Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể người, có vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì và cân bằng sức khỏe, thế nhưng không phải ai cũng biết cách chăm sóc bộ phận này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về gan, vị trí gan, cấu tạo gan và chức năng cũng như cung cấp một số cách bảo vệ gan hiệu quả. Show
 Gan là gì?Gan là cơ quan nội tạng chịu trách nhiệm chính trong quá trình chuyển hóa của cơ thể. Chuyển hóa là quá trình cơ thể chuyển đổi thức ăn, chất dinh dưỡng thành năng lượng và các hợp chất cần thiết cho sự sống. Gan còn được xem như một “nhà máy xử lý hóa chất” của cơ thể, giúp thải độc tố và tổng hợp các chất quan trọng như dịch mật, glycogen và protein huyết tương. Tìm hiểu về cấu tạo của gan1. Hình thái và cấu tạo của ganGan có hình dạng đặc biệt với hai mặt chính gồm mặt hoành lồi và mặt tạng phẳng. Ranh giới ở phía trước của gan là bờ dưới, trong khi ranh giới phía sau không rõ ràng. Hình thái của gan có thể biến đổi tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của mỗi người. Mặt hoành của gan tạo ra các đường cong, chia thành bốn phần gồm phần trên, phần dưới, phần phải và phần sau. Mặt tạng và bờ dưới của gan thường hướng xuống dưới, ra sau và sang trái, vì liên kết với nhiều cơ quan lân cận nên mặt tạng của gan thường không đều. Gan có 4 thùy là thùy phải, thùy trái, thùy vuông và thùy đuôi, được tách ra bởi hai rãnh dọc và một rãnh ngang như hình chữ H. Bờ dưới của gan rõ ràng và chạy từ phải qua trái, nằm giữa phần trước của mặt hoành và mặt tạng, bao gồm hai khuyết là khuyết dây chằng tròn và khuyết túi mật. Cấu trúc gan khá phức tạp, bao gồm các thành phần sau:
Ngoài ra, gan được cố định trong cơ thể thông qua hệ thống tĩnh mạch và dây chằng, bao gồm tĩnh mạch chủ dưới, dây chằng vành, dây chằng hoành gan, dây chằng tam giác phải và trái, dây chằng liềm. 2. Vị trí gan nằm ở đâu?Vị trí của gan nằm ở phía trên bên phải của ổ bụng, phía dưới lồng ngực và tiếp giáp với nhiều bộ phận khác. Vị trí này giúp gan tham gia vào quá trình tiêu hóa và chuyển hóa dễ dàng các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Vị trí của gan trong cơ thể 3. Khối lượng và kích thước ganGan thường nặng từ 1,4 đến 1,8kg đối với nam và từ 1,2 đến 1,4kg đối với nữ. Nếu tính thêm lượng máu trong gan (khoảng 800 – 900ml), thì trọng lượng trung bình của gan khoảng 2,3 – 2,4kg.
Điều này cho thấy rằng gan là một cơ quan lớn trong cơ thể, với kích thước và khối lượng đủ lớn để thực hiện nhiều chức năng quan trọng, đặc biệt là trong việc chuyển hóa và lọc máu. Vai trò và chức năng của gan1. Chức năng chuyển hóaGan góp phần chuyển hóa nhiều dưỡng chất quan trọng của cơ thể: 1.1 Chuyển hóa carbohydrateGan có nhiệm vụ duy trì đường huyết ổn định trong quá trình chuyển hóa carbohydrate. Khi đường trong máu tăng cao, gan sẽ loại bỏ lượng đường dư thừa bằng cách chuyển đổi thành glycogen và lưu trữ trong gan. Ngược lại, khi nồng độ đường máu giảm xuống mức thấp, gan sẽ phân giải glycogen thành đường và đẩy ngược chúng vào máu để duy trì trạng thái ổn định cho cơ thể. 1.2 Chuyển hóa proteinTế bào gan biến đổi axit amin có trong thực phẩm thành các chất cần thiết, tạo nên nguồn năng lượng nuôi sống cơ thể. Chức năng này đảm bảo cơ thể có đủ protein để duy trì các quá trình cần thiết như sửa chữa và phát triển tế bào. 1.3 Chuyển hóa lipidCác tế bào gan cũng tham gia vào quá trình chuyển hóa lipid. Chúng sản xuất dịch mật, một chất lỏng quan trọng giúp hấp thu và phân hủy chất béo để tạo ra năng lượng. Điều này đảm bảo rằng chất béo được sử dụng một cách hiệu quả trong cơ thể. Gan đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng của cơ thể 2. Chức năng dự trữGan không chỉ tham gia vào quá trình chuyển hóa, mà còn có chức năng dự trữ quan trọng, giúp duy trì sự ổn định và cân bằng cho cơ thể. 2.1 Dự trữ máuGan thường chứa một lượng máu đáng kể, khoảng 600-700 ml. Khi có nhu cầu, ví dụ như sau khi truyền dịch, sau bữa ăn, hoặc khi chúng ta uống nhiều nước, áp suất máu tại tĩnh mạch gan tăng lên. Lúc này, gan có thể chứa thêm khoảng 200-400 ml máu. Ngược lại, khi cơ thể hoạt động hoặc thể tích máu giảm, gan sẽ giải phóng máu vào hệ tuần hoàn. 2.2 Dự trữ sắtGan cũng là một trong ba cơ quan dự trữ sắt của cơ thể. Sắt dự trữ trong gan dưới dạng ferritin và được đưa đến các cơ quan tạo máu thông qua transferrin, một protein do gan sản xuất. Chức năng này của gan giúp duy trì sự cân bằng sắt trong cơ thể. 2.3 Dự trữ vitaminGan có khả năng dự trữ một số loại vitamin như vitamin A (khoảng 10 tháng), vitamin D (khoảng 3-4 tháng) và vitamin B12 (1 đến vài năm). Trong số này, vitamin B12 được coi là quan trọng nhất. Chức năng dự trữ của gan giúp bảo vệ cơ thể khỏi thiếu hụt và duy trì sự ổn định cần thiết cho hoạt động hàng ngày. Gan không chỉ là một nhà máy chuyển hóa mà còn là một kho lưu trữ quan trọng của cơ thể.(1) 3. Chức năng chống độc, giải độcVới chức năng chống độc và giải độc, gan đóng vai trò như một bộ lọc, giúp đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Dưới đây là cách gan thực hiện nhiệm vụ chống độc và giải độc:
Rất nhiều chất độc như bilirubin, alkaloid, phenol, hormone steroid và một loạt các loại thuốc như kháng sinh, aspirin, barbiturat, sẽ được gan biến đổi bằng cách kết hợp với acid glucuronic. Sau đó, chúng sẽ được tiết ra trong nước tiểu hoặc dịch mật. 4. Chức năng bài tiết mậtGan là nơi sản xuất mật. Sau khi được sản xuất, mật sẽ được chuyển từ gan thông qua các ống dẫn mật và đưa vào túi mật để lưu trữ. Tại đây, mật sẽ được cô đặc và thải xuống tá tràng trong quá trình tiêu hóa thực phẩm.(2) Mật là một hỗn hợp phức tạp chứa nhiều thành phần quan trọng. Trong đó, có nước, muối mật, cholesterol và bilirubin, mỗi thành phần đóng vai trò riêng đối với quá trình tiêu hóa và sức đề kháng của cơ thể. Các bệnh lý về ganNăm 2017, Bộ Y tế Việt Nam và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tiến hành nghiên cứu và ước tính có khoảng 7,8 triệu người Việt Nam mắc virus viêm gan B mạn tính. Ngoài ra, còn gần 1 triệu người nhiễm virus viêm gan C mạn tính. Bên cạnh đó, còn nhiều vấn đề bệnh lý liên quan đến gan khác mà chúng ta nên quan tâm. 1. Gan nhiễm mỡGan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ quá nhiều trong gan, chiếm hơn 5% trọng lượng gan. Nguyên nhân gây ra bệnh lý này có thể là do thói quen ăn uống không hợp lý, lạm dụng rượu bia trong thời gian dài, béo phì, tiểu đường tuýp 2… Bệnh gan nhiễm mỡ thường phát triển một cách âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy rất khó phát hiện. 2. Viêm ganViêm gan là bệnh lý có thể xảy ra ở mọi đối tượng. Bệnh viêm gan xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:
3. Bệnh gan do rượuMột trong những vấn đề gan liên quan đến rượu là viêm gan do rượu. Đây là một bệnh lý nghiêm trọng do việc tiêu thụ rượu quá mức gây ra. Đặc biệt, viêm gan do rượu nếu không được điều trị kịp thời và người bệnh vẫn tiếp tục uống rượu, có thể tiến triển thành xơ gan và tăng nguy cơ ung thư gan. 4. Xơ ganXơ gan là một trong những bệnh lý nguy hiểm, biểu hiện là các tế bào gan dần bị thay thế bằng các dải xơ và mô sẹo. Khi xơ gan phát triển, cấu trúc tiểu thùy gan thay đổi thành những nốt tân sinh không có chức năng. Ban đầu, xơ gan không có dấu hiệu rõ ràng, khiến cho việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn. Tuy nhiên, ở giai đoạn nặng, triệu chứng của bệnh có thể bao gồm bệnh não gan, phù nề và các vấn đề nguy hiểm đến sức khỏe khác. 5. Ung thư ganUng thư gan xảy ra khi các tế bào ác tính phát triển tại các mô trong gan. Một điểm đặc biệt đáng lưu ý là ung thư gan thường không có dấu hiệu đặc trưng trong giai đoạn đầu. Thậm chí khi phát hiện, người bệnh thường chỉ có thể sống từ 3 đến 6 tháng và chỉ có khoảng 1% sống được 5 năm sau khi chẩn đoán mắc bệnh. Các giai đoạn phát triển của bệnh lý về gan Khi nào thì đi khám gan?Để bảo vệ sức khỏe gan, bạn nên thực hiện kiểm tra gan định kỳ theo lời khuyên của bác sĩ hoặc chương trình sàng lọc y tế. Điều này có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề về gan và thực hiện điều trị kịp thời. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến rối loạn chức năng gan, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa thăm khám ngay lập tức. Những dấu hiệu này có thể bao gồm:
Một số biện pháp bảo vệ ganDưới đây là một số biện pháp giúp bạn bảo vệ lá gan khỏe mạnh bạn nên ghi nhớ và thực hiện:(3) 1. Không uống nhiều thức uống có cồnCồn là một trong những yếu tố độc hại nhất đối với gan. Uống nhiều bia rượu có thể gây tổn thương tế bào gan, gây viêm gan và dẫn đến xơ gan. Vì vậy, Viên sức khỏe quốc gia Hoa Kỳ khuyến cáo nam giới không nên uống quá 2 đơn vị cồn/ngày , đối với nữ giới không quá 1 đơn vị cồn/ngày. Mỗi người nên nắm rõ giới hạn và tuân thủ đúng để bảo vệ sức khỏe gan. 2. Chế độ ăn lành mạnh kết hợp thường xuyên vận độngChế độ ăn lành mạnh, kết hợp tập luyện thể dục thường xuyên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể cũng như sức khỏe gan. Cố gắng giữ cân nặng ở mức hợp lý giúp ngăn ngừa gan nhiễm mỡ không do rượu. Đồng thời, chế độ ăn lành mạnh giúp gan không phải làm việc quá tải để loại bỏ các chất có hại. 3. Tuân thủ chỉ định của bác sĩ khi uống thuốcCác loại thuốc phổ biến như thuốc cảm, thuốc giảm đau thường chứa paracetamol. Uống paracetamol quá liều có nguy cơ cao gây tổn thương gan. Vì vậy, hãy luôn cẩn trọng khi sử dụng thuốc và tuân thủ liều lượng được chỉ định. Một số loại thuốc có thể gây hại cho gan nếu uống cùng với rượu, hoặc có thể tương tác xấu khi kết hợp với các loại thuốc khác. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ để đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, không gây hại cho gan. 4. Phòng tránh viêm gan do vi rútCó nhiều loại vi rút gây viêm gan và chúng có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng. Dưới đây là một số cách để bạn phòng tránh viêm gan do vi rút:
5. Xét nghiệm kiểm tra viêm gan định kỳViêm gan do vi rút thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào ở giai đoạn đầu, để phòng tránh các bệnh về gan do virus gây ra, bạn nên xét nghiệm viêm gan định kỳ. Thời gian kiểm tra định kỳ gan được khuyến nghị mỗi 6 tháng hoặc 1 năm. 6. Sử dụng thuốc bổ ganSử dụng thuốc bổ gan hay các thực phẩm hỗ trợ chức năng gan là một biện pháp hữu ích để bảo vệ sức khỏe gan của bạn. Tuy nhiên, để chọn được sản phẩm phù hợp, bạn nên dựa vào các tiêu chí sau đây:
Gần đây, các nhà khoa học tại Mỹ đã phát hiện khả năng tuyệt vời của hai tinh chất thiên nhiên là Wasabia và S. Marianum trong việc bảo vệ sức khỏe gan. Wasabia và S. Marianum giúp kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer – một loại tế bào có liên quan đến nhiều bệnh lý gan – từ đó giảm tổn thương gan do các chất gây viêm. Wasabia còn có tác dụng kích hoạt yếu tố Nrf2 và thúc đẩy pha I, II của quá trình giải độc gan, giúp tăng cường khả năng chống độc của gan và tái tạo các tế bào gan bị hư hại. Bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum có trong viên uống Hewel đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ giải độc và tăng cường chức năng gan Bằng công nghệ tinh chiết tiên tiến, các chuyên gia đã chiết xuất thành công tinh chất của hai loại thảo dược Wasabia và S. Marianum đưa vào trong viên uống bổ gan Hewel. Viên uống Hewel là một lựa chọn hữu ích để tăng cường và bảo vệ sức khỏe gan. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào để đảm bảo phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn. Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và cân bằng sự sống. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề hoặc triệu chứng nào liên quan đến gan, hãy đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám và chẩn đoán sớm. Đừng quên thực hiện các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc gan ngay từ hôm nay. 1 ngày cơ thể tạo ra bao nhiêu ml máu?Bình thường, hai quá trình sinh máu và tiêu hủy máu cân bằng nhau để đảm bảo duy trì thành phần và thể tích máu ổn định trong cơ thể. Ước tính mỗi ngày có từ 40 ml - 80 ml máu được thay thế mới. 1 lít máu cân nặng bao nhiêu?nhiều người. Vậy, máu nặng bao nhiêu? lít nước nặng 1 kg, nhưng 1 lít máu nặng 1.06 kg. Mất máu bao nhiêu là nguy hiểm?Mất máu ở mức độ vừa khi thể tích máu toàn thể dưới 15%. Mất máu ở mức độ nặng khi thể tích máu toàn thể từ 15 đến 30%. Mất máu ở mức độ quá cấp tính và trầm trọng khi thể tích máu toàn thể trên 30%, tương ứng với tình trạng mất trên 1.000 ml máu ở người có trọng lượng khoảng 50 kg và có thể đe dọa đến tính mạng. 1 đơn vị máu truyền trọng bao lâu?Máu được lưu trữ trong một túi nhựa và máu được truyền qua dây truyền có kim tiêm gắn vào tĩnh mạch cánh tay. Việc truyền máu không gây đau nhưng bệnh nhân có thể hơi khó chịu vì kim được gắn vào tĩnh mạch cánh tay. Mỗi đơn vị máu thường được truyền hơn 2 đến 4 giờ. |
