u thế binh há»a lá»±c, đánh dứt Ä‘iểm từng tráºn then chốt. Chiến dịch Äiện Biên Phủ là tráºn đánh hiệp đồng binh chủng quy mô lá»›n đầu tiên của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam. Lá»±c lượng ta tham gia chiến dịch, bên cạnh các đại Ä‘oà n bá»™ binh (9 trung Ä‘oà n), có má»™t Äại Ä‘oà n Công - Pháo (351) và má»™t trung Ä‘oà n pháo cao xạ (367). So sánh tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng giữa ta và địch ở chiến trÆ°á»ng Äiện Biên Phủ, ta có Æ°u thế vá» bá»™ binh, lá»±c lượng pháo binh ta và địch tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng nhau; vá» phÆ°Æ¡ng tiện chiến đấu, địch chiếm Æ°u thế tuyệt đối vá» xe tăng và máy bay. Tuy nhiên, vấn Ä‘á» quan trá»ng trong chiến đấu chÃnh là việc sá» dụng lá»±c lượng, váºn dụng cách đánh chiến dịch phù hợp. Thá»±c hiện phÆ°Æ¡ng châm chiến dịch "đánh chắc, tiến chắc", quân ta đã phát huy được sức mạnh tác chiến hiệp đồng binh chủng, mà chủ yếu là giữa bá»™ binh, pháo binh và phòng không bắn phá chi viện, bảo vệ Ä‘á»™i hình cho bá»™ binh. Trong đợt má»™t chiến dịch (13 đến 17/3/1954), ta đã táºp trung được Æ°u thế binh há»a lá»±c, tiêu diệt được 3 cụm cứ Ä‘iểm ngoại vi phÃa bắc. Tá»· lệ binh lá»±c trong tráºn Him Lam, địch 1/ta 3; tráºn đồi Äá»™c Láºp, địch 1/ta 4,5; tráºn Bản Kéo, địch 1/ta 3. Riêng tráºn then chốt mở đầu chiến dịch (Him Lam), so sánh pháo cối trá»±c tiếp chi viện đánh và o mục tiêu ta hÆ¡n địch 10 lần. Nếu tÃnh cả nhiệm vụ chế áp các mục tiêu khác, ta hÆ¡n địch 2,6 lần. Do ta táºp trung tiêu diệt từng cụm cứ Ä‘iểm, cho nên pháo binh có Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi chi viện cho bá»™ binh trong từng tráºn đánh. Thắng lợi của ta trong đợt má»™t chiến dịch đã thể hiện rõ sá»± hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, tạo Æ°u thế binh há»a lá»±c hÆ¡n hẳn địch, dứt Ä‘iểm từng cụm cứ Ä‘iểm, vừa chiến đấu vừa rút kinh nghiệm tráºn trÆ°á»›c cho tráºn sau, củng cố lá»±c lượng sau từng tráºn, từng đợt chiến dịch và có Ä‘iá»u kiện chuẩn bị cho bÆ°á»›c tiếp theo. Cách đánh đó chÃnh là bÆ°á»›c phát triển của nghệ thuáºt chiến dịch trong má»™t chiến dịch tiến công tráºn địa quy mô lá»›n nhất của quân Ä‘á»™i ta trong kháng chiến chống Pháp; được đánh dấu bằng việc xác định đúng phÆ°Æ¡ng châm tác chiến chiến dịch "đánh chắc, tiến chắc"[9]. Tuy nhiên, trong đợt hai chiến dịch (30/3 đến 30/4/1954), nguyên tắc và kinh nghiệm táºp trung binh há»a lá»±c không được quán triệt và thá»±c hiện đầy đủ khi tiến công cụm Ä‘iểm cao phÃa đông, do đó, quân ta gặp nhiá»u khó khăn và chịu tổn thất nặng. Chỉ riêng tráºn đánh đồi A1, ta sá» dụng má»™t trung Ä‘oà n (174) tiến công và o cụm cứ Ä‘iểm có boongke, hầm ngầm kiên cố, pháo binh bắn phá không táºp trung, nhất là ngăn chặn lá»±c lượng địch phản kÃch, nên trong 3 đêm liên tiếp (hai đêm sau tăng cÆ°á»ng Trung Ä‘oà n 102) ta không thể đánh chiếm được cụm cứ Ä‘iểm nà y. NhÆ° thế, vấn Ä‘á» váºn dụng cách đánh chiến dịch phù hợp, hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, chu đáo, táºp trung được binh há»a lá»±c chÃnh là nghệ thuáºt già nh thắng lợi trong chiến dịch đánh công kiên dà i ngà y, tiêu diệt sinh lá»±c lá»›n của đối phÆ°Æ¡ng. Thứ sáu, váºn dụng sáng tạo cách đánh chiến dịch, kết hợp vây hãm vá»›i Ä‘á»™t phá, đánh chÃnh diện vá»›i các mÅ©i thá»c sâu, tạo thế chia cắt địch; hình thà nh xung lá»±c mạnh, tổng công kÃch già nh thắng lợi cuối cùng. Chá»n cách đánh hiểm, phát huy uy lá»±c của má»i thứ há»a khÃ, hạn chế chá»— mạnh, khoét sâu chá»— yếu của đối phÆ°Æ¡ng là bÆ°á»›c phát triển trong chỉ đạo cách đánh chiến dịch giai Ä‘oạn sau của đợt hai. Ta chủ trÆ°Æ¡ng dùng lá»±c lượng nhá», hoạt Ä‘á»™ng rá»™ng rãi dÆ°á»›i các hình thức đánh lấn, phá hủy từng ụ Ä‘á» kháng, kết hợp vá»›i tổ chức lá»±c lượng bắn tỉa tiêu hao lá»±c lượng địch, là m cho sinh lá»±c của chúng hao mòn, tinh thần luôn căng thẳng. Cùng vá»›i đó, ta đánh chiếm sân bay, thắt chặt vòng vây, thu hẹp không pháºn, triệt tiếp tế Ä‘Æ°á»ng không (con Ä‘Æ°á»ng duy nhất), đánh và o "dạ dà y" của đối phÆ°Æ¡ng. Äiá»u kiện để váºn dụng cách đánh nà y là không ngừng Ä‘Æ°a tráºn địa tiến công và bao vây ngà y cà ng áp sát địch, hạn chế uy lá»±c không quân và pháo binh của chúng. Thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng tác chiến má»›i, từ giữa tháng 4, quân ta đã từng bÆ°á»›c là m thay đổi cục diện chiến trÆ°á»ng. Vá»›i cách đánh hiểm, thêm và o đó, hệ thống giao thông hà o, chiến hà o và các mÅ©i tiến công thá»c sâu của ta chia cắt, cô láºp đông và tây sân bay, nam và bắc táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm, khiến cho quân Pháp rÆ¡i và o thế khốn đốn, tinh thần ngà y cà ng sa sút, tiếp tế ngà y cà ng khó khăn. Äến cuối tháng 4, ta đã hình thà nh thế tráºn uy hiếp mạnh phân khu trung tâm MÆ°á»ng Thanh và chuẩn bị đầy đủ các Ä‘iá»u kiện chắc thắng để chuyển sang đợt tiến công cuối cùng. BÆ°á»›c và o đợt ba (1/5 đến 07/5/1954), trên cÆ¡ sở kết quả chiến đấu của hai đợt trÆ°á»›c, quân ta tiếp tục đánh chiếm cụm cứ Ä‘iểm cuối cùng của quân Pháp ở phÃa đông, chuyển sang tổng công kÃch đánh chiếm toà n bá»™ táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ và o chiá»u 7/5. Äiểm phát triển đặc sắc của nghệ thuáºt chiến dịch trong đợt ba là xác định đúng thá»i cÆ¡ đánh đòn quyết định cuối cùng. Thá»i cÆ¡ đúng là khi phát hiện địch có triệu chứng tháo chạy[10], láºp tức hình thà nh lá»±c lượng thá»c sâu, tiến thẳng và o Sở chỉ huy của đối phÆ°Æ¡ng, bắt tÆ°á»›ng chỉ huy và Bá»™ Tham mÆ°u của táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm. Sau 56 ngà y đêm chiến đấu, quân và dân ta đã già nh toà n thắng trong tráºn quyết chiến chiến lược Äiện Biên Phủ. Chiến thắng Äông Xuân 1953-1954, đỉnh cao là thắng lợi Äiện Biên Phủ là m phá sản hoà n toà n kế hoạch quân sá»± Nava, đồng thá»i mở ra má»™t cục diện má»›i để quân và dân ta kết thúc thắng lợi sá»± nghiệp kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược. Äối vá»›i thá»±c dân Pháp, thất bại ở Äiện Biên Phủ là hệ quả tất yếu của những toan tÃnh chiến lược sai lầm, mà trên hết, Pháp đã không thấy hết sức mạnh của má»™t dân tá»™c đã kiên quyết đứng lên cầm súng chiến đấu bảo vệ Ä‘á»™c láºp, tá»± do của Tổ quốc; không đánh giá đúng sức mạnh của cuá»™c chiến tranh nhân dân Việt Nam dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của má»™t đảng tiên phong và lãnh tụ thiên tà i Hồ Chà Minh. Có thể khẳng định rằng, thắng lợi oanh liệt của chiến dịch Äiện Biên Phủ đánh dấu đỉnh cao phát triển nghệ thuáºt quân sá»± Việt Nam trong cuá»™c kháng chiến chống Pháp. Suy cho cùng, Äiện Biên Phủ là thắng lợi của Ä‘Æ°á»ng lối "kháng chiến, kiến quốc", của chiến lược chiến tranh nhân dân đúng đắn, sáng tạo. Chiến lược ấy đã tạo ra và nhân lên sức mạnh để quân và dân Việt Nam đủ sức Ä‘Æ°Æ¡ng đầu và là m thất bại các chÃnh sách, kế hoạch, bá»™ máy chiến tranh và đội quân xâm lược nhà nghỠđược trang bị vÅ© khÃ, phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh hiện đại của thá»±c dân Pháp. [1] Bá»™ Quốc phòng - Viện Lịch sá» quân sá»± Việt Nam: 60 năm Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam, Nxb Quân Ä‘á»™i nhân dân, Hà Ná»™i, 2004, tr. 87, 95. [2] Sau 2 đại Ä‘oà n bá»™ binh 308, 304, khối chủ lá»±c cÆ¡ Ä‘á»™ng của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam có thêm các Äại Ä‘oà n 312 (27/12/1950), 320 (16/01/1951), Äại Ä‘oà n công pháo 351 (27/3/1951), Äại Ä‘oà n 316 (01/5/1951) và Äại Ä‘oà n 325 (05/12/1952). [3] Ban Chỉ đạo Tổng kết chiến tranh trá»±c thuá»™c Bá»™ ChÃnh trị: Chiến tranh cách mạng Việt Nam 1945-1975 - Thắng lợi và bà i há»c, Nxb ChÃnh trị quốc gia, Hà Ná»™i, 2000, tr. 126-127. [4] Kế hoạch Nava gồm hai bÆ°á»›c, thá»±c hiện trong 18 tháng: - BÆ°á»›c thứ nhất, giữ vững thế phòng ngá»± chiến lược ở 18 Ä‘á»™ vÄ© tuyến bắc và tránh Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i quân chủ lá»±c ta; xây dá»±ng khối chủ lá»±c cÆ¡ Ä‘á»™ng, đồng thá»i tiến công bình định miá»n Nam, miá»n Trung Äông DÆ°Æ¡ng, xóa bá» vùng tá»± do Liên khu 5. - BÆ°á»›c thứ hai, khi đã có Æ°u thế vá» lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng thì từ mùa Thu 1954, chuyển lá»±c lượng ra phÃa Bắc, tiến công mãnh liệt, gây sức ép buá»™c ta phải Ä‘Ã m phán theo những Ä‘iá»u kiện có lợi cho Pháp. [5] Võ Nguyên Giáp: Äiện Biên Phủ - Äiểm hẹn lịch sá», Nxb Quân Ä‘á»™i nhân dân, Hà Ná»™i, 2000, tr. 26. [6] Hoà ng Minh PhÆ°Æ¡ng: Mấy vấn Ä‘á» lá»›n vá» chỉ đạo chiến lược, chiến dịch trong chiến dịch Äiện Biên Phủ, Tạp chà LSQS, số 1/2014, tr. 9. [7] Trần Trá»ng Trung: Cuá»™c đấu trà giữa hai bá»™ thống soái của ta và của địch. Bà i in trong cuốn: Äiện Biên Phủ - hợp tuyển công trình khoa há»c, Nxb ChÃnh trị quốc gia, Hà Ná»™i, 2005, tr. 202-203. [8] Hoà ng Minh PhÆ°Æ¡ng: Mấy vấn Ä‘á» lá»›n vá» chỉ đạo chiến lược, chiến dịch..., TlÄ‘d, tr. 13. [9] Chiến dịch Äiện Biên Phủ - tráºn quyết chiến chiến lược. Bà i in trong cuốn: Äiện Biên Phủ - hợp tuyển công trình khoa há»c, Nxb ChÃnh trị quốc gia, Hà Ná»™i, 2005, tr. 182-183. [10] Bá»™ Chỉ huy quân Pháp xây dá»±ng kế hoạch mang tên "Chim biển", nhằm tháo chạy khá»i Äiện Biên Phủ. Theo đó, 19 giá» ngà y 7/5 sẽ là thá»i Ä‘iểm thá»±c hiện kế hoạch tháo chạy sang hÆ°á»›ng Thượng Là o. Tuy nhiên, khi đối phÆ°Æ¡ng chÆ°a kịp hà nh Ä‘á»™ng thì 17 giá» ngà y 7/5, quân ta đã hoà n toà n là m chủ táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm Äiện Biên Phủ. Thiếu tÆ°á»›ng, PGS, TS VÅ© Quang Äạo, Viện trưởng Viện Lịch sá» quân sá»± Việt Nam |