Hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết tại nhà năm 2024

Bệnh nhân sốt xuất huyết có thể điều trị tại nhà được không là thắc mắc của nhiều người - nhất là trong bối cảnh dịch bệnh gia tăng.

Sốt xuất huyết có điều trị tại nhà được không?

Không phải bệnh nhân nào được chẩn đoán mắc sốt xuất huyết cũng phải nhập viện điều trị. Cần xác định những đối tượng nên nhập viện, tránh trường hợp quá tải bệnh nhân tại các bệnh viện. Người bị sốt xuất huyết nhẹ có thể điều trị tại nhà hoặc tại các cơ sở tuyến huyện, xã phường.

Trong những ngày đầu, người mắc sốt xuất huyết có thể điều trị tại nhà dưới sự giám sát của nhân viên y tế từ xa. Người bệnh có thể sử dụng các dung dịch bù nước, thuốc hạ sốt theo hướng dẫn.

Bệnh nhân sốt xuất huyết tuyệt đối lưu ý không dùng kháng sinh, corticoid hoặc truyền những dung dịch như đạm, dung dịch cao phân tử.

Sau 5 ngày bệnh nhân có thể hết sốt. Nếu có biểu hiện thoát dịch, cô đặc máu sẽ dẫn tới hiện tượng tụt huyết áp hoặc mệt, đau bụng vùng gan, mệt mỏi tay chân lạnh, xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, đi ngoài ra máu, rong kinh ở phụ nữ. Đây được gọi là những dấu hiệu cảnh báo và cần phải nhập viện, phải được theo dõi bởi nhân viên y tế và tại các cơ sở y tế.

Nếu bệnh nhân rơi vào tình trạng suy đa phủ tạng, sốc, cần truyền tiểu cầu, truyền dung dịch cao phân tử thì nên chuyển lên tuyến trung ương. Lúc này không điều trị tại nhà hoặc các tuyến cơ sở xã phường, huyện.

Điều trị người mắc sốt xuất huyết tại nhà

Người mắc sốt xuất huyết cần lưu ý cần làm xét nghiệm công thức máu hàng ngày để biết số lượng tiểu cầu bao nhiêu. Nếu tiểu cầu xuống dưới 50g/L thì nên nhập viện.

Sốt xuất huyết trong những ngày đầu có thể chăm sóc tại nhà và có thể theo dõi nhiệt độ cũng như dấu hiệu toàn thân khác. Nếu đau mỏi người, sốt thì dùng các thuốc hạ sốt, giảm đau. Tuy nhiên, tránh không sử dụng các nhóm thuốc có salicylic vì có thể gây chảy máu.

Sốt xuất huyết nên ăn gì? Bệnh nhân sốt xuất huyết có thể uống các loại nước hoa quả, dung dịch oresol để bù đủ nước cho cơ thể. Bên cạnh đó cần ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý. Nếu bệnh nhân chán ăn, ăn không ngon miệng có thể chia nhỏ các bữa ăn, lựa chọn đồ ăn mềm, lỏng.

Một số người cứ nghĩ bị sốt xuất huyết phải có xuất huyết mới được xem là nặng. Tuy nhiên nhiều trường hợp máu cô đặc, không xuất huyết cũng được xem là tình trạng nặng.Trong trường hợp máu cô đặc thường dẫn tới tình trạng bệnh nhân bị sốc.

Trong các trường hợp bệnh nhân xuất huyết cần có sự phối hợp giữa các chuyên khoa điều trị. Bệnh nhân chảy máu cam cần phối hợp với chuyên khoa tai mũi họng, xuất huyết tiêu hóa cần nội soi để cầm máu, nếu rong kinh ở phụ nữ cần kết hợp điều trị với bác sĩ sản phụ khoa.

Sai lầm khi chăm sóc người sốt xuất huyết tại nhà

Một số sai lầm khi chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết đó là chẩn đoán sai. Sốt xuất huyết có thể chẩn đoán nhầm với COVID-19 hoặc một bệnh cúm… Khi đến ngày 4-5 của bệnh, lúc này máu có biểu hiện cô đặc hoặc tiểu cầu giảm nhanh mới nhập viện. Trong trường hợp này bệnh nhân cần truyền tiểu cầu, dung dịch cao phân tử và việc điều trị sẽ khó khăn hơn. Thậm chí trường hợp nặng có thể dẫn tới suy đa tạng, suy gan, suy thận, men gan tăng… cần phải lọc máu. Ngoài ra còn có một số biến chứng khác có thể gặp trên bệnh nhân mắc bệnh nền, phụ nữ có thai, người già…

Người dân thường có tâm lý ngại tới bệnh viện và đến các phòng khám tư nhân để truyền dịch, truyền thuốc bổ, đạm… Đây là những dung dịch không được khuyến cáo trong điều trị sốt xuất huyết của Bộ Y tế. Người dân khi có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết cần đến các cơ sở y tế để thực hiện xét nghiệm sốt xuất huyết. Xét nghiệm này đơn giản có thể phát hiện ra sốt xuất huyết từ những ngày đầu.

Sốt xuất huyết có 4 type huyết thanh và hiện nay chưa có vaccine để phòng bệnh. Bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc sốt xuất huyết. Thậm chí có những người đã mắc sốt xuất huyết vẫn có khả năng mắc lại type khác.

Hiện nay, để phòng bệnh sốt xuất huyết, chủ yếu là các biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu như ngủ màn, thoa kem tránh muỗi đốt. Người dân cần vệ sinh môi trường xung quanh để diệt muỗi, loăng quăng bọ gậy, không tạo điều kiện cho muỗi phát triển.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Nhật - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra. Bệnh truyền từ người bệnh sang người lành qua muỗi vằn Aedes. Đa phần nguyên nhân tử vong do sốt xuất huyết ở người lớn đều vì chủ quan và nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh lý khác.

1. Những dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết ở người lớn

Bệnh sốt xuất huyết ở người lớn do muỗi vằn lây truyền thường khởi phát một cách rất đột ngột và tiến triển nhanh qua 3 giai đoạn. Ba giai đoạn của sốt xuất huyết bao gồm:

  • Giai đoạn 1:

Người bệnh sẽ bị sốt trong 1 hoặc 2 ngày đầu, sốt cao một cách đột ngột, nhiệt độ cơ thể có thể lên đến 39 - 40 độ C, rất khó hạ sốt, người bệnh đau đầu dữ dội vùng trán. Trong giai đoạn này, các triệu chứng bệnh thường rất khó phân biệt với các loại sốt virus thông thường.

  • Giai đoạn 2:

Đây là giai đoạn rất nguy hiểm, trong giai đoạn này, các triệu chứng nặng của sốt xuất huyết bắt đầu được nhận thấy. Giai đoạn này thường bắt đầu từ ngày thứ 3 cho đến ngày thứ 7 kể từ khi bị sốt.

Vào thời điểm này có thể người bệnh đã hạ sốt nhưng lại xuất hiện những hiện tượng như xuất huyết dưới da, chảy máu cam hay chảy máu chân răng. Những vết xuất huyết dưới da thường xuất hiện ở mặt trước hai cẳng chân, mặt trong của cánh tay, bụng, đùi...

Những vết này là các đốm đỏ hoặc một mảng bầm tím tùy theo mức độ. Những biến chứng nặng hơn, người bệnh có thể bị chảy máu nội tạng, tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng, xuất huyết tiêu hóa hoặc nghiêm trọng hơn là xuất huyết não. Ở giai đoạn này, người bệnh cần được theo dõi sát sao và xét nghiệm tiểu cầu thường xuyên.

  • Giai đoạn 3:

Sau giai đoạn nguy hiểm thì người bệnh sẽ bước vào giai đoạn hồi phục. Ở giai đoạn này người bệnh đã hết sốt và thể trạng bắt đầu tốt dần lên. Người bệnh đã có cảm giác thèm ăn, huyết động bắt đầu ổn định và người bệnh đi tiểu nhiều, các xét nghiệm tiểu cầu tăng dần lên và trở về trạng thái bình thường.

Hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết tại nhà năm 2024

Trong 1 hoặc 2 ngày đầu, người bệnh thường bị sốt cao một cách đột ngột

2. Khi nào cần nhập viện?

Khi nghi ngờ mình có triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết ở người lớn nói riêng và có các dấu hiệu sau đây thì người bệnh cần nhập viện để được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng không mong muốn:

  • Cơ thể vật vã, lừ đừ, li bì
  • Đau bụng hoặc tăng cảm giác đau vùng gan
  • Người bệnh bị nôn ói >= 3 lần/giờ hoặc 4 lần trong vòng 6 giờ
  • Đi tiểu ít
  • Được bác sĩ chẩn đoán gan to > 2 cm hoặc men gan tăng ≥ 400 U/l; Xuất huyết niêm mạc và Hct tăng cao, tiểu cầu giảm nhanh chóng ≤ 100.000/mm3.

3.1 Xử trí sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo

Sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo khi kèm theo theo các triệu chứng như chi ẩm, lạnh, bác sĩ chẩn đoán thời gian làm đầy mao mạch ≥ 3 giây, đau bụng vùng gan, lừ đừ hay vật vã, bứt rứt; huyết áp bình thường hoặc hiệu áp = 25 mmHg.

Bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định truyền dịch để điều trị sốt xuất huyết người lớn khi có ít nhất 1 trong các dấu hiệu sau:

  • Lừ đừ, mệt mỏi
  • Không uống được nước
  • Nôn ói nhiều
  • Đau bụng
  • Có dấu hiệu mất nước
  • Hct tăng cao
  • Thời gian truyền dịch thường là không quá 24-48 giờ.

3.2. Xử trí khi bị sốc sốt xuất huyết

Bệnh nhân sốc sốt xuất huyết thường vẫn còn tỉnh táo, nếu không theo dõi sát thời gian đổ đầy mao mạch và mạch, huyết áp sẽ không phát hiện sớm sốc để điều trị kịp thời.

Khi bị sốc sốt xuất huyết, người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định truyền dịch. Trường hợp sốc sốt xuất huyết nặng, thời gian truyền dịch và thể tích dịch truyền có thể nhiều hơn.

Nếu người bệnh có các biểu hiện lâm sàng ổn định, chi ấm, mạch rõ, huyết áp ổn định, tiểu khá, Hematocrit ổn định hoặc có dấu hiệu quá tải, dọa phù phổi thì có thể ngưng truyền dịch.

Thời điểm ngưng truyền dịch thường 24 giờ sau khi hết sốc và bệnh nhân có các dấu hiệu của giai đoạn hồi phục, thường là sau ngày 6-7.

3.3. Xử trí sốc sốt xuất huyết có xuất huyết đi kèm

  • Nếu bệnh nhân bị sốc sốt xuất huyết có xuất huyết đi kèm thì việc điều trị sốt xuất huyết người lớn phải chống sốc bằng dung dịch điện giải (trong khi chờ có hồng cầu lắng)
  • Truyền hồng cầu lắng 5-10ml/kg
  • Điều chỉnh rối loạn đông máu
  • Xử trí cầm máu bằng cách: băng ép tại chỗ, nhét mũi trước/sau, nội soi can thiệp cầm máu dạ dày, tá tràng,...
  • Xem xét sử dụng thuốc ức chế bơm proton nếu bệnh nhân có biểu hiện xuất huyết tiêu hoá trên hoặc có tiền căn viêm loét dạ dày tá tràng
  • Xem xét sử dụng Vitamin K nếu bệnh nhân có biểu hiện suy gan nặng.

3.4. Xử trí sốt xuất huyết thể não

Bệnh nhân sốt xuất huyết thể não thường có triệu chứng rối loạn tri giác, co giật hoặc có dấu thần kinh khu trú. Khi bệnh nhân có các dấu hiệu trên thì:

  • Kê đầu bệnh nhân cao 30 độ
  • Thở bình oxy
  • Chống co giật cho bệnh nhân (nếu có)
  • Điều trị hạ đường huyết (nếu có)
  • Điều chỉnh rối loạn điện giải - toan kiềm
  • Chống phù não: chỉ định khi lâm sàng bệnh nhân có dấu hiệu tăng áp lực nội sọ: Đặt nội khí quản thở máy: tăng thông khí giữ PaCO2 30 - 35 mmHg.
  • Thuốc hạ nhiệt đặt hậu môn Paracetamol 10-15mg /kg/lần, ngày 4 lần nếu có sốt.

4. Tiêu chuẩn xuất viện

Hết sốt 2 ngày, tỉnh táo; mạch, huyết áp bình thường; không khó thở hoặc suy hô hấp do tràn dịch màng bụng hay màng phổi; số lượng tiểu cầu khuynh hướng hồi phục > 50.000/mm3 thì bệnh nhân có thể được xuất viện theo chỉ định của bác sĩ.

5. Cách phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết tại nhà năm 2024

Nên thoa kem chống muỗi ở các vùng da không được quần áo che chắn

  • Để phòng bệnh sốt xuất huyết, nên tránh đi ngoài trời lúc bình minh, hoàng hôn và buổi tối, vì khi đó có nhiều muỗi bên ngoài.
  • Khi đi vào khu vực muỗi mang mầm bệnh, bạn nên mặc một chiếc áo sơ mi dài tay, quần dài, vớ và giày, đảm bảo quần áo phủ kín da.
  • Bạn cũng nên thoa kem chống muỗi ở các vùng da không được quần áo che chắn như cánh tay, mặt, chân và cổ.
  • Các loại muỗi mang virus sốt xuất huyết thường sống trong và xung quanh nhà. Chúng thường sống trong các vũng nước đọng, chẳng hạn như trong lu, thùng phuy hoặc gần hồ cá. Hãy làm sạch hồ cá thường xuyên cũng như dọn dẹp các vũng nước đọng để không tạo điều kiện cho muỗi phát triển.
  • Đậy kín các dụng cụ chứa nước, hạn chế hoặc vứt bỏ các vật dụng có thể chứa nước mưa (ví dụ như lốp xe cũ, chén bát, thau chậu cũ...).
  • Khi có dịch thì đôi khi bạn phải nhờ đến chính quyền địa phương để phun thuốc diệt muỗi trên diện rộng.

Thạc sĩ. Bác sĩ. Nguyễn Thị Nhật đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thận nhân tạo, và trong lĩnh vực truyền nhiễm, khám và quản lý các bệnh nhân mắc bệnh thận và các bệnh truyền nhiễm. Hiện đang là Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số hoặc đặt lịch trực tiếp . Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.