Thoái hóa hoàng điểm (thoái hóa điểm vàng) là một bệnh ảnh hưởng đến hoàng điểm, bộ phận của mắt giúp chúng ta có thể nhìn thấy chi tiết hình ảnh. Thoái hóa điểm vàng có thể gây ra các vấn đề cho thị lực trung tâm (central vision), là vùng thị lực giúp nhìn rõ vật thể. Show Thoái hóa điểm vàng gồm những loại nào?Thoái hóa điểm vàng là bệnh về mắt thường gặp đối với những người già từ 60 tuổi trở lên. Người bị thoái hóa điểm vàng sẽ bị giảm thị lực, tầm nhìn mờ, dễ bị hạn chế. Tình trạng bệnh kéo dài sẽ khiến mắt có dấu hiệu đau nhức, khó chịu. Phần lớn bệnh này thường thấy ở nữ nhiều hơn nam. Có hai loại thoái hóa điểm vàng là thoái hóa điểm vàng thể khô và thoái hóa điểm vàng thể ướt. Cả hai dạng này đều bắt đầu trong lớp tế bào nuôi dưỡng võng mạc (Retinal Pigment Epthelium- RPE).  Thoái hóa điểm vàng thể khôLà dạng phổ biến nhất, chiếm 85-90% các trường hợp thoái hóa điểm vàng. Bệnh phát triển dần dần, khi các tế bào nuôi dưỡng võng mạc chết đi, các tế bào võng mạc ở trên cũng chết, các mảng võng mạc sẽ biến mất. Bệnh thường xuất hiện và diễn biến âm thầm trong 5-10 năm trước khi có tình trạng suy giảm thị lực. Thoái hóa điểm vàng thể ướtThoái hóa điểm vàng thể ướt tuy chỉ chiếm 10-15% số trường hợp, nhưng tính chất bệnh thường nặng, thị giác của bệnh nhân bị giảm đột ngột và nghiêm trọng trong thời gian ngắn. Thoái hóa điểm vàng thể ướt phát triển khi mạch máu mới phát triển mạnh dưới võng mạc, các mạch máu này có thể chảy máu, rỉ dịch gây ra sẹo võng mạc, làm mất thị giác trung tâm rất nhanh. Hình ảnh quan sát bị biến dạng, đường thẳng có thể bị nhìn thấy thành đường cong, xuất hiện điểm mù ở thị giác trung tâm, thấy ảo giác, nếu không được điều trị, điểm mù sẽ ngày càng lớn hơn. Những ai có nguy cơ dễ mắc bệnh ? Tuổi tác là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh AMD. Mặc dù AMD cũng có thể ảnh hưởng đến người trung niên, người già trên 60 tuổi là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Những nguy cơ khác bao gồm: – Hút thuốc – Béo phì: các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra mối tương quan giữa béo phì và sự phát triển AMD từ giai đoạn sớm và giữa chuyển sang giai đoạn nặng. Chủng tộc: những người có màu da sáng dễ mắc bệnh AMD hơn những người có màu da tối hơn. – Tiền sử gia đình: một người sẽ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh AMD nếu một người thân trong gia đình cũng mắc bệnh AMD. – Giới tính: phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh AMD cao hơn nam giới. Những dấu hiệu của bệnh thoái hóa điểm vàngCác dạng AMD khác nhau sẽ có các triệu chứng khác nhau. Cả AMD thể ướt và thể khô đều không gây đau nhức. Với AMD thể khô, dấu hiệu sớm nhất là mắt mờ. Do số lượng tế bào hoạt động trong hoàng điểm giảm đi, nên người bệnh sẽ không thể nhìn rõ một số chi tiết như nét mặt hoặc chữ trên trang sách. Thường thì mờ mắt sẽ biến mất khi nguồn sáng nhiều hơn. Nếu có sự hao hụt lớn các tế bào hoàng điểm, người bệnh có thể nhìn thấy một điểm mù nhỏ ở giữa trường nhìn, chấm nhỏ sẽ lớn dần theo thời gian. Nếu bị mất thị lực do AMD thể khô chỉ ở một mắt, người bệnh sẽ không nhận thấy bất kỳ sự thay đổi thị lực nào. Do mắt còn lại có thể nhìn thấy rõ ràng, bệnh nhân vẫn có thể lái xe, đọc sách và nhìn chi tiết tốt như thường. Người bệnh sẽ không thấy sự thay đổi thị lực cho đến khi AMD phát triển ở cả hai bên mắt. Nếu bạn bắt đầu bị mờ mắt, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay để được kiểm tra mắt tổng quát. Với AMD thể ướt, dấu hiệu đầu tiên thường gặp nhất là nhìn đường thẳng nhưng lại thấy cong hoặc lượn sóng. Một điểm mù nhỏ có thể cũng sẽ xuất hiện gây mất thị lực trung tâm. -tzspbawr.jpg) Điều trị thoái hóa điểm vàngKhông có thuốc trị AMD, nhưng có một vài phương pháp có thể kiềm hãm sự phát triển của bệnh. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào loại AMD người bệnh mắc phải: – AMD thể khô: hiện tại, không có phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn AMD thể khô. Bác sĩ nhãn khoa có thể đề nghị thuốc bổ sung kẽm, beta carotene và Vitamin C, E với liều cao nhằm giúp AMD thể khô không trở nên tệ hơn. Các nhà khoa học cũng đang tìm kiếm các phương pháp có thể kiềm hãm tiến trình mất thị lực do AMD thể khô. – AMD thể ướt: tương tự như AMD thể khô, không có phương pháp điều trị nào đảo ngược những tác động của AMD thể ướt, nhưng có thể ngăn bệnh phát triển nghiêm trọng hơn. Phương pháp điều trị bao gồm: + Tiêm thuốc: AMD thể ướt có thể điều trị bằng thuốc được tiêm thẳng vào mắt (gọi là “liệu pháp chống VEGF” – “anti VEGF therapy”). Mắt bị AMD thể ướt có các nhân tố kích thích sự tăng trưởng của các tân mạch bất thường. Phương pháp này giúp ức chế tác động của các nhân tố tăng trưởng đó, làm chậm quá trình mất thị lực do AMD, và trong một số trường hợp còn có thể cải thiện thị lực. Người bệnh áp dụng phương pháp điều trị này cần nhiều mũi tiêm, thường là phải tiêm mỗi tháng. Mắt sẽ được gây tê trước mỗi lần tiêm. Bệnh nhân vẫn phải ở lại bệnh viện một khoảng thời gian để theo dõi sau tiêm. + Dược phẩm: có ba loại dược phẩm (ranibizumab, aflibercept và pegatanib) được dùng để ức chế hoặc ngăn chặn sự phát triển của các tân mạch. Nếu chỉ định phải sử dụng một trong những loại thuốc trên, bệnh nhân sẽ được vệ sinh mắt và gây tê mắt trước khi tiêm thuốc. Nếu phải sử dụng renibizumab, bệnh nhân phải tiêm mỗi tháng một lần. Nếu phải sử dụng aflibercept hoặc pegaptinib, bệnh nhân sẽ tiêm ít hơn. Một loại thuốc khác là bevacizumab, được sử dụng trong điều trị ung thư đại trực tràng, tuy nhiên thuốc cũng có khả năng gây ức chế sự rò rỉ từ các tân mạch bất thường trên võng mạc. Nhiều loại thuốc khác cũng đang được nghiên cứu. + Liệu pháp quang động học (Photodynamic therapy): phương pháp này sử dụng laser lạnh kết hợp với thuốc cảm quang nhẹ (a light-sensitizing medication) gọi là verteporfin, giúp khép các tân mạch bất thường mà không để lại sẹo. Phương pháp này hữu hiệu với một vài dạng AMD thể ướt. + Quang đông (Photocoagulation): sử dụng chùm laser năng lượng cao phá hủy các tân mạch bất thường. Phương pháp này hữu hiệu với một vài dạng AMD thể ướt. + Phẫu thuật: Phương pháp này hữu hiệu với một vài dạng AMD thể ướt. Nếu cần điều trị AMD thể ướt, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân thực hiện một kiểm tra gọi là chụp mạch máu võng mạc (angioogram fluorescein). Trong kiểm tra này, một thuốc nhuộm đặc biệt được tiêm vào cánh tay. Hình ảnh được chụp khi thuốc nhuộm đi qua các mạch máu trong võng mạc, cho phép bác sĩ xác định được những mạch máu nào bị rò rỉ và đề nghị điều trị. Chăm sóc thị lực khi mắc bệnh thoái hóa điểm vàngNếu bị AMD thể khô, bác sĩ nhãn khoa sẽ yêu cầu bạn thực hiện kiểm tra bằng lưới Amsler để xác định xem bệnh nhân có dấu hiệu của AMD thể ướt hay không. Bệnh nhân sẽ che một bên mắt và nhìn vào lưới bằng mắt còn lại, kiểm tra lần lượt từng mắt. Nếu thấy bất kỳ sự thay đổi nào trên khi nhìn lưới Amsler hoặc thị lực có thay đổi, hãy nói với bác sĩ nhãn khoa. Nếu bị AMD thể ướt, đừng chờ đợi mà hãy chấp nhận điều trị theo đề nghị của bác sĩ nhãn khoa. Sau khi điều trị, bạn nên khám mắt thường xuyên để kiểm tra xem các mạch máu có bị rò rỉ hay không. Hơn nữa, kiểm tra thị lực tại nhà với lưới Amsler. Nếu bệnh nhân nhận thấy bất kỳ sự thay đổi nào, hãy liên hệ ngay với bác sĩ nhãn khoa. Nếu bị giảm thị lực vì thoái hóa điểm vàng, đừng ngại sử dụng mắt để đọc sách, xem TV và các hoạt động thường ngày khác. Thông thường, sử dụng mắt sẽ không gây ra tổn thương thị lực nghiêm trọng. Bài viết được kiểm định nội dung chuyên môn bởi Ths. Bs Nguyễn Phú Tùng - Giám đốc bệnh viện Mắt Sài Gòn Ngô Gia Tự. |
