Hà Nội và TP.HCM chiếm đến 18% tổng số tỷ lệ người thừa cân, béo phì trên cả nước. Vậy béo phì gây ra những bệnh gì? Béo phì gây ra những nguy cơ gì mà bạn phải nhận biết ngay để phòng ngừa? Hãy cùng tham khảo qua bài viết dưới đây. Show
Béo phì là gì?Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa thừa cân và béo phì là sự tích tụ chất béo bất thường hoặc quá mức gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Hiện béo phì được xem là bệnh mạn tính, đòi hỏi phải theo dõi, kiểm soát và điều trị béo phì lâu dài. (1) Phần lớn trẻ thừa cân, béo phì sống ở những quốc gia đang phát triển, với tốc độ gia tăng hơn 30% so với các nước phát triển. Không riêng các quốc gia có thu nhập cao, hiện béo phì đang gia tăng cả ở những nước thu nhập thấp. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, trong 41 năm (1975 – 2016), tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên độ tuổi 5 – 19 trên toàn cầu bị thừa cân, béo phì tăng hơn 4 lần, từ 4% lên 18% (). Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) ước tính, riêng giai đoạn năm 2017 – 2018, nước này có đến 42,4% dân số từ 20 tuổi trở lên bị béo phì. (3) Chỉ số khối cơ thể (BMI – Body Mass Index) một công cụ được sử dụng để đo lượng mỡ dựa trên chiều cao và cân nặng. Đây là chỉ số được áp dụng để phân loại thừa cân và béo phì. BMI chuẩn được tính theo công thức: khối lượng cơ thể (kilogam) chia cho bình phương chiều cao cơ thể (mét), đơn vị kg/m². Với người trưởng thành, chỉ số khối cơ thể BMI được xác định như sau:
Trẻ trên 2 tuổi hoặc một thiếu niên béo phì khi chỉ số BMI lớn hơn 95% so với các bạn đồng trang lứa. Hầu hết, BMI không trực tiếp đo lường mà chỉ cung cấp những thông tin lý tưởng về lượng mỡ trong cơ thể. Vì vậy, với một số đối tượng, chẳng hạn như vận động viên cơ bắp, chỉ số này có thể ở mức béo phì mặc dù lượng mỡ thừa trong cơ thể họ không nhiều. Béo phì được chia thành các loại: (4) Nguyên nhân gây béo phìCó nhiều nguyên nhân gây béo phì:
Không như người bình thường, người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc những bệnh mạn tính như: cao huyết áp, tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường,… 1. Tim và đột quỵBéo phì có liên quan mật thiết với bệnh tim. Ở người béo phì, mỡ bọc kín tim khiến tim khó co bóp. Hoặc mỡ tích tụ quá nhiều làm tăng dung lượng máu tuần hoàn, tăng gánh nặng cho tim. Người béo phì có huyết áp cao, lượng đường và cholesterol bất thường, đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ xơ cứng mạch máu não, đột quỵ. Một đánh giá năm 2010 của 25 nghiên cứu, thu hút 2,3 triệu người tham gia cho thấy, béo phì có thể gây đột quỵ đến 64%. 2. Bệnh tiểu đường type 2Béo phì khiến hormone insulin hoạt động không hiệu quả. Lúc này, tuyến tụy sẽ sản sinh nhiều insulin hơn. Nếu tình trạng kéo dài, việc sản sinh insulin của tuyến tụy giảm khiến bệnh nhân dễ mắc bệnh tiểu đường type 2. Một nghiên cứu cho thấy, nam giới béo phì có nguy cơ mắc tiểu đường type 2 cao gấp 7 lần người bình thường, trong khi tỷ lệ này ở nữ là 12. 3. Ung thưThừa cân và béo phì có liên quan đến 13 loại ung thư khác nhau như: vú, túi mật, tuyến tụy, thận, cổ tử cung,… Những bệnh này chiếm 40% trong tất cả các ung thư được chẩn đoán. (5) 4. Bệnh túi mậtTúi mật chịu trách nhiệm chứa, dự trữ dịch mật do gan tổng hợp và bài tiết. Người béo phì có lượng cholesterol cao hoặc túi mật hoạt động không tốt khiến mật tích tụ và cứng lại hình thành sỏi. 5. Viêm xương khớpBéo phì gây ra một loạt các bệnh về cơ xương khớp ở người trưởng thành. Trọng lượng cơ thể quá nặng có thể làm tăng áp lực gây đau đầu gối, hông và bàn chân. Đồng thời, hạn chế khả năng vận động, dễ chấn thương khớp. Chất béo dư thừa tạo ra một số chất trung gian gây viêm, ảnh hưởng đến các mô khớp, làm tình trạng đau nhức thêm trầm trọng. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) dẫn chứng, cứ 3 người béo phì có 1 trường hợp viêm xương khớp. Tăng 5kg cân nặng, nguy cơ mắc bệnh viêm khớp gối tăng lên 36%. 6. Bệnh goutBệnh gout (hay thống phong) một dạng viêm khớp phổ biến. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc gout, bởi có nhiều mô, cơ luân chuyển, đồng nghĩa với việc sản xuất nhiều acid uric dưới dạng chất thải chuyển hóa. Bình thường, chỉ số acid uric trong máu được duy trì một cố định, ở nam là 210 – 420 umol/L và 150 – 350 umol/L với nữ. Khi thận không đào thải được hoặc cơ thể tạo ra quá nhiều acid uric, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh gout. Người bệnh gout phải chịu những cơn đau đột ngột và dữ dội ở các khớp ngón chân, ngón tay, đầu gối, kèm theo đó là hiện tượng sưng đỏ, thậm chí không đi lại được. 7. Chứng ngưng thở khi ngủNgưng thở khi ngủ là hội chứng rối loạn giấc ngủ, người bệnh thường có những cơn ngừng thở ngắn trên 10 giây. Ở người thừa cân, béo phì, lượng mỡ phân bố nhiều quanh đường hô hấp trên dẫn đến hẹp đường thở. Khi cân nặng tăng 10%, nguy cơ mắc chứng ngưng thở khi ngủ tăng gấp 6 lần. Trong một nghiên cứu khác, có đến 21% nam giới thừa cân, béo phì gặp phải tình trạng ngưng thở khi ngủ mức độ vừa và nặng. Tương tự, với phụ nữ, ngưng thở khi ngủ gặp ở 9% người thừa cân và 22% béo phì. 8. Suy giảm hệ miễn dịchNgười béo phì có hệ miễn dịch hoạt động kém, nhạy cảm với các yếu tố gây bệnh. Vì thế, đối tượng này dễ mắc các bệnh thông thường, nhiễm trùng. 9. Bệnh hô hấpNgười béo phì thường mắc chứng ngưng thở khi ngủ, giảm thông khí. Hội chứng giảm thông khí do béo phì nếu không được chẩn đoán, điều trị sớm sẽ gây nhiều biến chứng. Ngoài ra, béo phì khiến khối mỡ ở thành ngực và bụng tăng, khiến người bệnh phải thở nhanh, nông. Đồng thời, làm các bệnh hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có nguy cơ nặng hơn. 10. Bệnh tiêu hóaBéo phì gắn liền với những bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa. Theo đó, người béo phì dễ mắc sỏi mật, chức năng gan suy giảm, ruột nhiễm mỡ. Chất béo dư thừa có thể gây hại hoặc khiến các mô sẹo phát triển dẫn đến xơ gan. Lượng mỡ tích tụ nhiều gây bệnh gan nhiễm mỡ. Bệnh thường không có triệu chứng, lâu dần dẫn đến suy gan. 11. Vô sinhBéo phì ảnh hưởng đến hoạt động nội tiết của cơ thể, trong đó có những hormone quan trọng cho sức khỏe tình dục và sinh sản. Thống kê cho thấy, phụ nữ từ 18 – 40 tuổi, hàm lượng chất béo trong cơ thể vượt quá 10% – 15% có thể gây suy giảm chức năng hoạt động của buồng trứng, rối loạn kinh nguyệt, khó thụ thai, đồng thời, tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm phụ khoa. Đây là những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nữ. Với nam giới, béo phì cũng gây một số ảnh hưởng như: giảm hormone testosterone (hormone sinh dục nam), rối loạn cương dương, vô sinh,… 12. Biến chứng béo phì khi mang thaiBéo phì khi mang thai có nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng, ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân, thai nhi và sự phát triển của trẻ sau này. Béo phì ở phụ nữ mang thai có thể gặp những biến chứng như: sảy thai, sinh non, thai chết lưu, tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ,… Một nghiên cứu cho thấy, hơn 60% phụ nữ có chỉ số BMI trên 40 mắc một trong những biến chứng trên khi mang thai. Với thai nhi, trẻ sinh ra có thể bị rối loạn chuyển hóa, mỡ máu cao,… 13. Tác động đến tâm lýBéo phì với thân hình quá khổ khiến người bệnh tự ti khi giao tiếp, khép mình, kém chủ động, hiệu quả công việc thấp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, người béo phì dễ bị tác động tâm lý và có nguy cơ mắc trầm cảm cao. Béo phì ở người cao tuổi nguy hiểm thế nào?Béo phì đe dọa rất lớn đến sức khỏe người cao tuổi. Càng lớn tuổi, quá trình chuyển hóa và trao đổi chất trong cơ thể giảm, khả năng tiếp nhận năng lượng của người già sẽ ít hơn. Tốc độ chuyển hóa giảm làm chậm quá trình bài tiết các enzym tiêu hóa, từ đó gây thiếu hụt một số vi chất như vitamin B12 (một loại vitamin có tác dụng chuyển hóa mỡ thành năng lượng), điều này làm cho người cao tuổi dễ béo phì. Ngoài ra, chế độ ăn nhiều đạm, giàu chất dinh dưỡng nhưng lại ít vận động, sử dụng các sản phẩm như: sữa ong chúa, nhau thai cừu cũng là nguyên nhân gây béo phì ở người cao tuổi. Tim mạch là mối nguy hại hàng đầu, đe dọa đến sức khỏe của người cao tuổi. Những biến chứng đột quỵ, nhồi máu cơ tim có thể khiến người già tử vong nếu không được can thiệp sớm. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi cung cấp những dịch vụ khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu bệnh đái tháo đường và các rối loạn nội tiết. Với nền tảng nhân lực là đội ngũ giáo sư, bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm, khoa Nội tiết – Đái tháo đường, BVĐK Tâm Anh thường xuyên cập nhật các phác đồ hiện đại trong tư vấn và điều trị, giúp người bệnh nhanh hồi phục sức khỏe. HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH Có thể thấy, béo phì ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Trên đây là những thông tin về béo phì gây ra những bệnh gì? Nguy cơ bạn phải nhận biết ngay. Hy vọng mỗi người sẽ có cho bản thân cách kiểm soát cân nặng cơ thể ở ngưỡng an toàn để phòng ngừa tốt căn bệnh này. |
