-Phản xạ không điều kiện là những phản xạ có từ khi sinh ra : + Tự nhiên, bẩm sinh mà có. + Không dễ bị mất đi. + Mang tính chủng thể, di truyền. + Số lượng có hạn. +Thực hiện nhờ tuỷ sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não, bằng mối liên hệ thường xuyên và đơn nghĩa của sự tác động giữa các bộ phận tiếp nhận này hay bộ phận tiếp nhận khác và bằng sự phản ứng đáp lại nhất định => Cung phản xạ đơn giản. + Những phức thể phức tạp và những chuỗi phản xạ không điều kiện được gọi là những bản năng. VD: khi em bé mới sinh thì phải bú sữa, khi bạn bị ong đốt thì bạn kêu á,... -Phản xạ có điều kiện là những phản xạ trong quá trình mình sống tác động lên mình, cũng giống như 1 thói quen vậy: + Có được trong đời sống, được hình thành trong những điều kiện nhất định. + Dễ bị mất đi nếu không được củng cố, tập luyện. + Mang tính cá nhân, không di truyền. + Số lượng vô hạn. + Được hình thành bằng cách tạo nên những dây liên lạc tạm thời trong vỏ não => Cung phản xạ phức tạp, có đường liên hệ tạm thời. VD: bạn hay dậy sớm buổi sáng, bạn duy trì như thế trong một thời gian dài. như thế, sau này cứ đến giờ đó là bạn tỉnh dậy, bất kể không có báo thức Ví dụ PXKĐK: Tay chạm phải vật nóng, rụt tay lại; Đi nắng, mặt đỏ gay, mồ hôi vã ra; Trời rét, môi tím tái, người run cầm cập và sởn gai ốc; Khi thức ăn chạm vào khoang miệng, nước bọt tiết ra; Khi hít phải luồng không khí có nhiều bụi ta hắt hơi… - Phản xạ có điều kiện (PXCĐK): là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm. Ví dụ PXCĐK: Qua ngã tư thấy đèn đỏ, dừng xe trước vạch kẻ; Trời rét, mặc thêm áo ấm; Nghe tiếng gọi tên mình thì quay đầu lại; Thầy giáo vào lớp cả lớp đứng dậy chào… II. SỰ HÌNH THÀNH PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN 1. Hình thành phản xạ có điều kiện - Điều kiện: + Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện. + Kích thích có điều kiện phải tác động trước vài giây so với kích thích không điều kiện. + Quá trình kết hợp đó phải được lặp đi lặp lại nhiều lần. - Thực chất của việc thành lập phản xạ có điều kiện là sự hình thành đường liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ đại não với nhau. 2. Ức chế phản xạ có điều kiện - Phản xạ có điều kiện phải được củng cố thường xuyên. Khi phản xạ có điều kiện không được củng cố thì sẽ mất dần. - Ý nghĩa: + Đảm bảo sự thích nghi với môi trường và điều kiện sống luôn thay đổi. + Hình thành các thói quen tập quán tốt đối với con người. III. SO SÁNH CÁC TÍNH CHẤT CỦA PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN VỚI PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN Tính chất của phản xạ không điều kiện Tính chất của phản xạ có điều kiện 1. Trả lời các kích thích tương ứng hay kích thích không điều kiện. 1. Trả lời các kích thích bất kì hay kích thích có điều kiện (đã được kết hợp với kích thích không điều kiện một số lần). 2. Bẩm sinh. 2. Hình thành trong đời sống (qua học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm). 3. Bền vững. 3. Dễ mất khi không được củng cố. 4. Có tính chất di truyền, mang tính chất chủng loại. 4. Có tính chất cá thể, không di truyền. 5. Số lượng hạn chế. 5. Số lượng không hạn định. 6. Cung phản xạ đơn giản. 6. Cung phản xạ phức tạp, hình thành đường liên hệ tạm thời. 7. Trung ương nằm ở trụ não, tủy sống. 7. Trung ương của phản xạ nằm ở vỏ não. Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện có những điểm khác nhau, song lại có liên quan chặt chẽ với nhau: - Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập phản xạ có điều kiện. - Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện (trong đó kích thích có điều kiện phải tác động trước kích thích không điều kiện một thời gian ngắn). Phản xạ có điều kiện: -Là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện. -Có tính tạm thời, có thể mất đi nếu không được củng cố. -Xảy ra bất kì không tương ứng với kích thích. -Trung ương thần kinh nằm ở lớp vở đại não VD: Qua ngã tư thấy đèn đỏ dừng xe trước vạch kẻ. Phản xạ không điều kiện: -Là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập -Có tính chất loài và di truyền được -Có tính bền vững, tồn tại suốt đời -Xảy ra tương ứng với kích thích -Trung ương thần kinh nằm ở trụ não và tuỷ sống VD: Phản xạ khóc, cười, chớp mắt… ~Cho mình hay nhất nhé~ |
