1. Khái niệm - Khí oxi tạo nên từ nguyên tố O. - Kim loại natri tạo nên từ nguyên tố Na. - Kim loại nhôm tạo nên từ nguyên tố Al. \=> khí oxi, kim loại Na, Al gọi là đơn chất. * Định nghĩa: Đơn chất do 1 nguyên tố hoá học cấu tạo nên. - Đơn chất kim loại: Dẫn điện, dẫn nhiệt, có ánh kim. - Đơn chất phi kim: Không dẫn điện, không dẫn nhiệt, không có ánh kim. *Kết luận: - Đơn chất do 1 nguyên tố hóa học cấu tạo nên. - Gồm 2 loại đơn chất : Đơn chất kim loại và đơn chất phi kim. 2. Đặc điểm cấu tạo - Đơn chất kim loại: Nguyên tử sắp xếp khít nhau và theo một trật tự xác định. - Đơn chất phi kim: Nguyên tử liên kết với nhau theo một số nhất định (thường là 2 nguyên tử). II. HỢP CHẤT 1. Khái niệm Ví dụ: - Nước: H2O gồm nguyên tố H và nguyên tố O. - Muối ăn: NaCl gồm nguyên tố Na và Cl. - Axit sunfuric: H2SO4 gồm nguyên tố H, S và O. * Định nghĩa: Hợp chất là những chất tạo nên từ 2 nguyên tố hóa học trở lên. - Hợp chất gồm: + Hợp chất vô cơ: H2O, NaOH, NaCl, H2SO4.... + Hợp chất hữu cơ: CH4 (metan), C12H22O11 (đường), C2H2 (axetilen), C2H4 (etilen),... 2. Đặc điểm cấu tạo - Trong hợp chất: Nguyên tố liên kết với nhau theo một tỷ lệ và một thứ tự nhất định. III. PHÂN TỬ 1. Định nghĩa Ví dụ: - Khí hiđro, oxi : 2 nguyên tử cùng loại liên kết với nhau. - Nước : 2H liên kết với 1O - Muối ăn: 1Na liên kết với 1Cl * Định nghĩa: Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất. 2. Phân tử khối * Định nghĩa: Phân tử khối là khối lượng của một phân tử tính bằng đơn vị Cacbon (đvC) VD: O2 = 2.16 = 32 đvC ; Cl2 = 71 đvC. CaCO3 = 100 đvC ; H2SO4 = 98 đvC. IV. TRẠNG THÁI CỦA CHẤT - Mỗi mẫu chất là một tập hợp vô cùng lớn những hạt nguyên tử hay phân tử. - Tuỳ điều kiện mỗi chất có thể ở 3 trạng thái: rắn, lỏng, khí. Ở trạng thái khí các hạt cách xa nhau. * So sánh đơn chất và hợp chất Đơn chất Hợp chất Ví dụ Sắt, đồng, oxi, nitơ, than chì… Nước, muối ăn, đường… Khái niệm Là những chất do 1 nguyên tố hoá học cấu tạo nên Là những chất do 2 hay nhiều nguyên tố hoá học cấu tạo nên Phân loại Gồm 2 loại: Kim loại và phi kim. Gồm 2 loại: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ Phân tử (hạt đại diện) - Gồm 1 nguyên tử: kim loại và phi kim rắn - Gồm các nguyên tử cùng loại: Phi kim lỏng và khí - Gồm các nguyên tử khác loại thuộc các nguyên tố hoá học khác nhau Công thức hóa học - Kim loại và phi kim rắn: CTHH = KHHH (A) - Phi kim lỏng và khí: CTHH = KHHH + chỉ số (Ax) CTHH = KHHH của các nguyên tố + các chỉ số tương ứng AxBy * So sánh nguyên tử và phân tử Nguyên tử Phân tử Định nghĩa Là hạt vô cùng nhỏ, trung hoà về điện, cấu tạo nên các chất Là hạt vô cùng nhỏ, đại diện cho chất và mang đầy đủ tính chất của chất Sự biến đổi trong phản ứng hoá học. Nguyên tử được bảo toàn trong các phản ứng hoá học. Liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác Khối lượng Nguyên tử khối (NTK) cho biết độ nặng nhẹ khác nhau giữa các nguyên tử và là đại lượng đặc trưng cho mỗi nguyên tố Mục tiêu của bài này sẽ cố gắng giải thích một cách dễ hiểu một số khái niệm nền tảng của môn Hóa mà bạn đang, đã, sẽ học và có tầm quan trọng cho việc phát triển kiến thức Hóa của bạn sau này. Bắt đầu từ những khái niệm cơ bản nhất trong SGK Hóa học. (Nhớ đọc trước SGK trước khi đọc bài này nha) 1. Nguyên tử khối có phải khối lượng nguyên tử?Nguyên tử là hạt vô cùng nhỏ trung hòa về điện được cấu tạo từ 3 thành phần: (hạt mang điện dương), (hạt không mang điện) và (hạt mang điện âm). Nói đến trung hòa về điện ở đây mình muốn nói đến số lượng của proton và electron trong 1 nguyên tử bằng nhau. Nguyên tố hóa học là tập hợp của rất nhiều nguyên tử có cùng số proton, như vậy số lượng proton trong hạt nhân nguyên tử rất quan trọng, nó quyết định rằng nguyên tử đó thuộc nguyên tố nào và tính chất hóa – lý ra sao. Để tra cứu chính xác tính chất của các nguyên tố, chúng ta có bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (các bạn chưa biết đừng lo, các bạn sẽ được tiếp xúc với nó sớm, hãy cứ kiên nhẫn).  Nguyên tử khối của một nguyên tử là khối lượng tương đối của một nguyên tử nguyên tố đó, là tổng của khối lượng electron, proton và neutron. Ta có khối lượng nguyên tử của 1 nguyên tố cực kì nhỏ, lấy ví dụ: Khối lượng nguyên tử Hidro đo bằng đơn vị gram là: 1.6737236 × 10^-24 g ± 1.6605389 × 10^-29 g (Điều này có nghĩa là sau dấu thập phân ta phải viết 24 chữ số 0 rồi mới đến các chữ số “1”, “6”,…). Điều đó thúc đẩy 1 đơn vị đo khác để đo khối lượng nguyên tử, giá trị đó phải được tham chiếu với 1 nguyên tử nguyên tố ổn định. Đó chính là lý do chúng ta dùng đơn vị Cacbon (đvC – tiếng Việt) hay atomic mass unit (amu hay u – tiếng Anh). 1 đơn vị Cacbon được định nghĩa là 1/12 khối lượng nguyên tử Cacbon 12 ( – nguyên tử Cacbon với 6 proton và 6 neutron trong hạt nhân nguyên tử – Nhớ xem lại sách giáo khoa nha). Và nguyên tử khối của 1 nguyên tử bằng khối lượng của các thành phần có trong nó (proton, electron và neutron (nếu có)), nhưng khối lượng tương đối của electron khá nhỏ nên có thể bỏ qua, dẫn dến 2 thành phần để tính khối lượng nguyên tử là proton và neutron 2. Mở rộng ra với định nghĩa phân tử khốiPhân tử là gì? Theo như sách giáo khoa Hóa học 8: “Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất”. Như vậy trong định nghĩa trên có 2 phần sẽ phải được làm rõ, đó là: liên kết phân tử và tính chất hóa học của chất đó. Thứ nhất, để hình dung được liên kết hóa học là gì, chúng ta hãy nhìn vào cấu tạo phân tử của 3 hợp chất chúng ta đã được biết: khí Oxy, khí Cacbonic và nước Như hình trên có thể thấy các thành phần trong phân tử gồm các nguyên tử của 1 hay nhiều nguyên tố khác nhau liên kết với nhau (các loại liên kết này là gì chúng ta sẽ bàn trong các bài viết sau). Và chính nhờ các cách liên kết này mà các phân tử có tính chất khác nhau. Ví dụ cơ bản là: khí Oxy và Ozone dưới đây. |
