Câu 1. Từ những thông tin mà em tìm hiểu được, hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ Cảm xúc mùa thu. Show Trả lời: - Hoàn cảnh ra đời của bài thơ Cảm xúc mùa thu: bài thơ được sáng tác vào năm 766 khi tác giả đang ở Quỳ Châu trong cảnh già, sức yếu, bệnh tật. Bài thơ là bài số một trong chùm thơ “Thu hứng” gồm 8 bài của tác giả. Câu 2. Xác định đề tài, thể loại, bố cục của bài thơ. Trả lời: - Đề tài: mùa thu và tâm trạng con người - Thể loại: thất ngôn bát cú Đường luật - Bố cục: 2 phần: + Phần 1: 4 câu thơ đầu: khung cảnh thiên nhiên mùa thu + Phần 2: 4 câu sau: nỗi niềm, tâm trạng của thi nhân ĐỌC THÊM SOẠN VĂN LỚP 10 BỘ CÁNH DIỀU | VĂN BẢN 3: RA-MA BUỘC TỘI (BÀI 1: THẦN THOẠI VÀ SỬ THI) Câu 3. Cảnh thu trong hai câu đề và hai câu thực của bài thơ có gì đặc biệt so với cảnh thu thông thường mà em được biết? Để có thể miêu tả được quang cảnh đó, nhà thơ phải quan sát từ những vị trí nào? Trả lời: - Thông thường, mùa thu được mọi người cảm nhận là mùa dễ chịu, mùa lãng mạn, đẹp gợi cho người ta cảm giác yên bình, thoải mái. Tuy nhiên, trong bài thơ Cảm xúc mùa thu của Đỗ Phủ, hai câu đề và hai câu thực đã gợi nên sắc thu tiêu điều, hiu hắt, rợn ngợp, mênh mông ảm đạm với những hình ảnh: “rừng phong hạt móc sa”, “khí thu lòa”, “sóng rợn lòng sông thẳm”,.. - Để có thể miêu tả được quang cảnh đó, nhà thơ phải quan sát từ những vị trí khác nhau: + 2 câu đề: tác giả quan sát từ vị trí trên cao, phóng tầm mắt xuống cảnh vật bên dưới với tầm nhìn từ xa đến gần. + 2 câu thực: tác giả thay đổi điểm nhìn, đứng ở vị trí thượng nguồn sông Trường Giang. Câu 4. Nỗi lòng của chủ thể trữ tình được thể hiện qua những hình ảnh nào trong bốn câu thơ cuối? Hình ảnh nào là ấn tượng nhất? Vì sao? Trả lời: - Trong 4 câu thơ cuối, nỗi lòng của chủ thể trữ tình được thể hiện qua những hình ảnh: + khóm cúc nở hai lần: hình ảnh chỉ thời gian tương ứng với hai năm xa nhà của Đỗ Phủ. Mỗi lần nhìn về khóm cúc là một lần buồn lòng, đổ lệ vì nhớ quê hương. + con thuyền lẻ loi: hình ảnh gợi sự trôi nổi, lưu lạc của con người. + con người “rộn ràng may áo rét” và “tiếng chày đập áo nghe càng dồn dập”: khơi gợi nỗi nhớ quê hương, nhớ nhà. - Hình ảnh mà bản thân em ấn tượng nhất là “con thuyền lẻ loi buộc mãi tấm lòng nhớ nơi vườn cũ” bởi con thuyền lênh đênh, trôi nổi đã gợi ra sự lưu lạc của một kiếp người xa quê. Hơn nữa, cụm từ “lẻ loi” càng gợi ra sự cô độc của chủ thể trước khung cảnh thiên nhiên và thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết. Câu 5. Theo em, viết về mùa thu nhưng Đỗ Phủ đã gửi gắm trong bài thơ tâm sự gì? Trả lời: - Theo em, viết về mùa thu nhưng Đỗ Phủ muốn gửi gắm sự lo lắng của bản thân trước thời cuộc đất nước trong thời loạn lạc, đồng thời bày tỏ nỗi niềm nhớ quê hương, nhớ nhà da diết của người con xa quê. Câu 6. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 -10 dòng) để làm rõ tình cảm của Đỗ Phủ với quê hương được thể hiện trong bài thơ Cảm xúc mùa thu. Trả lời: Cảm xúc mùa thu của Đỗ Phủ không chỉ miêu tả bức tranh thiên nhiên mùa thu mà qua đó còn thể hiện những tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Đó là tình yêu quê hương da diết của người con xa quê đã lâu. Khóm cúc nở hoa, con thuyền lẻ loi,... đều là những hình ảnh gợi nhắc đến nỗi niềm nhớ quê hương của tác giả. Khi thấy cảnh nhà nhà người người rộn ràng may áo rét và giặt áo, nỗi nhớ quê càng trở nên khắc khoải và đau sót hơn. Nỗi niềm nhớ quê hương đó không chỉ là của riêng nhà thơ mà là của hàng vạn người cũng đang tha hương, lưu lạc. Bài thơ Cảm xúc mùa thu, hay còn gọi là Thu hứng, là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Đỗ Phủ, ra đời khi ông đang lưu lạc ở Tứ Xuyên - xa xôi và lạ lẫm. Mùa thu với tiết trời se lạnh, lá vàng rơi trước gió, và mùa thu ở núi rừng càng trở nên lạnh lẽo, hiu quạnh, tiêu điều hơn. Cảnh vật này đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm trạng của thi nhân, thúc đẩy ông sáng tác những tứ thơ cảm xúc mùa thu. Bức tranh tự nhiên của mùa thu lạnh lẽo, ảm đạm nơi núi rừng, thông qua tác phẩm, nhà thơ còn biểu hiện tâm trạng u uất, bi thương và nhớ nhà. Chiến tranh và loạn lạc buộc ông rời quê hương để đến một nơi xa lạ, làm cho cảm xúc mùa thu trở nên chân thực, nặng trĩu hơn bao giờ hết. Hãy khám phá sâu hơn về tác phẩm để hiểu rõ hơn về điều này khi soạn bài.  Soạn bài Cảm xúc mùa thu - Thu hứng Soạn bài Cảm xúc mùa thu - Thu hứng, Ngắn 1Câu 1. Bố cục được phân thành 2 phần: - 4 câu đầu 🡪 mô tả về thiên nhiên mùa thu - 4 câu sau 🡪 tả nét tình cảm của nhà thơ Câu 2. Sự biến đổi này là kết quả của sự thay đổi về không gian và thời gian. Không gian di chuyển từ hình ảnh sương trắng, rừng phong,… đến con thuyền, khóm cúc 🡺 Thể hiện tình cảm của tác giả đối với quê hương. Thay đổi này hoàn toàn phản ánh mạch cảm xúc của nhà thơ. Câu 3. Bốn câu đầu và bốn câu cuối tạo nên sự chuyển động của không gian và thời gian, hòa quyện thành một dòng cảm xúc liên kết cho bài thơ. Cảnh vật chìm đắm trong tình cảm, hòa mình vào tâm hồn của tác giả. Tiêu đề 'Thu hứng' mở ra những cảm xúc, tâm trạng của thi nhân trước sự biến đổi của cảnh mùa thu. """""HẾT BÀI 1"""""- Ngoài những nội dung trên, bạn có thể khám phá thêm phần Soạn bài Bày tỏ tâm lòng để chuẩn bị cho bài học này. Soạn bài Cảm xúc mùa thu - Thu hứng, Ngắn 2Câu 1 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): - Bài thơ có thể phân thành 2 đoạn: + Đoạn 1 (4 câu đầu): mô tả cảnh mùa thu + Đoạn 2 (4 câu sau): bức tranh cảm xúc của thi nhân trước cảnh thu trên đất xa lạ Việc chia bài thơ thành hai đoạn như vậy là có lý vì: Hai phần này đều có tính tự chủ riêng biệt (4 câu đầu nói về cảnh, 4 câu sau nói về tình). Mặc dù bài thơ theo thể thất ngôn bát cú, nhưng việc phân chia này giúp ta dễ dàng phân tích, hiểu rõ hơn. Câu 2 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): - Góc nhìn từ bốn câu đầu đến bốn câu sau trải qua một sự biến đổi: + Bốn câu đầu: không gian rộng lớn (rừng phong), miêu tả cảnh thu 'ngậm' (hàm) tình thu + Bốn câu sau: từ không gian xa lạ về không gian gần kề (khóm cúc, con thuyền), chuyển cảnh nhập vào tâm hồn. - Giải thích sự thay đổi này: do thời gian trôi qua, tầm nhìn có sự thay đổi. Chiều tối dần buông, tầm nhìn của con người sẽ thu hẹp. Đồng thời, để phản ánh tứ thơ di chuyển từ cảnh đến tình, không gian từ bao la rộng lớn rút về trở thành không gian nội tâm. Câu 3 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): - Liên kết giữa bốn câu đầu và bốn câu sau: cả hai đều hòa mình vào một bức tranh thu lớn và hùng vĩ, bốn câu thơ đầu tả cảnh mùa thu trong không gian mở rộng, bốn câu sau tả cảnh thu trong không gian hạn chế. Đồng thời, nó thể hiện mối quan hệ trong cách tổ chức tứ thơ, từ cảnh tạo nên tình, cảnh làm nổi bật tình và tình chìm sâu vào cảnh. - Liên kết giữa cả bài với nhan đề: Với tựa là Thu hứng (cảm xúc mùa thu), bài thơ truyền đạt toàn bộ tình cảm của thi nhân trước vẻ đẹp thu. Bốn câu đầu tuy mô tả cảnh thu, nhưng chứa đựng nỗi buồn u uất, bốn câu sau là lời tâm sự của thi nhân, tất cả kết hợp tạo ra hai hình ảnh, từ buồn đến ám ảnh. Luyện tập Câu 1 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bản dịch thơ cơ bản đã thể hiện khá tốt tinh thần của bài thơ, nhưng cũng có những chỗ không sát và thậm chí khác hẳn so với bản phiên âm và dịch nghĩa. Ở câu đầu, bản dịch chưa chuyển tải được ý nghĩa của từ 'điêu thương', đây là tính từ đã được động từ hóa (làm tiêu điều), làm mất đi sức mạnh. Chữ 'thẳm' ở câu ba chưa thật sát nghĩa, khiến âm hưởng thơ không sâu sắc. Câu 5, bản dịch bỏ mất chữ 'lưỡng khai', mất đi yếu tố lặp lại quan trọng. Câu 6, chữ 'cô' chưa dịch chính xác, làm mất đi cảm xúc của kẻ li hương. Câu 2 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Chữ 'lệ' trong câu thứ 5 có nhiều cách hiểu, có thể là nước mắt hoa cúc nhưng trong nguyên tác chữ Hán, nó mang nghĩa là hoa cúc nở hai lần, so sánh giọt nước mắt với hoa cúc. Cũng có thể hiểu là hai lần hoa cúc nở đồng nghĩa với sự nhỏ lệ của nhà thơ xa quê hương. Câu 3 (trang 147 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Học thuộc bài thơ Mô phỏng bài thơ Mùa thu bình yên - Hòa quyện, Ngắn 3Câu 1. Bài thơ được chia thành hai phần, với lý do chia như vậy là gì? Hãy mô tả nội dung của từng phần một. Bài thơ được phân thành hai phần đặc trưng. Bốn dòng đầu mô tả vẻ đẹp của mùa thu, trong khi bốn dòng tiếp theo tập trung vào tình cảm thuận buồm. Câu 2. Đánh giá về góc nhìn của nhà thơ trong bốn câu thơ đầu và bốn câu thơ cuối. Tại sao có sự thay đổi này xảy ra? Trên bốn dòng đầu, tác giả mở rộng tầm nhìn, chiêm ngưỡng không gian từ rừng phong, Vu sơn, Vu giáp, lưng trời, cho đến dòng sông và mặt đất. Từ không gian tĩnh lặng mở ra không gian sôi động. Bốn câu sau thu hẹp tầm nhìn, tập trung vào cảnh vật trước mắt. Sự biến đổi tầm nhìn phản ánh tâm trạng của tác giả. Mùa thu hùng vĩ nhưng 'điêu hương' gợi lên nỗi buồn trong tâm hồn tác giả, người trở lại với tầm nhìn hẹp để đối mặt với hiện thực buồn bã của bản thân. Nhìn khóm trúc và con thuyền cô đơn để hiểu hết nỗi cô đơn của thi nhân. Câu 3. Xác định mối liên hệ giữa bốn câu thơ đầu và bốn câu thơ cuối. Mối liên hệ giữa toàn bộ bài thơ và tựa đề 'Thu hứng'. Sự tương quan giữa bốn câu thơ đầu và bốn câu thơ cuối là cả hai đều đóng góp vào việc tạo nên bức tranh mùa thu uất ả, hùng vĩ. Bốn câu thơ đầu miêu tả cảnh thu trong một không gian rộng, còn bốn câu sau miêu tả cảnh thu trong một không gian hẹp. Điều này cũng thể hiện sự liên quan trong cách tổ chức của tứ thơ, chuyển từ cảnh sang tình, từ cảnh hình thành tình cảm và tình cảm thấm sâu vào cảnh. Bài thơ mang tựa đề 'Thu hứng' (cảm xúc mùa thu). Do đó, từ hình ảnh đến từng câu chữ, toàn bộ bài thơ truyền đạt tâm trạng của thi nhân trước cảnh sắc thu. Bốn câu thơ đầu, mặc dù miêu tả vẻ đẹp của mùa thu, nhưng ẩn sau đó là nỗi u uất trong tâm hồn thi nhân, trong khi bốn câu sau là sự tâm sự của ông thấm vào cảnh vật, biến từ tình cảm thành cảnh vật. Hai mảng cảnh và tình cảm này tạo ra hai hình ảnh chứa đựng nỗi buồn và ám ảnh: Khóm cúc rơi lệ cũ và con thuyền gắn bó với tình yêu gia đình. II. Thực Hành Câu 1. Đối chiếu bản dịch thơ của Nguyễn Công Trứ với phần phiên âm và dịch nghĩa. Gợi ý: Để giải đáp câu hỏi này, học sinh cần đọc kỹ phần dịch nghĩa và so sánh với bản dịch thơ. Bản dịch của Nguyễn Công Trứ rất chính xác, thể hiện tài năng của ông. Tuy nhiên, thơ Đường, như đã đề cập, thường là 'ý tại ngôn ngoại' (ý ở ngoài lời), 'ngôn tận nhi ý bất tận', 'ngôn đáo bút bất đáo' (lời hết mà ý không hết), người dịch dù có tài năng đến đâu cũng khó mà truyền đạt toàn bộ tinh túy của nguyên tác chữ Hán. Dựa trên bản dịch của Nguyễn Công Trứ, chúng ta có thể hiểu lầm rằng 'lệ' là nước mắt của hoa cúc (đây chỉ là một cách hiểu), nhưng trong nguyên tác chữ Hán, câu thơ này có thể được hiểu theo hai cách: hoa cúc nở hai lần (tác giả so sánh những cánh hoa cúc với giọt nước mắt, nên nói hoa cúc hai lần nhỏ lệ), hoặc là hai lần hoa cúc nở đều là hai lần nhà thơ thổ lộ lòng (nhà thơ xa quê hương đã hai năm). Bên cạnh những điểm trên, học sinh có thể phát hiện thêm những chỗ dịch không chính xác trong bản dịch so với bản phiên âm và dịch nghĩa. Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc và tăng trải nghiệm khách hàng. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng liên hệ tổng đài chăm sóc: 1900 2083 hoặc email: [email protected] |
