ahihi Tiết: 05 Bài 6 : LỰC MA SÁT I. MỤC TIÊU a. Kiến thức – Nhận biết thêm được mọt loại lực cơ học nữa đó là lực ma sát. – Bước đầu phân biệt được sự xuất hiện của các lực ma sát trượt, ma sát lăn, ma sát nghỉ. – Đặc điểm của mỗi loại lực ma sát – Phân biệt được một số trường hợp lực ma sát có lợi, có hại trong đơì sống – Nêu cách làm tăng lực ma sát có lợi và giảm ma sát có hại b. Kĩ năng – Rèn kĩ năng quan sát và lắp thí nghiệm. c. Thái độ – Cẩn thận, trung thực, đoàn kết, hợp tác; – Ham học hỏi, chia sẻvà tranh thủ sự giúp đỡ của gia đình trong học tập; – Có ý thức vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. – Ý thức vận dụng kiến thức vào thực tế. d. Định hướng hình thành và phát triển các năng lực – Năng lực tự học, sáng tạo và giải quyết vấn đề – Năng lực sử dụng ngôn ngữ nói và viết; – Năng lực hợp tác và giao tiếp. II. CHUẨN BỊ 1. GV: SGK, SGV, lực kế , vật nặng ,… 2. HS: SGK, SBT, vở ghi,….. 2. HS: Chuẩn bị trước bài ở nhà III. KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG Hoạt động của GV Hoạt động của HS GV: Chiếu một số hình ảnh liên quan lốp xe ôtô xe máy? Yêu cầu các nhóm hoạt động nhóm trả lời 2 câu hỏi:
Giáo viên có thể yêu cầu một số nhóm lên báo cáo kết quả thảo luận Nhóm trưởng điều khiển HĐ cuả nhóm Dự kiến câu trả lời
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC HĐ 1: Khi nào có lực ma sát -GV: Yêu cầu học sinh đọc thông tin SGK cho biết lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? – HS: HĐ cá nhân – GV: Kết luận lại và yêu cầu học sinh lấy ví dụ – HS: HĐ cá nhân và nhận xét câu trả lời của bạn -GV: Đọc SGK cho biết lực ma sát lăn xuất hiện khi nào, lấy vd – HS: Thảo luận nhóm và trả lời – GV: Kết luận lại yêu cầu HS ghi vở – GV: Yêu cầu HS trả lời C3 – HS: HĐ cá nhân, thống nhất đáp án – GV: Yêu cầu HS đọc mục 3 cho biết ma sát nghỉ xuất hiện khi nào? – HS: Nghiên cứu và trả lời – GV: Kết luận lại và yêu cầu HS trả lời C4, C5 – HS: HĐ cá nhân – GV: Thống nhất và đưa ra đáp án đúng. HĐ2: Tìm hiểu về lực ms trong đs và kt – GV: Yêu cầu HS quân sát h6.3 và trả lời C6 – HS: HĐ nhóm thống nhất đáp án và trả lời – GV: NM tác hại của lực ms và cách khắc phục – HS: Ghi vở – GV: Yêu cầu HS trả lời C7 – HS:HĐ nhóm – GV: Chốt lại và nhấn mạnh ma sát có lợi cũng có khi có hại chúng ta phải biết khắc phục tác hại của lực ma sát và làm tăng lợi ích của nó lên – GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi đầu bài – HS: Để khắc phục tác hại của lực ma sát người ta thay trục bánh xe bằng trục quay có ổ bi . I. Khi nào có lực ma sát 1. Lực ma sát trượt * Lực ma sát trượt sinh ra khi có một vật này trượt trên bề mặt của vât khác – C1. VD: Khi bóp phanh má phanh trượt trên vành xe sinh ra ma sát trượt 2. Lực ma sát lăn * Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác – C2: Bánh xe lăn trên mặt đường sinh ra lực ma sát lăn – C3: Trường hợp a có lực ma sát lăn, trường hợp b có lực ma sát trượt. cường độ lực của lực ma sát trượt lớn hơn cường độ lực của ma sát lăn 3. Lực ma sát nghỉ * Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không bị trượt khi vật bị lực khác tác dụng lên . – C4: H6.2 mặc dù có lực kéo td lên vật nặng nhưng vật nặng vẫn đứng yên, chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có lực cản. Lực này đặt lên vật và cb với lực kéo giữ cho vật đứng yên – C5: Trong cuộc sống nhờ lực ma sá nghỉ mà người ta có thể đi lại trên đường * Đặc trưng của lực ma sát là cản trở chuyển động. II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật 1. Lực ma sát có thể có hại – C6: Lực mstrượt giữa xích xe đạp với dĩa làm mòn br, nên cần phải tra dầu để tránh mòn xích. +, Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục và cản trở cđ của bánh xe. Cách khắc phục: thay trục quay bằng ổ bi khi đó lực ma sát sẽ giảm đi khoảng 20, 30 lần so với lúc chưa có ổ bi +, Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng hàng khi đẩy,muốn giảm lực ms thì dùng bánh xe để thay lực ms trượt bằng lực ms lăn. 2. Lực ma sát có thể có ích. – C7: Bảng trơn nhẵn quá không thể dùng phấn viết lên bảng được.=> tăng thêm độ nhám của bảng để tăng thêm ms giữa bảng và phấn. +, Không có ms giữa mặt răng của ốc và vít thì con ốc xẽ quay lỏng dần khi bị rung. Nó không còn có td ép chặt các mặt cần ép. => tăng độ nhám giữa đai ốc và vít. +, Khi đánh diêm nếu ko có lực ms đầu que diêm sẽ trượt trên mặt sườn của hộp diêm, ko phát ra lửa. => tăng mặt nhá củam đầu que diêm để tăng ms giữa que diêm với mặt sườn. +, Khi phanh gấp nếu không có lực ma sát thì xe không dừng lại.=> tăng lực ma sát bằng cách tăng độ sâu khía rãnh của mặt lốp. * Trong cuộc sống lực ma sát có thể có ích, có thể có hại cần làm tăng lực ma sát khi nó có lợi và giảm lực ma sát khi nó có hại C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP GV: HĐ 3: Vận dụng – GV: Yêu cầu HS trả lời C8, C9 SGK – HS: HĐ cá nhân, nhận xét câu trả lời của bạn – GV: Thống nhất đáp án – HS: Ghi vào vở – C8: a: lực ma sát nghỉ nhỏ, có lợi. b: lực ma sát trượt , có lợi .c: Lực ma sát có hại.d : lực ms có lợi. – C9:Ổ bi có tác dụng giảm ma sát bằng cách thay thế lực ma sát trượt thành lực ma sát lăn của các viên bi . Nhờ sử dụng ổ bi lên đã giảm được lực cản lên các vật chuyển động khiến cho các máy móc hoạt động dễ dàng hơn góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành động lực học …… D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG GVHD hs phần vận dụng ?Hãy tìm các ví dụ về lực ma sát có lợi và lực ma sát có hại * – Lực ma sát có lợi như: lực ma sát giữa bánh xe và mặt đường, lực ma sát giữa bàn chân và sàn nhà, ma sát giữa dây cu-roa với bánh đà… – lực ma sát có hại: ma sát làm mòn đế giầy, dép, ma sát trục và ổ bi động cơ…… E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG YC hs tìm hiểu: Tại sao cần quy định người lái xe cơ giới (ô tô, xe máy..) phải kiểm tra lốp xe thường xuyên và thay lốp khi đã mòn? Các loại xe khi lưu thông trên đường bánh xe ma sát với mặt đường và bị mòn đi. Khi đó lực ma sát giữa bánh xe với mặt đường sẽ giảm có thể lám xe bị trượt trên đường gây tai nạn giao thông do đó phải kiểm tra thường xuyên lốp xe va thay lốp khi đã bị mòn..
Trả lời câu hỏi Lực cản của nước trang 148 SGK Khoa học tự nhiên lớp 6 Cánh diều – Bài 28. Lực ma sát Câu 1. Em hãy cho biết trong các hiện tượng sau đây, ma sát có lợi hay hại: a) Khi đi trên sàn nhẵn mới lau ướt đễ bị ngã. b) Bảng trơn, viết phần không rõ chữ.
a) Sàn mới lau rất trơn, vì vậy khi đi trên sàn mới lau thì ma sát nghỉ giữa bàn chân với đá hoa nhỏ, làm người dễ trượt ngã. Lực ma sát trong trường hợp này là có lợi. Quảng cáob) Bảng trơn thì phấn dễ trượt trên bảng, nên lượng phấn bám vào bảng không nhiều, nên khi viết không rõ chữ. Lực ma sát trong trường hợp này lực ma sát có lợi. Câu 2. Phải làm thế nào để tăng ma sát có lợi hay giảm ma sát có hại trong các trường hợp trên? Vì sao?  Một số biện pháp hạn chế ma sát có hại:
a) Đi dép hoặc giày có khía sâu. b) Tăng độ nhám của bảng, để khô bảng, lau bảng bằng giẻ ẩm và lau lại bằng giẻ khô.
|
