Tràn dịch đa màng trong sốt xuất huyết

Giai đoạn nguy hiểm thường xảy ra từ ngày thứ 3 - 7 sau khi bị sốt, người mắc sốt xuất huyết có thể đã giảm sốt, có biểu hiện như thoát huyết tương, tràn dịch màng phổi.

Bệnh thường khởi phát một cách đột ngột và tiến triển qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.

TS Nguyễn Văn Lâm – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, giai đoạn nguy hiểm thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khi bị sốt. Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt và có các biểu hiện như thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch thường kéo dài từ 24 – 48h; tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, phù nề mi mắt, gan to và có thể đau.

“Nếu bị thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến tình trạng sốc với các biểu hiện như: vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh các đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh, nhỏ; huyết áp bị kẹt với hiệu số huyết áp tối đa và huyết áp tối thiểu bằng hoặc dưới 20mmHg; huyết áp bị tụt hoặc không đo được; lượng nước tiểu ít. Triệu chứng xuất huyết có thể xảy ra ở dưới da, niêm mạc và nội tạng” – TS Nguyễn Văn Lâm – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết.

Bên cạnh đó, dấu hiệu xuất huyết dưới da được biểu hiện với các nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường thấy ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím. Dấu hiệu xuất huyết niêm mạc được biểu hiện với hiện tượng chảy máu mũi, lợi; đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn. Dấu hiệu xuất huyết nội tạng có thể thấy ở hệ tiêu hóa, phổi, não; đây là dấu hiệu nặng. Ngoài ra, một số trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy phủ tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không bị sốc, vì vậy trên thực tế lâm sàng cần cảnh giác.

Theo TS Nguyễn Văn Lâm, giai đoạn hồi phục thường xảy ra từ 24-48h sau giai đoạn nguy hiểm khi có hiện tượng tái hấp thu dần từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch máu. Giai đoạn hồi phục kéo dài khoảng từ 48-72h sau đó. Người bệnh hết sốt, thể trạng được tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động ổn định và bắt đầu đi tiểu nhiều. Bệnh nhân có thể có nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ. Trong giai đoạn này cần thận trọng vì nếu truyền dịch không kiểm soát, truyền dịch quá mức có thể gây nên phù phổi hoặc suy tim.

Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết chưa có vaccine để phòng bệnh và thuốc đặc hiệu để điều trị. Diễn biến lâm sàng với triệu chứng bệnh lý khá đa dạng và chuyển biến nhanh từ nhẹ sang nặng. Mức độ bệnh tiến triển từ sốt xuất huyết thông thường sang sốt xuất huyết nặng không lường trước được. Vì vậy, ngành y tế cùng phối hợp với cộng đồng người dân thực hiện công tác giám sát, phòng chống bệnh một cách chặt chẽ.

Ngoài ra, TS Nguyễn Văn Lâm – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương khuyến cáo, khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh sốt xuất huyết cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị phù hợp; mọi sự chậm trễ có thể dẫn đến nguy cơ tử vong khi có những biến chứng trầm trọng xảy ra.

Vừa thức dậy, anh N. bị chảy máu cam nên đến cấp cứu tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM, ngỡ ngàng phát hiện gan, lá lách phù nề, tràn dịch màng phổi do sốt xuất huyết.

khám chảy máu cam phát hiện sốt xuất huyết nặng

Bị xuất huyết nhưng không sốt cao

Đầu tháng 6, gia đình anh Đ.Q.N. 50 tuổi có người bị sốt xuất huyết, phát ban và khỏi bệnh, không có triệu chứng nặng. Sau đó, anh N. sốt nhẹ, không phát ban. Sáng 9/6, anh chảy máu cam (chảy máu mũi), tự cầm máu, bụng đau râm ran. Sáng 10/6, vừa thức dậy anh tiếp tục chảy máu cam với lượng nhiều hơn. Sau khi tự cầm máu tại nhà, anh vội đến khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Bác sĩ CKII Lê Hồng Hải, khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM tiếp nhận người bệnh trong tình trạng tỉnh táo, không sốt, tay chân không nổi ban, không chảy máu mũi. Sau khi khai thác bệnh sử và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết, bác sĩ Hải loại trừ khả năng chảy máu cam do thời tiết hanh khô, viêm gan siêu vi B, viêm túi mật,… Anh N. được xác định bị sốt xuất huyết ngày thứ 4 với dấu hiệu cảnh báo nặng là chảy máu tự nhiên. Ngay lập tức, bệnh nhân được chỉ định nhập viện, truyền bù dịch bằng đường uống và đường truyền, theo dõi chống sốc, dự trù tình huống xuất huyết ồ ạt gây nguy kịch tính mạng.

Bệnh nhân tiếp tục được thực hiện các xét nghiệm phân tích tế bào máu ngoại vi, siêu âm ổ bụng, chụp X-quang ngực,… theo dõi tình trạng sốt xuất huyết. “Cùng với chẩn đoán ban đầu, kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân đang trong giai đoạn nguy hiểm: Tiểu cầm giảm chỉ còn 15.000 tế bào/micro lít máu (chỉ số bình thường là từ 150.000 đến 400.000/micro), tăng men gan, thành túi mật, gan, lá lách phù nề và tràn dịch màng phổi. Nếu không đến bệnh viện để được theo dõi điều trị mà tiếp tục tự cầm máu tại nhà, người bệnh có nguy cơ cao bị xuất huyết nội tạng, tụt huyết áp, cùng hàng loạt vấn đề khác nguy kịch đến tính mạng, thậm chí tử vong” – bác sĩ Lê Hồng Hải thông tin.

khám chảy máu cam phát hiện sốt xuất huyết nặng

Bác sĩ CKII Lê Hồng Hải khám, nhận định người bệnh bị sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo nặng là chảy máu cam. Ảnh: BVĐK Tâm Anh TP.HCM

Vào các ngày thứ 5, 6, 7 của bệnh, nhờ được điều trị, theo dõi sát tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM, bệnh nhân ổn định, không còn chảy máu tự nhiên, phân không có máu, không xảy ra tình trạng sốc, ăn uống trở lại nên được xuất viện. Người bệnh tự theo dõi sức khỏe tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cảnh báo sốt xuất huyết nặng ở người lớn

Theo bác sĩ Lê Hồng Hải, trên một bệnh nhân không sốt nhưng chảy máu cam trong 2 ngày liên tục, tay chân không phát ban, bên cạnh kết quả xét nghiệm dương tính với virus Dangue, bác sĩ sẽ xem xét đến các nguyên nhân khác gây chảy máu cam như: Viêm tụy cấp, viêm gan B, xơ gan,… Qua quá trình khám và khai thác bệnh sử, bác sĩ sẽ loại trừ, nhanh chóng xác định chính xác nguyên nhân, can thiệp y tế ngay, ngăn bệnh chuyển nặng.

Miền Nam nước ta (đặc biệt là TP.HCM) đang bước vào mùa mưa nên nguy cơ người dân mắc sốt xuất huyết rất cao. Bệnh sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, việc điều trị hiện nay chủ yếu là điều trị triệu chứng, giảm sốt và đề phòng biến chứng.

Bác sĩ Hải cảnh báo nhiều người dân khi hạ sốt thường nghĩ đã khỏi bệnh, không tiếp tục theo dõi. Đây là suy nghĩ sai lầm. Giai đoạn nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết xảy ra từ ngày 3 – 7 sau khi bị sốt ngày đầu tiên. Người bệnh có thể hạ sốt hoặc còn sốt, nhưng thường bị giảm tiểu cầu và đối mặt với các triệu chứng nặng: Tràn dịch màng phổi, ra máu bất thường trên cơ thể (chảy máu mũi, ra huyết bất thường ở âm đạo,…)

Do đó, khi có bất kỳ triệu chứng nào của sốt xuất huyết như sốt, nhức đầu, phát ban,… người dân nên đến bệnh viện để được kiểm tra, hướng dẫn theo dõi sức khỏe. Trong giai đoạn hạ sốt, người dân càng phải theo dõi kỹ các triệu chứng xuất huyết (chảy máu dưới da, chảy máu tự nhiên ở mũi, chân răng,…) để cấp cứu kịp thời, tránh tử vong hoặc biến chứng lên tim, não,… Nếu có triệu chứng chảy máu, bệnh nhân cần được theo dõi sức khỏe tại bệnh viện để bù dịch, theo dõi chống sốc, dự trù tình huống chảy máu ồ ạt dễ dẫn đến nguy kịch, tử vong.