Trước khi lịch Gregorian ra đời, lịch Julius đã được sử dụng ở Thổ Nhĩ Kỳ cho đến tận năm 1927. Thậm chí, trước đó còn có cả lịch La Mã. Lịch La Mã ban đầu chỉ chia một năm thành 10 tháng dựa trên chu kỳ của Mặt Trăng. Nếu so sánh với lịch hiện nay, 10 tháng đó sẽ rơi vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 12, còn khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 2 sẽ không được đặt tên. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến điều này là vì khoảng thời gian 2 tháng đầu năm là mùa đông, thời tiết lạnh giá khiến các loại cây trồng không thể phát triển và cho ra sản phẩm. Chính vì thế mà khoảng thời gian này được xem là không cần thiết. Đến khoảng thế kỷ thứ 8 TCN, Vua La Mã Numa Pompilius đã quyết định bổ sung thêm 2 tháng mới vào lịch là tháng 1 và tháng 2 để đủ 12 chu kỳ trăng của một năm.  Lịch La Mã được tính theo chu kỳ Mặt Trăng Người La Mã lúc bấy giờ lại xem số chẵn là những con số không may mắn, chính vì thế mà một tháng của họ chỉ có 29 hoặc 31 ngày thay vì 30. Thật không may, bất kỳ số lẻ nào, nếu nhân lên 12 lần đều cho kết quả là một số chẵn. Điều đó có nghĩa nếu họ muốn tổng số ngày của một năm là một số lẻ (365 ngày) thì phải có ít nhất một tháng trong năm có số ngày chẵn. Sau khi thảo luận, người La Mã đã quyết định chọn tháng 2 là tháng duy nhất trong năm có 28 ngày vì đây cũng là thời gian mà họ tôn vinh những người đã khuất. Có lẽ họ cảm thấy không có điều gì xui xẻo hơn là cái chết nữa chăng? Julian là bộ lịch được tính theo chu kỳ Mặt Trời đầu tiên Đến năm 46 TCN, Julius Caesar, một vị tướng và chính khách người La Mã, đã sắp xếp lại lịch để phản ánh chu kỳ của Mặt Trời thay vì Mặt Trăng như trước đó, và bộ lịch này được gọi là lịch Julius. Một năm sau, lịch mới này được chính thức đưa vào sử dụng rộng rãi. Mãi đến tận năm 1583, Giáo hoàng Gregory XIII đã tiến hành tinh chỉnh lại và cho ra đời lịch Gregorian mà chúng ta biết đến ngày nay. Nhưng bằng một cách kỳ diệu nào đó, tháng 2 với độ dài 28 ngày vẫn tồn tại sau bao nhiêu lần thay đổi. Tất nhiên, vào những năm nhuận, con số này sẽ tăng lên thành 29 ngày, nhưng đó lại là cả một câu chuyện khác. Đã khi nào bạn thắc mắc vì sao tháng 2 lại có 28 ngày (hoặc 29 ngày nếu là năm nhuận) chưa? Nếu biết được sự thật này hẳn là bạn sẽ ngạc nhiên đấy! Ở thời điểm hiện tại, hầu hết các nước trên thế giới, trong đó bao gồm cả Việt Nam đang sử dụng hệ thống lịch Gregorian (Dương lịch) làm công cụ chính thức để phân chia thời gian trong một năm. Được biết, lịch Gregorian xuất hiện vào năm 1582, do Giáo hoàng Gregorian XIII ban hành. Hệ lịch này chia 1 năm thông thường thành 365 ngày với 12 tháng. Mỗi tháng trong năm sẽ có khoảng 30-31 ngày, duy chỉ có tháng hai vỏn vẹn 28 ngày, 4 năm một lần lại được bổ sung thêm 1 ngày và tạo thành năm nhuận. Chắc hẳn nhiều người sẽ thắc mắc rằng: “Tại sao tháng hai lại đặc biệt như vậy?”. Để tìm lời giải đáp cho câu hỏi này, chúng ta cần quay ngược bánh xe thời gian về quá khứ, trở lại thời điểm tổ tiên của bộ lịch Dương được khai sinh bởi người La Mã. Các chuyên gia khảo cổ đã phát hiện lý do của việc này là sự giữ nguyên cách tính lịch của người La Mã trước kia. Lịch La Mã ban đầu ban hành bởi Romulus, vị hoàng đế đầu tiên của thành Rome. Lịch do ông ban hành dựa vào chu kỳ của Mặt Trăng, tức là tương tự như âm lịch của người phương Đông, tuy nhiên chỉ có 10 tháng bắt đầu từ tháng 3 và kết thúc vào cuối tháng 12 theo danh sách dưới đây, lúc này tháng 1 và tháng 2 chưa hề tồn tại: Martius: 31 ngày, Aprilius: 30 ngày, Maius: 31 ngày, Junius: 30 ngày, Quintilis: 31 ngày, Sextilis: 30 ngày, September: 30 ngày, October: 31 ngày, November: 30 ngày, December: 30 ngày. Lưu ý: cách đánh số tháng 1, 2, 3, ... là do cách dịch của người Việt Nam, còn trong nguyên bản của lịch La Mã cũng như cách dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới thì mỗi tháng có tên riêng như trên. Như vậy, một năm chỉ có 10 tháng tương đương với 304 ngày, tức là có một khoảng thời gian kéo dài hai chu kỳ của Mặt Trăng không được đưa vào lịch. Nguyên nhân của vấn đề này bắt nguồn từ việc người La Mã vốn không có khái niệm mùa đông trong lịch hàng ngày vì theo quan niệm của họ mùa đông là khoảng thời gian vô dụng nhất đối với canh tác nông nghiệp. Khoảng thế kỷ thứ 8 TCN - cụ thể là năm 731 TCN, hoàng đế Numa Pompilius đã nhận thấy điều này là hết sức ngớ ngẩn và ông quyết định đưa thêm hai tháng nữa vào lịch cho đủ 12 chu kỳ của Mặt Trăng. Mỗi tháng này có 28 ngày, làm cho lịch kéo dài đủ 12 chu kỳ của Mặt Trăng, tổng cộng là 354 ngày với sự xuất hiện của tháng 1 và tháng 2. Do 2 tháng mới này thuộc dạng "sinh sau đẻ muộn", tháng 2 lúc đó được coi là tháng cuối cùng của năm thay vì như quy ước hiện nay là tháng 12. Tuy vậy, quan niệm hồi đó quy định số chẵn liên quan đến vận đen nên sau đó Numa Pompilius quyết định tăng thêm 1 ngày vào tổng số ngày trong năm thành số lẻ. Bên cạnh đó, số ngày của các tháng cũng được điều chỉnh lại thành số lẻ, nhưng nếu vậy thì số ngày trong năm lại thành số chẵn. Cuối cùng, hoàng đế Pompilus quyết định chọn tháng cuối cùng của năm - tháng 2 - sẽ là tháng có 28 ngày như danh sách dưới đây vì ông nghĩ rằng nếu phải có một tháng có số ngày chẵn thì chọn tháng ngắn nhất: Martius: 31 ngày, Aprilius: 29 ngày, Maius: 31 ngày, Junius: 29 ngày, Quintilis: 31 ngày, Sextilis: 29 ngày, September: 29 ngày, October: 31 ngày, November: 29 ngày, December: 29 ngày, Januarius: 29 ngày, Februarius: 28 ngày. Mặc dù vậy, lịch đặt theo chu kỳ của Mặt Trăng dần bộc lộ điểm yếu, nó không phản ánh đúng được chu kỳ biến đổi thời tiết các mùa, vì chu kỳ này gắn liền với chuyển động của Trái đất quanh Mặt trời chứ không phải chuyển động của Mặttrăng quanh Trái đất. Vì lý do đó, người La Mã lại quyết định cứ hai năm thì đưa vào thêm một tháng nhuận kéo dài 27 ngày sau ngày 23 tháng 2 có tên Mercedonius (những năm đó tháng 2 chỉ có 23 ngày). Hệ quả là việc thay đổi như trên làm việc tính lịch trở nên rắc rối. Đến khoảng năm 45 TCN, hoàng đế Julius Caesar quyết định thay đổi hệ thống tính lịch này, giữ nguyên 12 tháng nhưng thêm ngày vào các tháng để cho 12 tháng đó trùng với chu kỳ của Mặt trời (chu kỳ vị trí của Mặt trời trên bầu trời, chứ không phải chu kỳ Trái đất chuyển động quanh Mặt Trời vì thời đó người ta không biết Trái đất có quỹ đạo quanh Mặt trời). |
