Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực

Cơ năng – Vật lý 10 – Lý thuyết Cơ năng. Cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường…

I. Cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường 

1. Định nghĩa:

Khi một vật chuyển động trong trọng trường thì tổng động năng và thế năng của vật được gọi là cơ năng.

Ta có: W = Wđ + Wt = \(\frac{1}{2}\)mv2 + mgz.

2. Sự bảo toàn cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường

Khi một vật chuyển động trọng trường chỉ chịu tác dụng của trọng lực thì cơ năng của vật là một đại lượng được bảo toàn.

         W = Wđ + Wt = const    hay    \(\frac{1}{2}\)mv2 + mgz = const.

3. Hệ quả

Quảng cáo

Trong quá trình chuyển động của một vật trong trọng trường: 

     – Nếu động năng giảm thì thế năng tăng và ngược lại.

     – Tại vị trí nào động năng cực đại thì thế năng cực tiểu và ngược lại.

II. Cơ năng của vật chịu tác dụng của lực đàn hồi:

Khi một vật chỉ chịu tác dụng của lực đàn hồi gây bởi sự biến dạng của một lò xo đàn hồi thì trong quá trình chuyển động của vật, cơ năng được tính bằng tổng động năng và thế năng đàn hồi của vật là một đại lượng bảo toàn

         W =  \(\frac{1}{2}\)mv2 + \(\frac{1}{2}\)k(∆l)2 = const.

Cơ năng là một khái niệm quan trọng trong vật lý. Tuy nhiên, không ít học sinh gặp khó khăn trong việc xác định cơ năng là gì và các công thức liên quan tới cơ năng. Dưới đây là bài viết tổng hợp kiến thức về cơ năng kèm bài tập cụ thể. Hãy cùng tham khảo với mobitool nhé !

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Cơ năng là gì? Công thức tính cơ năng ? Đơn vị của cơ năng

Công thức tính từ thông qua khung dây và từ thông cực đại : Để giải quyết được các bài toán liên quan đến từ thông – Mặc định anh em phải sử dụng các công thức tính.

Cơ năng là 1 đại lượng vật lý thể hiện khả năng thực hiện công cơ học của một vật. Ta nói một vật có cơ năng là khi vật đó có khả năng thực hiện công cơ học, chứ không cần vật đã thực hiện công. Nếu vật có tiềm năng thực hiện công càng lớn thì cơ năng của vật càng lớn. Cơ năng của vật được ký hiệu là W và được tính bằng đơn vị Jun (J).

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Khái niệm cơ năng là gì?

Ví dụ: Một vật nặng đang đứng yên ở độ cao h so với mặt đất, tức là nó không thực hiện công. Nhưng vì nó có khả năng thực hiện công (khi được thả hay ném) nên vật đó vẫn có cơ năng.

Cơ năng có 2 dạng chính là động năng và thế năng. Trong đó:

  • Cơ năng của vật khi ở một độ cao nhất định gọi là thế năng. Cơ năng của vật ở độ cao so với mặt đất hoặc so với một vị trí được chọn làm mốc, gọi là thế năng hấp dẫn. Thế năng hấp dẫn bằng 0 khi vật nằm trên mặt đất. Vật có khối lượng càng lớn và ở vị trí càng cao thì thế năng hấp dẫn càng lớn. Trong khi đó, thế năng đàn hồi là cơ năng của vật phụ thuộc vào độ biến dạng của lò xo.
  • Cơ năng của vật do chuyển động tạo ra gọi là động năng. Vật có khối lượng càng nặng và chuyển động càng nhanh thì động năng càng lớn. Nếu vật đứng yên thì động năng bằng 0.

Hàng ngày, ta thường nghe nói đến từ “năng lượng”, ví dụ như nhà máy thủy điện đã biến năng lượng của dòng nước thành năng lượng điện, con người muốn hoạt động phải có năng lượng,…

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
đơn vị của cơ năng là gì
  • Khi một vật có khả năng thực hiện công ta nói vật có cơ năng.
  • Vật có khả năng thực hiện công càng lớn thì cơ năng của vật càng lớn. Cơ năng được tính bằng đơn vị Jun (J).

Trọng trường là không gian trong đó các vật chịu sức hút của Trái Đất (trọng lực). Khi một vật chuyển động trong trọng trường, cơ năng của một vật bằng tổng thế năng và động năng của vật đó.

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
WĐ trong vật lý là gì

Ta có công thức tính cơ năng :

W = Wđ + Wt = 1/2mv2 + mgz.

Khi một vật chuyển động trọng trường chỉ chịu tác dụng của trọng lực (không có tác dụng của lực cản, lực ma sát…) thì cơ năng của vật là một đại lượng bảo toàn.

W = Wđ + Wt = const hay 1/2mv2 + mgz = const.

Hệ quả

Cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường biến thiên theo quy luật sau:

  • Nếu động năng giảm thì thế năng tăng (lúc này, động năng chuyển hóa thành thế năng) và ngược lại.
  • Tại một vị trí nhất định, động năng cực đại thì thế năng cực tiểu và ngược lại.

Lực đàn hồi được gây bởi sự biến dạng của một lò xo. Khi một vật chỉ chịu tác dụng của lực này (không có tác dụng của lực cản, lực ma sát…), thì trong quá trình chuyển động, cơ năng của vật bằng tổng động năng và thế năng đàn hồi là đại lượng bảo toàn.

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Cơ năng của một vật khi chịu tác động của lực đàn hồiCơ năng chịu tác động của lực đàn hồi

Ta có công thức cơ năng như sau:

W = 1/2mv2 + 1/2k(∆l)2 = const.

Bài 1: Một vật được ném thẳng đứng lên cao từ độ cao 10m với vận tốc 10 m/s, lấy g = 10 m/s2.

  1. Tìm độ cao cực đại vật có thể đạt được so với mặt đất.
  2. Wđ = 3 Wt khi ở vị trí nào?
  3. Tính vận tốc của vật này khi Wđ = Wt.
  4. Tính vận tốc của vật này trước khi chạm đất.

Lời giải:

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Chọn gốc thế năng tại mặt đất
  1. Cơ năng tại O: W(O) = (1/2) m v02 + mgh.

Cơ năng tại A được tính bằng: W(A) = mgh.

Dựa theo định luật bảo toàn cơ năng: W(O) = W(A).

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Độ cao cực đại của vật so với mặt đất
  1. b) Tính h1 để: Wđ1 = 3 Wt3.

Chúng ta gọi C là điểm có Wđ1 = 3 Wt3 .

Cơ năng tại C được tính bằng: W(C) = 4 Wt1 = 4 mgh1.

Theo định luật bảo toàn cơ năng, ta có công thức:

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Vị trí của vật khi Wđ = 3 Wt

Gọi D là điểm có Wđ2 = Wt2.

Cơ năng tại D được tính bằng: W(D) = 2 Wđ2 = m v22

Căn cứ vào định luật bảo toàn cơ năng: W (D) = W (A).

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Vận tốc của vật khi Wđ = Wt
  1. Cơ năng tại B được tính bằng: W (B) = (1/2) mv2.
Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Vận tốc của vật trước khi chạm đất

Bài 2: Một vật được ném thẳng đứng lên cao từ độ cao h so với mặt đất với vận tốc là 20 m/s. Khi chạm đất vận tốc của vật là 30 m/s, không tính sức cản không khí. Lấy g = 10 m/s2.

  1. Tính độ cao h.
  2. Tính độ cao cực đại của vật so với mặt đất.
  3. Vận tốc của vật bằng bao nhiêu khi động năng bằng 3 lần thế năng.

Lời giải:

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Chọn gốc thế năng tại mặt đất (tại B)
Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Độ cao h

Áp dụng định luật bảo toàn cơ năng, ta có: W (O) = W (B).

  1. Gọi A là độ cao cực đại vật có thể đạt được. Theo đó:

Cơ năng tại A được tính bằng: W (A) = mgh.

Cơ năng tại B được tính bằng: W (B) = (1/2) mv2.

Theo định luật bảo toàn cơ năng, ta có phương thức: W (A) = W (B)

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Độ cao cực đại của vật so với mặt đất
  1. Gọi C là điểm mà Wđ(C) = 3Wt(C).

Cơ năng tại C:

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Công thức tính cơ năng tại C

Từ định luật bảo toàn cơ năng, ta có cách tích: W(C) = W(B).

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực
Vận tốc của vật khi động năng bằng 3 lần thế năng

Trên đây là kiến thức cơ bản cần nắm được về cơ năng và định luật bảo toàn cơ năng. Hy vọng qua bài viết này, các bạn học sinh đã hiểu rõ về cơ năng và có thể áp dụng trong việc giải các bài tập vật lý của mình.

I. Cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường.

               1. Định nghĩa.

          Cơ năng của vật chuyển động dưới tác dụng của trọng lực bằng tổng động năng và thế năng của vật :

W = Wđ + Wt =  mv2  + mgz

               2. Sự bảo toàn cơ năng của vật chuyển động chỉ dưới tác dụng của  trọng lực.

          Xét một vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực chuyển động trong trong trường từ M đến N.

          Ta có công của trọng lực :

A = WtN – WtM = WđN – WđM

=> WtN + WđN = WtM + WđM

Hay WN = WM = hằng số

          Vậy : Khi một vật chuyển động trong trọng trường chỉ chịu tác dụng của trọng lực thì cơ năng của vật là một đại lượng bảo toàn.

          W =  mv2  + mgz = hằng số

         Hay : mv12 + mgz1 =  mv22 + mgz2 = …

                3. Hệ quả.

          Trong quá trình chuyển động của một vật trong trọng trường :

          + Nếu động năng giảm thì thế năng tăng và ngược lại (động năng và thế năng chuyển hoá lẫn nhau)

          + Tại vị trí nào động năng cực đại thì thế năng cực tiểu và ngược lại.

II. Cơ năng của vật chịu tác dụng của lực đàn hồi.

               1. Định nghĩa.

          Cơ năng của vật chuyển động dưới tác dụng của lực đàn hồi bằng tổng động năng và thế năng đàn hồi của vật :

W =  mv2  + k(Dl)2

               2. Sự bảo toàn cơ năng của vật chuyển động chỉ dưới tác dụng của lực đàn hồi.

          Khi một vật chỉ chịu tác dụng của lực đàn hồi gây bởi sự biến dạng của một lò xo đàn hồi thì  cơ năng của vật là một đại lượng bảo toàn :

W =  mv2  + k(Dl)2 = hằng số

                                                                                            Hay :

                                                                            mv12+k(Dl1)2=mv22+k(Dl2)2 = …

            Chú ý : Định luật bảo toàn cơ năng chỉ đúng khi vật chuyển động chỉ chịu tác dụng của trọng lực và lực đàn hồi. Nếu vật còn chịu tác dụng thêm các lực khác thì công của các lực khác này đúng bằng độ biến thiên cơ năng.

Công thức tính cơ năng của vật chịu tác dụng của trọng lực