– Đối chiếu người bệnh (mẫu máu): Lượng mẫu đủ, đúng chỉ định chuyên môn, phiếu xét nghiệm đủ thông tin. Show
– Bảo đảm an toàn khi thực hiện kỹ thuật II. CHỈ ĐỊNH Bệnh nhân làm xét nghiệm Huyết học – Truyền máu: Tổng phân tích máu, đông máu cơ bản, HIV, HBsAg, HCV. III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH Không có chống chỉ định. IV. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện Người trực tại phòng nhận mẫu. 2. Người bệnh Lấy máu lúc đói, càng xa bữa ăn càng tốt. Trong cấp cứu thì lấy bất kỳ lúc nào. 3. Phương tiện, hóa chất – Cồn 70°, bông tiêm. – Bơm tiêm loại 5ml – Dây garo, găng tay, gối kê tay – Pank, lam kính, bút dạ kính. – Tube chứa mẫu máu – Bình màu vàng chứa vật sắc nhọn – 2 thùng rác: + 1 thùng bên trong có túi nylon màu vàng chứa rác y tế . + 1 thùng bên trong có túi nylon màu trắng chứa rác tái chế. Chú ý: + Tất cả các dụng cụ trên phải sắp xếp, gọn gàng, ngăn nắp, sạch sẽ. + Phải để trong thùng có nắp đậy để tránh bụi. + Phải để những nơi dễ thấy, dễ tìm để thuận tiện cho các thao tác kỹ thuật. 4. Phiếu xét nghiệm Giấy chỉ định xét nghiệm ghi đầy đủ thông tin về người bệnh: họ tên, năm sinh, giường bệnh, khoa phòng, chẩn đoán.
– Bước 1: Kỹ thuật viên tiếp xúc, thăm hỏi người bệnh, giới thiệu tên, chức danh của mình. – Bước 2: Kiểm tra đối chiếu với y lệnh. – Bước 3: Để người bệnh ở tư thế thích hợp. – Bước 4: Ghi tên, năm sinh, số giường, khoa, phòng của người bệnh vào ống nghiệm. – Bước 5: Rửa tay sau đó mang găng. – Bước 6: Chọn vị trí lấy máu thích hợp, buộc dây garo trên chỗ lấy máu từ 3-5 cm. – Bước 7: Sát khuẩn vị trí lấy máu bằng cồn 70°, đợi khô. – Bước 8: Chọc kim qua da vào tĩnh mạch, kéo nhẹ pít tông cho máu tự chảy vào xilanh cho đến khi đủ số lượng máu làm xét nghiệm. – Bước 9: Tháo dây garo, đặt bông vô khuẩn lên trên vị trí chọc kim để cầm máu, rút kim nhanh. – Bước 10: Tháo kim ra khỏi bơm tiêm, bơm máu từ từ vào thành ống nghiệm để tránh vỡ hồng cầu (nếu lấy máu có chất chống đông thì lắc trộn nhẹ nhàng trong 30 giây để máu khỏi bị đông). Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Thị Vượng - Bác sĩ Xét nghiệm vi sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Lấy mẫu bệnh phẩm để xét nghiệm là kỹ thuật lấy một lượng máu, dịch tiết, chất thải hoặc tổ chức mô của bệnh nhân chuyển đến khoa xét nghiệm. Các kết quả xét nghiệm có ý nghĩa rất quan trọng trong chẩn đoán điều trị chăm sóc bệnh nhân. Độ chính xác của kết quả xét nghiệm phụ thuộc nhiều vào quy trình lấy mẫu bệnh phẩm, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm. Do vậy cần lưu ý và tuân thủ cách lấy mẫu bệnh phẩm và quy trình xử lý bệnh phẩm xét nghiệm để có kết quả xét nghiệm chính xác nhất. 1.1. Nguyên tắc lấy mẫu bệnh phẩmViệc lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm vô cùng quan trọng, quyết định tới chất lượng mẫu bệnh phẩm trong xét nghiệm giải phẫu bệnh và tế bào, ảnh hưởng rất nhiều tới kết quả chẩn đoán. Dù là mẫu tế bào, mẫu dịch hay mô thì khi thực hiện lấy mẫu bệnh phẩm cần đảm bảo các yếu tố: Lấy trúng và lấy đủ.
Các mẫu bệnh phẩm thường được thu thập là mẫu máu, dịch mũi, dịch tỵ hầu, dịch hầu họng, dịch rửa mũi, súc họng, dịch phế quản, dịch phế nang, đờm, dịch não tủy, dịch nội khí quản, dịch phết trực tràng, phân, tinh dịch, nước tiểu, nước bọt, nốt phỏng, mảnh sinh thiết da. Riêng với các bệnh phẩm xét nghiệm vi sinh thì có thêm các nguyên tắc thêm:
1.2 Lấy bệnh phẩm máuTùy mục đích xét nghiệm như xét nghiệm hóa sinh, huyết học hay cấy máu thì sẽ yêu cầu dụng cụ chứa mẫu, ống chứa mẫu riêng. Ví dụ lấy máu để xét nghiệm công thức máu thì cần lấy vào ống tím có chất chống đông là EDTA, hóa sinh và miễn dịch vi sinh thì dùng ống chống đông Heparin, còn cấy máu tìm vi khuẩn thì cần lấy máu vào chai cấy máu chuyên biệt. Lấy mẫu dịch ngoáy họng làm xét nghiệm 1.3 Lấy mẫu dịch tỵ hầuBước 1: Yêu cầu người bệnh ngồi yên, hơi ngửa mặt. Nếu là trẻ nhỏ thì cần có người lớn giữ. Bước 2: Người lấy mẫu bệnh phẩm nghiêng đầu bệnh nhân ra sau khoảng 70 độ, đỡ tay phía sau cổ bệnh nhân. Bước 3: Tay còn lại đưa tăm bông nhẹ nhàng vào mũi, vừa đẩy vừa xoay tăm bông đi nhẹ vào khoảng 1⁄2 độ dài từ cánh mũi đến dái tai cùng phía. Giữ tăm bông tại vị trí lấy mẫu dịch trong vòng 5 giây để lấy đủ dịch thấm tối đa. Bước 4: Từ từ xoay và rút tăm bông ra. Đặt que tăm bông đã thấm dịch vào trong tuýp chứa 3ml môi trường vận chuyển và đem đi bảo quản. 1.4 Lấy mẫu dịch nội khí quảnBước 1: Chỉ áp dụng cho những bệnh nhân đang thở máy và đặt nội khí quản Bước 2: Dùng ống hút dịch đặt theo đường nội khí quản, và dùng bơm tiêm hút dịch nội khí quản theo đường ống đã đặt. Bước 3: Chuyển dịch nội khí quản vào tuýp nhựa chứa môi trường vận chuyển vi rút. 1.5 Lấy mẫu dịch ngoáy trực tràng và mẫu phânBước 1: Yêu cầu người bệnh nằm nghiêng 1 bên sang trái, gập đùi sát bụng. Bước 2: Thấm ướt tăm bông bằng nước muối vô trùng, luồn tăm bông qua khỏi cơ vòng hậu môn và xoay nhẹ nhàng. Bước 3: Rút tăm bông ra và kiểm tra để bảo đảm đầu tăm bông có dính phân. Nếu là phân sệt thì lấy khoảng 4-5g (bằng đầu ngón tay cái), nếu là phân lỏng thì lấy khoảng 5ml bệnh phẩm. Bước 4: Đặt tăm bông vào tuýp chứa môi trường vận chuyển và bảo quản. Lưu ý nhớ bẻ phần trên tăm bông để không chạm vào tuýp và xoáy chặt nút 1.6 Lấy mẫu dịch não tủyRiêng mẫu dịch não tủy phải cần nhân viên y tế có kinh nghiệm lâu năm lấy mẫu. Dịch não tủy sẽ được hứng trực tiếp vào các tuýp có nắp xoáy. Thường sẽ cần ít nhất 0,5 ml dịch não tủy trong một tuýp và thu thập ra làm 3 tuýp riêng biệt. Công đoạn lấy mẫu dịch não tủy 1.7 Lấy mẫu nước tiểuBước 1: Bệnh nhân được hướng dẫn cụ thể cách lấy mẫu nước tiểu. Người bệnh nên rửa qua cơ quan sinh dục ngoài bằng xà phòng, nước muối hoặc nước sạch trước khi lấy mẫu. Bước 2: Dùng lọ để lấy nước tiểu và chỉ lấy nước tiểu vài giây sau khi bắt đầu. Bệnh nhân đi tiểu trực tiếp vào lọ nhựa, tránh không chạm vào bên trong hoặc vành của lọ nhựa. Bước 3: Nhân viên y tế dán nhãn lọ đựng nước tiểu. Bảo đảm lọ đựng nước tiểu sẽ không bị rò rỉ. 1.8 Lấy nốt phỏng, vảy trên daĐối với vảy da, nhân viên y tế lấy vảy da tại nơi tổn thương (vết loét) chuyển vào dung dịch Phosphate buffered saline (PBS) hoặc nước muối sinh lý. Đối với dịch tại nốt phỏng, nhân viên thực hiện theo các bước: Bước 1: Dùng bông thấm cồn lau sạch nhẹ nhàng vùng da quanh các nốt phỏng. Bước 2: Làm vỡ các nốt phỏng hoặc miết nhẹ đầu tăm bông, lấy mẫu bệnh phẩm vùng viền hoặc đáy của tổn thương. Bước 3: Đặt que tăm bông có bệnh phẩm vào môi trường vận chuyển, vặn chặt nắp và bảo quản. Sau khi lấy mẫu bệnh phẩm làm xét nghiệm, cần ghi rõ họ tên, tuổi, số giường, tên khoa vào ống đựng bệnh phẩm của người bệnh trước khi gửi đến phòng xét nghiệm. Sau đó nhân viên y tế ghi thông tin vào bệnh án bao gồm: ngày, giờ thực hành kỹ thuật, tình trạng bệnh nhân trước, trong và sau khi thực hiện kỹ thuật, ký tên xác nhận. Hình ảnh vảy trên da 2. Quy trình bảo quản mẫu bệnh phẩmSau khi lấy mẫu bệnh phẩm, bệnh phẩm cần được bảo quản đúng quy trình bởi nếu bảo quản sai có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Bệnh phẩm được bảo quản theo quy trình 3. Lưu ý khi thực hiện xét nghiệmViệc thu thập lấy mẫu bệnh phẩm phải bảo đảm an toàn cho người lấy mẫu, người được lấy mẫu, nhân viên y tế và những người xung quanh. Trước khi tiến hành lấy mẫu cần chuẩn bị dụng cụ lấy mẫu phù hợp, xác nhận và điền đầy đủ thông tin bệnh nhân. 3.1 Đảm bảo an toàn cho người lấy mẫu
3.2 Đảm bảo an toàn cho người được lấy mẫu
3.3 An toàn cho nhân viên y tếThực hiện đóng gói, bảo quản, vận chuyển mẫu bệnh phẩm phù hợp. Phòng xét nghiệm tại Bệnh viện Vinmec 3.4 An toàn cho những người xung quanh (cộng đồng)
Có nhiều yếu tố sẽ ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm thu được. Tuy nhiên, cách lấy mẫu, bảo quản và vận chuyển mẫu là 3 yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng mẫu bệnh phẩm và ảnh hưởng chính tới kết quả chẩn đoán. Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số hoặc đặt lịch trực tiếp . Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. XEM THÊM:
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng. |