1. Trung Quốc thời Tần – Hán. - Thời cổ đại, trên lưu vực sông Hoàng Hà và Trường Giang có nhiều quốc gia nhỏ của người Trung Quốc thường gây chiến tranh và thôn tính lẫn nhau. - Đến thế kỉ IV TCN, Tần trở thành nước có tiềm lực kinh tế và quân sự mạnh nhất và lần lượt tiêu diệt các đối thủ, chấm dứt tình trạng chia cắt lãnh thổ. - Năm 221 TCN, Tần đã thống nhất Trung Quốc: + Thời Tần hình thành nhiều giai cấp mới, quan lại là người có nhiều ruộng đất tư trở thành địa chủ. Nông dân bị phân hóa, một bộ phận giàu có trở thành giai cấp bóc lột những nông dân công xã không có ruộng đất, chế độ phong kiến được xác lập. + Vua Tần là Tần Thủy Hoàng có quyền hành tuyệt đối, bắt tay vào việc xây dựng chính quyền. Dưới vua có quan văn, quan võ do Thừa tướng, Thái úy đứng đầu giúp hoàng đế trị nước. + Vua có lực lượng quân sự lớn mạnh để duy trì trật tự xã hội, trấn áp các cuộc nổi dậy, tiến hành chiến tranh xâm lược. + Đất nước được chia thành quận, huyện có quan Thái thú (ở quận) và Huyện lệnh (ở huyện) quản lí, các quan phải tuân theo mệnh lệnh của hoàng đế. + Nhà Tần tồn tại 15 năm, sau đó Lưu Bang lên ngôi lập ra nhà Hán. - Nhà Hán (206 TCN – 220): Các hoàng đế triều Hán tiếp tục củng cố bộ máy cai trị, mở rộng hình thức tiến cử con em gia đình địa chủ tham gia vào chính quyền. - Nhà Tần và nhà Hán chiếm vùng thượng lưu sông Hoàng, thôn tính Trường Giang, chiếm phía đông Thiên Sơn, xâm lược Triều Tiên và đất đai của người Việt cổ. 2. Sự phát triển chế độ phong kiến thời Đường. - Sau mấy thế kỷ rối ren, Lý Uyên dẹp tan được phe đối lập, đàn áp khởi nghĩa, lên ngôi hoàng đế lập ra nhà Đường (618 - 907). - Chế độ phong kiến thời Đường đạt đến đỉnh cao. + Kinh tế phát triển toàn diện: * Thực hiện chế độ quân điền, nông dân thực hiện chế độ nghĩa vụ cho nhà nước theo chế độ tô, dung, điệu. * Thủ công nghiệp phát triển, các xưởng thủ công gọi là tác phường như luyện sắt, đóng thuyền… * Thương nghiệp thịnh đạt, con đường tơ lụa trên đất liền và trên biển được thiết lập, mở rộng. + Chính trị: * Bộ máy cai trị phong kiến hoàn chỉnh, cử người thân tín cai quản địa phương; cử người trong họ hay công thần giữ chức Tiết độ sứ, trấn ải biên cương, mở khoa thi chọn người ra làm quan. * Tiếp tục chính sách xâm lược: Chiếm Nội Mông, Tây vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chế độ đô hộ ở An Nam, ép Tây Tạng phải thần phục. Nhà Đường trở thành đế quốc phong kiến phát triển nhất. * Đến cuối thời Đường, mâu thuẫn xã hội gay gắt. Năm 874, khởi nghĩa Hoàng Sào nổ ra, nhà Đường bị lật đổ, Trung Quốc lại hỗn loạn nhưng Triệu Khuông Dẫn đã tiêu diệt các thế lực phong kiến khác lập ra nhà Tống (năm 960). Đến cuối thế kỷ XIII, cả hai nước Kim và Nam Tống đều bị Mông Cổ tiêu diệt. 3. Trung Quốc Thời Minh, Thanh. - Đầu thế kỷ XIII, trên thảo nguyên Mông Cổ hình thành một nhà nước phong kiến chuyên chế quân sự do Thành Cát Tư Hãn làm vua. - Năm 1271, Khu-bi-Lai (Hốt Tất Liệt) diệt nhà Tống, lên ngôi Hoàng đế, lập triều Nguyên (1271 - 1368). Dưới sự thống trị của nhà Nguyên, nhân dân Trung Quốc liên tiếp khởi nghĩa.. - Năm 1368, Chu Nguyên Chương lên ngôi Hoàng đế ở Nam Kinh lập ra nhà Minh (1368 - 1644): + Các triều đại nhà Minh khôi phục và phát triển kinh tế, mầm mống quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện (có những công trường thủ công lớn ở Giang Tây - đồ gốm Cảnh Đức; xưởng dệt; nhà buôn lớn; thành thị nhiều như Bắc Kinh, Nam kinh). + Năm 1380, bỏ chức Thừa tướng, Thái úy thay vào đó là các Thượng Thư phụ trách các bộ (6 bộ: Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình, Công), hoàn chỉnh bộ máy quan lại. Hoàng đế tập trung mọi quyền hành, trực tiếp nắm quân đội. + Cuối thời Minh, mâu thuẫn xã hội gay gắt. Nông dân khởi nghĩa (Lý Tự Thành làm cho triều Minh sụp đổ). - Giữa lúc đó một bộ tộc ở phương Bắc Trung Quốc là Mãn Thanh kéo vào đánh bại Lý Tự Thành lập ra nhà Thanh (1644 - 1911). + Nhà Thanh thi hành chính sách áp bức dân tộc, người Trung Quốc phải theo phong tục của người Mãn. + Do chính sách áp bức bóc lột của nhà Thanh, nông dân lại khởi nghĩa, lợi dụng nhà Thanh suy yếu, tư bản phương Tây dòm ngó, xâm lược Trung Quốc. 4. Văn hóa Trung Quốc thời phong kiến đạt nhiều thành tựu rực rỡ. - Tư tưởng Nho giáo giữ vai trò quan trọng, là công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền. - Phật giáo thịnh hành nhất vào thời Đường, Bắc Tống cho xây nhiều chùa, tạc tượng in kinh… - Sử học từ thời Tây Hán trở thành lĩnh vực nghiên cứu độc lập. Bộ Sử ký của Tư Mã Thiên rất nổi tiếng, thời Đường còn thành lập cơ quan chép sử là Sử quán... - Văn học là lĩnh vực nổi bật nhất của Trung Quốc thời phong kiến. Thơ Đường đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật với nhiều tên tuổi như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị…. - Tiểu thuyết phát triển dưới thời Minh, Thanh; nhiều tác phẩm nổi tiếng ra đời trong giai đoạn này như: Tam Quốc Diễn Nghĩa, Thủy Hử, Tây Du Ký, Hồng lâu mộng. - Toán học: Cửu chương toán thuật (Hán) tính diện tích và khối lượng khác nhau, Tổ Xung Chi (thời Nam - Bắc triều) đã tìm ra số Pi đến 7 số lẻ. - Thời Tần, Hán, Trung Quốc đã phát minh ra nông lịch, chia 1 năm thành 24 tiết phục vụ cho sản xuất; Trương Hành còn phát minh ra địa động nghi để đo động đất . - Y dược đạt nhiều thành tựu quan trọng, thầy thuốc Hoa Đà (Hán) dùng phẫu thuật để chữa bệnh; sách thuốc Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân rất có giá trị. - Kỹ thuật: Phát minh ra giấy, kỹ thuật in, la bàn và thuốc súng. - Kiến trúc: Vạn lý trường thành, Tử cấm Thành, Tượng phật bằng ngọc thạch… còn được lưu giữ đến ngày nay. Page 2 SureLRN
Lý thuyết: Mục 2 2. Xã hội Trung Quốc thời Tần - Hán * Thời Tần: - Chế độ phong kiến ở Trung Quốc được hình thành. - Tần Thuỷ Hoàng đã thi hành một loạt chính sách như chia đất nước thành các quận, huyện và trực tiếp cử quan lại đến cai trị, ban hành một chế độ đo lường và tiền tệ thống nhất cho cả nước, gây chiến tranh, mở rộng lãnh thổ về phía bắc và phía nam... Tượng gốm trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng * Thời Hán: - Các vua thời nhà Hán đã xoá bỏ chế độ pháp luật hà khắc của nhà Tần, giảm nhẹ tô thuế và sưu dịch cho nông dân, khuyến khích họ nhận ruộng cày cấy và khẩn hoang, phát triển sản xuất nông nghiệp. => Nhờ thế, kinh tế phát triển, trật tự xã hội ổn định, thế nước đã vững vàng. Nhà Hán còn tiến hành nhiều cuộc chiến tranh, xâm lấn bán đảo Triều Tiên, thôn tính các nước phương Nam. Nội dung chính:
Sơ đồ tư duy Trung Quốc thời phong kiến
Giải Bài Tập Lịch Sử 7 Bài 4: Trung Quốc thời phong kiến giúp HS giải bài tập, cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản, chính xác, khoa học để các em có những hiểu biết cần thiết về lịch sử thế giới, nắm được những nét lớn của tiến trình lịch sử Việt Nam: (trang 10 sgk Lịch Sử 7): – Giai cấp địa chủ và nông dân tá điền được hình thành như thế nào ở Trung Quốc ? Trả lời: – Giai cấp địa chủ: Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực nên trở thành giai cấp địa chủ. – Giai cấp nông dân : Nhiều người nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy, gọi là nông dân canh hay tá điền. (trang 12 sgk Lịch Sử 7): – Nêu các chính sách đối nội của các vua thời Tần – Hán và tác động của các chính sách đó đối với xã hội phong kiến Trung Quốc. Trả lời: – Chính sách đối nội của nhà Tần: + Chia đất nước thành các quận, huyện và trực tiếp cử quan lại đến cai trị. + Ban hành một chế độ đo lường và tiền tệ thống nhất trong cả nước. – Chính sách đối nội của nhà Hán: + Xóa bỏ chế độ pháp luật hà khắc của nhà Tần. + Giảm nhẹ tô thuế và sưu dịch cho nhân dân. + Khuyến khích họ nhận ruộng cày cấy và khai hoang, phát triển sản xuất nông nghiệp. – Tác động của các chính sách đó đối với xã hội phong kiến Trung Quốc là: kinh tế phát triển, trật tự xã hội ổn định, thế nước vững vàng. (trang 12 sgk Lịch Sử 7): – Em hãy nêu những chính sách đối nội và đối ngoại của nhà Đường. Trả lời: – Chính sách đối nội: + Cử người thân tín cai quản đến các địa phương. + Mở nhiều khoa thi để tuyển chọn người tài. + Thực hiện chế độ quân điền : giảm tô thuế, lấy ruộng công và ruộng bỏ hoang chia cho nông dân. – Chính sách đối ngoại: luôn tìm cách mở rộng bờ cõi bằng cách gây ra những cuộc chiến tranh xâm lược các nước láng giềng: + Lấn chiếm vùng Nội Mông. + Chinh phục Tây Vực. + Xâm lược Triều Tiên. + Củng cố chế độ đô hộ ở An Nam. + Ép Tây Tạng phải thần phục. → Lãnh thổ Trung Quốc ngày càng được mở rộng. → Dưới thời Đường, Trung Quốc trở thành một quốc gia phong kiến cường thịnh nhất châu Á. (trang 13 sgk Lịch Sử 7): – Sự suy yếu của xã hội phong kiến Trung Quốc cuối thời Minh – Thanh được biểu hiện như thế nào ? Trả lời: – Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân để sống xa hoa, trụy lạc. – Người dân và thợ thủ công không những phải nộp tô thuế nặng nề mà còn bị bắt đi lính, đi phu, xây dựng nhiều công trình đồ sộ, tốn kém như Cổ cung ở Kinh đô Bắc Kinh. – Nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra, chính quyền phong kiến các triều đại Minh – Thanh suy yếu. (trang 10 sgk Lịch Sử 7): – Giai cấp địa chủ và nông dân tá điền được hình thành như thế nào ở Trung Quốc ? Trả lời: – Giai cấp địa chủ: Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực nên trở thành giai cấp địa chủ. – Giai cấp nông dân : Nhiều người nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy, gọi là nông dân canh hay tá điền. (trang 12 sgk Lịch Sử 7): – Nêu các chính sách đối nội của các vua thời Tần – Hán và tác động của các chính sách đó đối với xã hội phong kiến Trung Quốc. Trả lời: – Chính sách đối nội của nhà Tần: + Chia đất nước thành các quận, huyện và trực tiếp cử quan lại đến cai trị. + Ban hành một chế độ đo lường và tiền tệ thống nhất trong cả nước. – Chính sách đối nội của nhà Hán: + Xóa bỏ chế độ pháp luật hà khắc của nhà Tần. + Giảm nhẹ tô thuế và sưu dịch cho nhân dân. + Khuyến khích họ nhận ruộng cày cấy và khai hoang, phát triển sản xuất nông nghiệp. – Tác động của các chính sách đó đối với xã hội phong kiến Trung Quốc là: kinh tế phát triển, trật tự xã hội ổn định, thế nước vững vàng. (trang 12 sgk Lịch Sử 7): – Em hãy nêu những chính sách đối nội và đối ngoại của nhà Đường. Trả lời: – Chính sách đối nội: + Cử người thân tín cai quản đến các địa phương. + Mở nhiều khoa thi để tuyển chọn người tài. + Thực hiện chế độ quân điền : giảm tô thuế, lấy ruộng công và ruộng bỏ hoang chia cho nông dân. – Chính sách đối ngoại: luôn tìm cách mở rộng bờ cõi bằng cách gây ra những cuộc chiến tranh xâm lược các nước láng giềng: + Lấn chiếm vùng Nội Mông. + Chinh phục Tây Vực. + Xâm lược Triều Tiên. + Củng cố chế độ đô hộ ở An Nam. + Ép Tây Tạng phải thần phục. → Lãnh thổ Trung Quốc ngày càng được mở rộng. → Dưới thời Đường, Trung Quốc trở thành một quốc gia phong kiến cường thịnh nhất châu Á. (trang 13 sgk Lịch Sử 7): – Sự suy yếu của xã hội phong kiến Trung Quốc cuối thời Minh – Thanh được biểu hiện như thế nào ? Trả lời: – Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân để sống xa hoa, trụy lạc. – Người dân và thợ thủ công không những phải nộp tô thuế nặng nề mà còn bị bắt đi lính, đi phu, xây dựng nhiều công trình đồ sộ, tốn kém như Cổ cung ở Kinh đô Bắc Kinh. – Nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra, chính quyền phong kiến các triều đại Minh – Thanh suy yếu. Lời giải: – Thời kì Xuân Thu – Chiến Quốc ở Trung Quốc (khoảng thế kỉ V TCN) là thời kì có nhiều biến động lớn về kinh tế – xã hội, chính trị và văn hóa dẫn đến sự sụp đổ của chế độ chiếm nô và hình thành chế độ phong kiến ở Trung Quốc. – Về mặt kinh tế: công cụ bằng sắt xuất hiện làm cho nông nghiệp và thủ công nghiệp có điều kiện phát triển mạnh. Quan lại và một số nông dân giàu có chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực, trở thành giai cấp địa chủ. – Nhiều nông dân nghèo bị mất ruộng, phải nhận ruộng của đại chủ để cày cấy gọi là nông dân canh hay tá điền, phải nộp địa tô cho địa chủ. Như vậy, quan hệ chủ yếu trước kia là quan hệ bóc lột giữa quý tộc với nông dân công xã dần dần nhường chỗ cho quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân tá điền. Quan hệ phong kiến do đó mà xuất hiện. Lời giải: Sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời Đường được biểu hiện : – Xã hội ổn định, đạt đến sự phồn thịnh. – Bờ cõi đưuọc mở rộng bằng tiến hành những cuộc chiến tranh xâm lược các nước láng giềng. – Bộ máy nhà nước được củng cố, hoàn thiện. → Dưới nhà Đường, Trung Quốc trở thành một quốc gia phong kiến cường thịnh nhất châu Á. Lời giải: * Chính sách cai trị của nhà Tống và nhà Nguyên khác nhau:
* Có sự khác nhau đó là vì: – Nhà Tống do người Trung Quốc lập, nên họ thực hiện các chính sách nhằm củng cố và phát triển đất nước, ổn định đời sống nhân dân. – Nhà Nguyên được lập nên bởi sự xâm lược của người Mông Cổ nên họ thực hiện các chính sách cai trị, áp bức dân tộc hà khắc đối với nhân dân Trung Quốc. Lời giải: – Sự xuất hiện của công trường thủ công: nhiều xưởng dệt lớn, chuyên môn hóa cao, thuê nhiều nhân công ở Tô Châu, Tùng Giang, xưởng làm đồ sứ ở Cảnh Đức. – Thương nghiệp phát triển, thành thị phát triển và phồn thịnh như: Bắc Kinh, Nam Kinh. – Ra nước ngoài buôn bán với nhiều nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Ba Tư, Ả Rập. Lời giải:
|
