Một học sinh tiểu học ở Bắc Ninh xét nghiệm sán tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư ngày 17-3 - Ảnh: THÚY ANH Phát hiện bệnh sán lợn bằng cách nào và trị bệnh ra sao, làm sao phòng được căn bệnh này? Có thể điều trị trong 2 tuần Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Huỳnh Hồng Quang, phó viện trưởng Viện Sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn, cho biết hiện nay có 51/63 tỉnh, thành cả nước lưu hành bệnh sán dây và ấu trùng sán lợn. Bắc Ninh, một điểm nóng trong những ngày qua, không phải là ngoại lệ. Theo ông Nguyễn Văn Kính - giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, các loại thuốc hiện nay có thể diệt sán lợn trưởng thành trong 1 ngày và diệt hết ấu trùng sán trong vòng 2 tuần. Với các trường hợp đã dương tính với ấu trùng sán, bà Tô Mai Hoa, giám đốc Sở Y tế Bắc Ninh, cho biết sẽ cấp thuốc điều trị cho các cháu theo phác đồ của Bộ Y tế. "Bệnh sán dây lợn liên quan đến thói quen ăn uống. Do đó cách phòng ngừa tốt nhất là vệ sinh sạch sẽ tay chân miệng trước khi ăn và sau khi đi đại tiện. Tuyệt đối không sử dụng phân người (tươi) để bón, tưới cho hoa màu, từ đó phát tán trứng sán. Phải kiểm tra kỹ các nguồn thịt, nếu có các nang sán không nên sử dụng. Đặc biệt có biện pháp tiếp xúc an toàn với các động vật có vú như heo, trâu, bò, chó, mèo, cừu, dê… Bởi đây đều là những vật chủ trung gian có thể là nguồn lây bệnh" - TS Huỳnh Hồng Quang cho biết. Lưu ý các triệu chứng nhiễm sán Theo TS Quang, các nguồn lây bệnh sán dây lợn rất đa dạng, có thể kể đến như nguồn nước bị ô nhiễm, nguồn rau, thịt, nguồn đất... Thời gian ủ bệnh đối với sán dây (nang sán) là từ 8 - 10 tuần, tương đương hai tháng. Khi xác định ca bệnh, người bệnh phải điều trị trong vài đợt, mỗi đợt sẽ kéo dài từ 10 - 15 ngày. Hiện nay ngoài kết quả xét nghiệm dương tính, còn có nhiều tiêu chuẩn để đánh giá ca bệnh sán dây từ các triệu chứng của bệnh nhân như rối loạn tiêu hóa, ra đốt sán hoặc có trứng sán trong phân hay không... Trường hợp bệnh nặng chính là ấu trùng sán lợn. "Trong ấu trùng sán dây thường tiết ra các nang sán giống như hạt đu đủ trương phình. Khi các nang này ký sinh vào trong cơ thể sẽ nở thành các ấu trùng di chuyển các nơi như não, gan, phủ tạng... có thể gây động kinh" - TS Quang nói. Theo TS Quang, hiện nay các xét nghiệm về máu đối với các bệnh giun sán cũng có những điểm "hở". Tức là khi xét nghiệm vẫn có dương tính chéo với các con sán dây khác như giun sán chẳng hạn. "Do đó khi đánh giá một ca bệnh, chúng tôi thường xem kết quả xét nghiệm chỉ là công cụ hỗ trợ, cộng với biểu hiện lâm sàng để điều trị cho người bệnh" - TS Quang nói. Nhiều biến chứng nguy hiểm Thông qua đường ăn uống, ký sinh trùng vào cơ thể người, khu trú ở ruột, tiếp tục chu du vào máu và về lại ở ruột gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho người. Theo PGS.TS Nguyễn Duy Phong - Trường ĐH Y dược TP.HCM, trong giai đoạn khi sán đi từ máu về lại ruột thì bị mắc kẹt tại một số cơ quan của người như não, mắt, gan, cơ, da… gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Người nhiễm sán không có triệu chứng đặc hiệu mà tùy thuộc vào nơi ấu trùng sinh sống sẽ phát ra biểu hiện rõ hơn. Nếu sán làm tổ ở mắt có thể khiến lồi nhãn cầu gây lác mắt, nhìn đôi, làm bong võng mạc gây giảm thị lực, có thể bị mù. Khi sán vào não, người nhiễm sán có thể bị nhức đầu, động kinh, rối loạn tâm thần, rối loạn thị giác, giảm trí nhớ, gây viêm màng não do ký sinh trùng. Và thực tế có rất nhiều trường hợp nhập viện viêm màng não do ký sinh trùng gây ra. Hoặc khi sán làm ổ trong tim sẽ gây rối loạn nhịp tim, ảnh hưởng van tim, dẫn đến suy tim. Phần lớn sán ký sinh sẽ lấy chất dinh dưỡng trong cơ thể khiến người nhiễm sán bị suy dinh dưỡng, thiếu máu… Hoặc trường hợp khẩn cấp là đau bụng, khó chịu vùng bụng, cơ thể suy nhược, gầy còm, tiêu chảy… Do nhiều nguyên nhân khác nhau, trẻ nhỏ luôn là đối tượng dễ bị nhiễm giun sán. Để phòng ngừa nhiễm sán, người dân vẫn phải dựa trên nguyên tắc "ăn chín uống sôi", lựa chọn thực phẩm an toàn. Không ăn các loại thức ăn tái, sống, tiết canh, thực phẩm không rõ nguồn gốc... Cha mẹ cần chú ý luôn rửa sạch tay cho bé trước và sau khi ăn; không cho bé bò trườn dưới nền nhà; luôn cắt móng tay móng chân sạch sẽ; đảm bảo nguồn thực phẩm mà con ăn uống. Tăng cường vệ sinh môi trường sống. Đặc biệt, cần khám sức khỏe định kỳ. Tẩy giun sán định kỳ, đối với trẻ em đến người 60 tuổi một lần trong năm, đối với người già trên 60 tuổi cần tẩy định kỳ 6 tháng một lần. Những ngày gần đây, thông tin về trường hợp số trẻ em ở Bắc Ninh dương tính với ấu trùng sán lợn bao phủ các phương tiện thông tin đại chúng. Kết quả ghi nhận đến hết ngày 17/3 có 209 cas dương tính. Đồng thời theo báo cáo của Bộ Y tế, hiện có 55 tỉnh, thành phố ghi nhận bệnh sán dây/sán lợn. Vậy bệnh do ấu trùng sán lợn gây ra nguy hiểm như thế nào, hãy cùng Phương Châu tìm hiểu các thông tin liên quan trong bài viết sau đây nhé: NHỮNG TRIỆU CHỨNG KHI NHIỄM ẤU TRÙNG SÁN DÂY LỢN VÀ SÁN DÂY TRƯỞNG THÀNH Theo Cục Y tế dự phòng cho biết, nhiễm sán lợn có 2 thể bệnh, với bệnh ấu trùng sán lợn: người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại một số cơ quan trong cơ thể. Trong trường hợp người bệnh có sán trưởng thành trong ruột, khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn. Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Với bệnh sán trưởng thành ở ruột: Người bệnh ăn phải thịt lợn sống hay chưa được nấu chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành. Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng nghìn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12m, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm. Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triêu chứng rõ rệt như gây triệu chứng đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ. Triệu chứng chủ yếu là người bệnh thường xuyên có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.  CON NGƯỜI RẤT ÍT CÓ MIỄN DỊCH VỚI BỆNH SÁN DÂY TRƯỞNG THÀNH VÀ ẤU TRÙNG. Chính vì thế CHỦ ĐỘNG PHÒNG BỆNH SÁN DÂY CŨNG NHƯ ẤU TRÙNG SÁN LỢN LÀ CÁCH TỐT NHẤT Ở THỜI ĐIỂM HIỆN TẠI. Để chủ động phòng bệnh sán dây và ấu trùng sán lợn, Bệnh viện Quốc tế Phương Châu (*) khuyến cáo khách hàng không sử dụng thịt lợn ốm để chế biến thực phẩm. Không ăn thịt lợn tái, chưa nấu chín, nem chua sống, (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn). Do nhiễm sán thường không có dấu hiệu điển hình, lâu ngày gây ra hậu quả là suy giảm thể lực, rối loạn tiêu hoá, lâu năm trở nên gầy mòn. Vì thế, nếu phụ huynh nghi ngờ bé nhà mình nhiễm sán nên đến cơ sở y tế kiểm tra, phát hiện và điều trị sớm. |
