3.1. Định nghĩa câu3.1.1. Khi định nghĩa về câu, các nhà nghiên cứu thƣờng dựa vàonhững tiêu chí cụ thể nào đó.Dựa vào tiêu chí hình thức - ngữ pháp: câu đƣợc định nghĩa là mộtđơn vị ngữ pháp gồm một đến nhiều mệnh đề.Dựa vào tiêu chí chức năng: câu đƣợc định nghĩa là một đơn vị có 2thành phần là cụm danh từ làm chủ ngữ và cụm động từ làm vị ngữ.Dựa vào tiêu chí ý nghĩa: câu phải diễn đạt một tƣ tƣởng trọn vẹn.3.1.2. Trong các định nghĩa về câu, đáng chú ý là những định nghĩasau đây:"Câu là một đơn vị dùng từ hay đúng hơn, dùng ngữ mà cấu tạo nêntrong quá trình tƣ duy, thông báo, nó có nghĩa hoàn chỉnh, có cấu tạo ngữpháp và có tính chất độc lập" (Trung tâm KHXH và nhân văn, 2002)."Câu là một đơn vị ngôn ngữ có cấu tạo ngữ pháp (bên trong và bênngoài) tự lập và có ngữ điệu kết thúc, mang một tƣ tƣởng tƣơng đối trọnvẹn có kèm theo thái độ của ngƣời nói, giúp hình thành và biểu hiện, truyềnđạt tƣ tƣởng, tình cảm với tƣ cách là đơn vị thông báo nhỏ nhất" (HoàngTrọng Phiến, 1991).3.1.3. Trong lĩnh vực văn bản, câu thƣờng đƣợc các nhà nghiên cứuđồng nhất với phát ngôn.Trần Ngọc Thêm trong "Hệ thống liên kết văn bản tiếng Việt" khôngđịnh nghĩa thế nào là câu nhƣng lại đƣa ra ý kiến về câu nhƣ sau" "Mọi mốiliên kết trong văn bản đều xuất phát từ những ngữ đoạn có hình thức hoànchỉnh. Và các ngữ đoạn này thƣờng tƣơng ứng với khái niệm câu. Nhƣngsự tƣơng ứng này lại thích hợp với kiểu định nghĩa câu theo mặt hìnhthức".8 Ở một chỗ khác, tác giả định nghĩa phát ngôn nhƣ sau: "Phát ngôn làmột bộ phận của đoạn văn, với cấu trúc và nội dung nhất định nào đó (đầyđủ hoặc không đầy đủ) đƣợc tách ra một cách hoàn chỉnh về hình thức. Ởdạng viết, nó bắt đầu bằng chữ cái hoa và kết thúc bằng dấu ngắt phátngôn…"Từ 2 cách hiểu trên đây của Trần Ngọc Thêm, chúng ta thấy tác giảđã đồng nhất câu với phát ngôn. Và trong khi phân tích văn bản, tác giảdùng cả 2 thuật ngữ câu và phát ngôn.Diệp Quang Ban không sử dụng thuật ngữ phát ngôn mà sử dụngthuật ngữ câu. Tuy nhiên, ông lại giải thích rằng đó là câu - phát ngôn chứkhông phải câu cấu trúc.Nhƣ vậy, câu dù đƣợc định nghĩa nhƣ thế nào đi chăng nữa thì nóvẫn là một đơn vị ngôn ngữ, tồn tại một cách hiển nhiên, có chức năngthông báo và là đơn vị cấu thành nên văn bản (đơn vị có chức năng thôngbáo lớn hơn câu).3.1.4. Để đạt đƣợc mục đích giao tiếp thì bất cứ chuỗi câu hay vănbản nào đều phải là một tập hợp các câu liên kết với nhau theo chủ đề.Chính vì thế, việc nghiên cứu câu trong mối quan hệ với văn bản là điều hếtsức cần thiết, bởi vì nằm trong một hệ thống, chúng luôn tác động lẫn nhau,đúng nhƣ nhà ngôn ngữ kiệt xuất F.de Saussure đã nêu: "Cái toàn thể cógiá trị là do cái bộ phận của nó, và các bộ phận mà có giá trị cũng lại nhờ vịtrí của nó trong cái toàn thể".3.1.5. Trong luận văn của chúng tôi, câu đƣợc nhận diện bằng cả dấuhiệu hình thức và nội dung.Về hình thức: Câu đƣợc hiểu là một ngữ đoạn có độ dài nhất địnhnằm giữa 2 dấu chấm câu. Nó có thể hoàn chỉnh hoặc không hoàn chỉnh vềcấu trúc ngữ pháp.9 Về nội dung: Mỗi câu đều chuyển tải một nội dung thông tin nhấtđịnh, nội dung này do chủ đề của văn bản quy định.Ví dụ: "Sau khi tốt nghiệp trường Trung học An ninh nhân dân I năm1986, anh Lục Quang Kiểm về nhận công tác tại công an huyện Hà Quảng(Cao Bằng). Từ tháng 7.1991 đến nay, anh được Ban giám đốc công antỉnh Cao Bằng điều về nhận nhiệm vụ tại phòng Bảo vệ chính trị. Anh đãtrực tiếp cùng đồng đội khám phá nhiều vụ án phức tạp. Đặc biệt, đầu năm2002, anh cùng đồng đội không nhận hối lộ 25 triệu đồng của tên Hà VănVi (sinh năm 1959) ở huyện Trùng Khánh trong khi các anh đang xét hỏihắn" (15.9.02).Văn bản trên gồm 4 câu. Các câu này đều hoàn chỉnh về cấu trúc cúpháp. Và mỗi câu đều có nội dung thông tin nhất định .4. Những khái niệm có liên quan đến văn bản.4.1. Liên kết.Liên kết là một thuộc tính rất quan trọng của văn bản, nó quyết địnhtới việc biến một chuỗi câu trở thành văn bản.Có thể hiểu một cách chung nhất về liên kết nhƣ sau: Liên kết lànhững mối quan hệ hình thức và nội dung của các câu trong văn bản.Đơn vị tham gia liên kết văn bản rất phong phú. Nó có thể là từ, làngữ, thậm chí cả một câu. "Mọi mối liên kết trong văn bản đều xuất phát từnhững ngữ đoạn có hình thức hoàn chỉnh và hƣớng tới những ngữ đoạn cóhình thức hoàn chỉnh" (Trần Ngọc Thêm, 1985).Về vấn đề liên kết, chúng tôi sẽ trình bày cụ thể hơn ở chƣơng II.4.2. Mạch lạc.Không giống nhƣ liên kết, mạch lạc gần đây mới đƣợc nhiều ngƣờiquan tâm nghiên cứu và coi đây là cái quyết định việc hình thành một văn10 bản. Trong số những ngƣời nghiên cứu về mạch lạc trong văn bản, đángchú ý là tác giả Diệp Quang Ban với cuốn sách "Giao tiếp văn bản mạch lạcliên kết đoạn văn". Mặc dù chƣa đƣợc định nghĩa một cách rõ ràng thế nàolà mạch lạc nhƣng Diệp Quang Ban đã tổng kết mạch lạc của văn bản đƣợcbiểu hiện trên ba phạm vi khái quát sau đây:- Mạch lạc trong quan hệ nghĩa - lôgic giữa các từ ngữ trong văn bản.- Mạch lạc trong quan hệ giữa từ ngữ trong văn bản với cái đƣợc nóitới trong tình huống bên ngoài văn bản.- Mạch lạc trong quan hệ thích hợp giữa các hành động nói.Trong luận văn của chúng tôi, mạch lạc đƣợc hiểu trƣớc hết là lôgíccủa sự trình bày văn bản. Lôgic này có liên quan chặt chẽ đến nhiềuphƣơng diện khác, chẳng hạn nhƣ lôgíc khách quan, lôgíc nhận thức....Điều này chúng tôi sẽ trình bày kỹ trong chƣơng III của luận văn.4.3. Chủ đềChủ đề là một thuật ngữ rất quan trọng của ngôn ngữ học văn bản vàlà một vấn đề có những quan niệm khác nhau về nội hàm của thuật ngữnày.Trần Ngọc Thêm không định nghĩa thế nào là chủ đề của văn bảnnhƣng lại đƣa ra kết luận nhƣ sau: "Hai phát ngôn có thể coi là có liên kếtchủ đề khi chúng nói đến những đối tƣợng chung hoặc những đối tƣợng cóquan hệ mật thiết với nhau. Đơn vị cơ sở tham gia liên kết chủ đề là các đốitƣợng của hiện thực, trong đó chủ yếu là các sự vật, khái niệm… đƣợc thểhiện bằng các tên gọi (danh từ, đại từ)". "Nói một cách chung nhất thì liênkết chủ đề đòi hỏi toàn văn bản phải xoay quanh một chủ đề. Chủ đề củatoàn văn bản đƣợc phân chia ra thành các chủ đề con và thể hiện qua phầnchủ đề và phần nêu của các phát ngôn".11  1 trả lời Thuật toán là gì? (Tin học - Lớp 6) 2 trả lời Cách dán Code vào trong Pascal (Tin học - Lớp 8) 1 trả lời Để thay đổi kích thước nét vẽ bạn dùng lệnh gì? (Tin học - Lớp 5) 1 trả lời Hãy chọn câu đúng (Tin học - Lớp 5) 2 trả lời Cách tạo bảng gồm 20 hàng và 10 cột (Tin học - Lớp 6) 1 trả lời
1. Các chức năng chung của hệ soạn thảo văn bản - Khái niệm về soạn thảo văn bản: Hệ soạn thảo văn bản là 1 phần mềm ứng dụng cho phép thực hiện các thao tác liên quan đến công việc soạn thảo văn bản: gõ( nhập) văn bản, sửa đổi, trình bày, lưu trữ và in văn bản. - Văn bản soạn thảo trên máy tính gồm các thành phần: bảng biểu, hình ảnh, chữ viết, chữ nghệ thuật,… a) Nhập và lưu trữ văn bản - Có thể nhập văn bản một cách nhanh chóng. - Hệ soạn thảo có chức năng tự động xuống dòng. - Dễ dàng lưu trữ và in ra giấy b) Sửa đổi văn bản - Sửa đổi kí tự và từ: dễ dàng xóa, chèn thêm hoặc thay thế kí tự, từ hay cụm từ nào đó để sửa chúng một cách nhanh chóng. - Sửa đổi cấu trúc văn bản: dễ dàng xóa, sao chép, di chuyển, chèn thêm một đoạn văn bản hay hình ảnh đã có sẵn. c) Trình bày văn bản • Khả năng định dạng kí tự - Phông chữ (Time New Roman, Arial, Courier New,...); - Cỡ chữ (cỡ chữ 12, cỡ chữ 18, cỡ chữ 24,…); - Kiểu chữ (đậm, nghiêng, gạch chân,...); - Màu sắc (đỏ, xanh, vàng,...); - Vị trí tương đối so với dòng kẻ (cao hơn, thấp hơn); - Khoảng cách giữa các kí tự trong một từ và giữa các từ với nhau. • Khả năng định dạng đoạn văn bản - Vị trí lề trái, lề phải của đoạn văn bản; - Căn lề (trái, phải, giữa, đều hai bên); - Dòng đầu tiên: thụt vào hay nhô ra so với cả đoạn văn bản; - Khoảng cách đến đoạn văn bản trước, sau; - Khoảng cách giữa các dòng trong cùng đoạn văn bản,... • Khả năng định dạng trang văn bản - Lề trên, lề dưới, lề trái, lề phải của trang; - Hướng giấy (nằm ngang hay thẳng đứng); - Kích thước trang giấy; - Tiêu đề trên (đầu trang), tiêu đề dưới (cuối trang),... d) Một số chức năng khác - Tìm kiếm thay thế; - Gõ tắt hoặc tự động sửa lỗi gõ sai; - Tạo bảng, tính toán, sắp xếp trong bảng; - Tự động đánh số trang; - Tạo chữ nghệ thuật trong văn bản; - Chèn ảnh và kí hiệu đặc biệt - Vẽ hình và tạo chữ nghệ thuật - Kiểm tra chính tả, ngữ pháp • Ưu điểm của hệ soạn thảo văn bản: - Thân thiện với người dùng - Dễ dàng sửa chữa sai sót và làm nổi bật những điều cần nhấn mạnh. - Giảm đáng kể thời gian nhờ các công cụ bảng tính, gõ tắt. - Dễ dàng lưu trữ và in ấn. - Rèn luyện phong cách làm việc chuyên nghiệp cho người dùng. 2. Một số quy ước trong việc gõ văn bản a) Các đơn vị xử lí trong văn bản - Văn bản được tạo nên từ các kí tự - Các kí tự ghép lại thành 1 từ - Tập hợp nhiều từ kết thúc bằng các dấu câu ta gọi là câu. - Tập hợp các kí tự nằm trên 1 hàng ta gọi là dòng. - Tập hợp nhiều câu có liên quan ta gọi là đoạn văn bản. - Phần văn bản định dạng để in ra ta gọi là 1 trang. b) Một số quy ước trong việc gõ văn bản - Các dấu như dấu hai chấm (:), dấu chấm phẩy (;), dấu chấm than (!), dấu chấm hỏi (?) phải đặt sát từ đứng trước nó, và cách 1 dấu cách với từ đằng sau. Ví dụ: Tôi tên là A. Tôi thích Tin Học. Bạn có thích môn này không? - Giữa các từ chỉ dùng một kí tự trống để phân cách. - Giữa các đoạn chỉ xuống dòng bằng một lần nhấn phím Enter. - Các dấu ngắt câu . , : ; ? ! phải đặt sát vào từ đứng tr¬ớc nó, tiếp theo đến dấu cách. - Các dấu ' ″ ) ] } cũng phải đặt sát vào từ đứng tr¬ớc nó, tiếp theo đến dấu cách. - Các dấu ' ″ ( { [ phải đặt sát vào bên trái kí tự đầu tiên của từ tiếp theo. 3. Chữ Việt trong soạn thảo văn bản a) Xử lí chữ Việt trong máy tính Bao gồm các việc: - Nhập văn bản chữ Việt vào máy tính - Lưu trữ, hiển thị và in ấn văn bản chữ Việt. b) Gõ chữ Việt - Sử dụng chương trình hỗ trợ gõ tiếng việt để nhập văn bản Tiếng Việt vào máy tính - Ví dụ: phần mềm Unikey - Kiểu gõ tiếng việt phổ biến: TELEX, VNI. c) Bộ mã chữ Việt - 2 bộ mã phổ biến: ASCII và TCVN3 - Bộ mã Unicode sử dụng chung cho mọi ngôn ngữ trên thế giới. - Bộ mã Unicode được qui định để sử dụng trong các văn bản hành chính của Việt Nam. d) Bộ phông chữ Việt - Để hiển thị và in được chữ Việt, cần có các bộ chữ Việt (còn được gọi là bộ phông) tương ứng với từng bộ mã. - Có nhiều bộ phông với nhiều kiểu chữ khác nhau được xây dựng để hiển thị và in chữ Việt. - Ví dụ, những bộ phông ứng với bộ mã TCVN3 được đặt tên với tiếp đầu ngữ .Vn, chẳng hạn .VnTime, .VnArial,... hay những bộ phông ứng với bộ mã VNI được đặt tên với tiếp đầu ngữ VNI như VNI-Times, VNI-Helve,... - Hiện nay, đã có một số bộ phông ứng với bộ mã Unicode hỗ trợ cho chữ Việt như Times New Roman, Arial, Tahoma,... e) Các phần mềm hỗ trợ chữ Việt - Để máy tính có thể kiểm tra chính tả, sửa lỗi, sắp xếp,... văn bản tiếng Việt, cần dùng các phần mềm tiện ích riêng. Xem thêm các bài Lý thuyết và Câu hỏi trắc nghiệm Tin học lớp 10 chọn lọc, có đáp án hay khác:
Giới thiệu kênh Youtube VietJack
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/ Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn. bai-14-khai-niem-ve-soan-thao-van-ban.jsp |
