Cô giáo Phạm Hạnh có 20 năm dạy tiếng Anh, hiện phụ trách khoa Tiếng Anh của Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội, áp dụng phương pháp dạy ngoại ngữ cho con từ khi mới chào đời. Cô chia sẻ 8 nguyên tắc cha mẹ cần nhớ nếu muốn giúp con học tiếng Anh từ sớm. Các nguyên tắc sẽ được đăng lần lượt.
Nguyên tắc 1: Nghe càng nhiều càng tốt
Mình viết dựa trên trải nghiệm học tiếng Anh của bản thân, cũng như quan sát quá trình học ngôn ngữ của các con và học sinh. Các nguyên tắc không chỉ hiệu quả đối với lứa tuổi 0-6 mà có thể áp dụng với bất kỳ lứa tuổi nào để học một ngoại ngữ.
Phương pháp dạy ngoại ngữ thông qua việc “tắm” ngôn ngữ chính là cách tuyệt vời nhất để bắt đầu dạy con dù bạn biết nhiều, biết ít hay thậm chí không biết ngoại ngữ đó. Đây là phương pháp phù hợp áp dụng cho mọi lứa tuổi và tuân theo quy luật rất tự nhiên của quá trình phát triển ngôn ngữ.
Hãy hình dung một đứa trẻ 3 tuổi ở bất kỳ quốc gia nào, nếu phát triển bình thường, đều có thể nói được ngôn ngữ ở quốc gia đó. Đó là bởi vì đứa trẻ đã được nghe những người xung quanh nói chuyện và ghi nhận vào bộ não việc ngôn ngữ ấy được sử dụng như thế nào và trong hoàn cảnh nào. Ngôn ngữ mà trẻ tiếp thu được trong giai đoạn 0-3 tuổi sẽ đi vào tiềm thức, vì vậy trẻ sẽ ghi nhớ một cách tự nhiên và bật ra theo bản năng.
Khi mình dạy bé đầu tiếng Anh từ lúc chín tháng tuổi hay bé thứ hai lúc mới hai tuần tuổi, nhiều người bảo “nó đã biết nói đâu mà dạy” hay “nói thế nó có hiểu không?”. Mình sẽ trả lời “cháu vẫn hiểu và cháu đang nghe đấy”.
Đừng chờ trẻ trẻ con biết nói mới dạy nó, input phải vào trước thì mới ra output chứ, đừng chờ có output rồi mới cho thêm input. Nếu bạn chưa thấy output nghĩa là input chưa đủ hoặc chưa đúng. Giống như đứa trẻ Việt đã tiếp thu ngôn ngữ từ lúc chào đời thậm chí từ lúc còn trong bụng mẹ nên đến 1 tuổi là bắt đầu bập bẹ, 2 tuổi đã nói rành rọt và muộn lắm thì 3 tuổi đã thành thạo tiếng Việt ấy.
Quy tắc phát triển kỹ năng ngôn ngữ là theo thứ tự: Nghe - Nói - Đọc - Viết. Trong 4 kỹ năng này thì Nghe và Đọc đóng vai trò là input hay còn gọi là receptive skills, còn Nói và Viết đóng vai trò là output hay còn gọi là productive skills. Muốn nói giỏi thì phải nghe nhiều, muốn viết giỏi thì phải đọc nhiều. Vì vậy nếu bạn muốn con bạn nói giỏi tiếng Anh, hãy cho chúng nghe thật nhiều.
Hai hình thức nghe Nghe có thể chia làm hai loại: nghe có chủ đích và nghe vô thức. Nghe vô thức, hay còn gọi là “tắm” ngôn ngữ, là cách tuyệt vời để bắt đầu cho trẻ 0-3 tuổi và nên duy trì cho trẻ cũng như cho bất kỳ ai ở lứa tuổi nào muốn nâng cao khả năng ngoại ngữ.Bất kỳ lúc nào trong ngày, cha mẹ cũng có thể bật các bài hát tiếng Anh hoặc các file nghe tiếng Anh để trẻ nghe một cách vô thức trong lúc chơi và sinh hoạt.
Nghe có chủ đích là việc nghe kết hợp với học, thường có thể áp dụng được một cách rõ ràng hơn khi trẻ lớn hơn một chút, mà theo kinh nghiệm của mình là từ khoảng chín tháng hoặc 1 tuổi trở đi, tùy theo sự phát triển nhanh chậm của trẻ. Bên dưới mình sẽ đi sâu vào hoạt động nghe có chủ đích để học. Nghe cái gì? Để tăng khả năng nghe, trẻ có thể bắt đầu bằng việc nghe các bài hát tiếng Anh đơn giản, bởi ngôn ngữ có giai điệu kết hợp với âm nhạc kích thích thính giác giúp trẻ dễ thuộc hơn. Các bài hát cho trẻ có thể tìm thấy vô vàn trên Youtube từ các nhà cung cấp như supersimplesong, chuchuTV, hooplazkidz, dreamenglish... Trẻ nên bắt đầu từ các bài hát đơn giản, phổ thông (search "nursery rhymn for kids" hay "kids songs"). Song song với bài hát, cha mẹ có thể cho trẻ nghe các video theo chủ đề để nâng cao vốn từ vựng. Bạn chỉ cần search "animal songs" hay "counting songs" thì sẽ ra rất nhiều video trên Youtube.Khi lựa chọn video theo chủ đề, cha mẹ nên tìm những video có hình ảnh và âm nhạc đơn giản, đảm bảo phần lời và tiếng được phát âm rõ ràng, không bị át bởi nhạc. Nếu có chữ đi kèm, chữ cần xuất hiện rõ ràng, chạy với tốc độ chậm và theo từng từ một, rồi khi trẻ thạo hơn mới tăng độ khó lên cấp độ câu. Một nguồn học liệu phong phú và dễ hiểu với bé nhất chính là cuộc sống xung quanh, vì thế các chủ đề nên gần gũi để bé có thể học qua thực tế. Cụ thể, bé nên bắt đầu từ các bộ phận cơ thể, rồi đến các đồ vật quanh nhà, thức ăn, màu sắc (cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, vì trẻ 2 tuổi mới có khả năng phân biệt được màu sắc), quần áo, cảm giác nóng lạnh, vật nuôi... Với cùng một từ hay chủ đề, bố mẹ nên kết hợp nhiều hình thức học liệu để con hình dung ra sự vật hiện tượng một cách rõ ràng hơn và cũng là cơ hội được nhắc lại từ nhiều lần hơn. Chẳng hạn, học từ cái tất (socks), bố mẹ nên cho con đi tất, xem hình ảnh đôi tất, vẽ đôi tất... kết hợp nghe, nói trong lúc thực hiện các hoạt động này. Trên thị trường hiện nay có những phần mềm được thiết kế để dạy trẻ Tiếng Anh từ sớm rất hữu ích như Monkey Junior mà mình đang cho con sử dụng. Phần mềm giúp bé có thể vừa nghe, vừa nhìn từ, và hình ảnh cũng rất sinh động nên tiếp thu tốt hơn. Sử dụng phần mềm, bố mẹ sẽ tiết kiệm được thời gian chuẩn bị học liệu cho con, đặc biệt nếu bạn áp dụng dạy chữ cho con sớm. Ngoài ra, các bài học đã được thiết kế để từ vựng xuất hiện có tính lặp lại thường xuyên trong app, sẽ trẻ ghi nhớ phần ngôn ngữ đích tốt hơn. Những phần mềm này hữu ích cho các bố mẹ không giỏi tiếng Anh vì bài học đã được sắp xếp theo các cấp độ từ dễ đến khó. Nghe như thế nào? Với trẻ 0-3 tuổi, nếu không muốn trẻ tiếp xúc với máy tính hay iPad, bố mẹ có thể tải về và chỉ cần cho trẻ nghe chứ không nhìn. Với trẻ trên 2-3 tuổi, bố mẹ có thể cho trẻ vừa nghe vừa xem với thời lượng hạn chế, chẳng hạn một video 1-2 phút một lần, lặp lại ba lần một ngày. Ngày hôm sau, bạn cho trẻ xem một video khác cũng với thời lượng và tần suất như vậy. Trẻ có thể kết hợp xem cái mới và ôn lại cái cũ một lần mỗi ngày. Việc để trẻ tiếp xúc với cùng một ngữ liệu lặp đi lặp lại sẽ giúp trẻ ghi nhớ được tốt hơn. Đồng thời ngữ liệu được thay đổi theo ngày để trẻ không cảm thấy nhàm chán. Khi nghe, bố mẹ nên cùng con hát theo, nhắc lại lời bài hát hoặc từ trong video, vừa hát vừa kết hợp nhảy theo nhạc hoặc làm các động tác phù hợp với nội dung. Chẳng hạn, nghe về các bộ phận cơ thể thì chỉ tay vào các bộ phận cơ thể, nghe về các động từ chỉ hành động như đi bộ, nhảy, chạy, bò... thì cũng hành động như thế. Nếu bố mẹ giỏi tiếng Anh, hãy giao tiếp với bé hàng ngày. Chọn một trong hai người giao tiếp hoàn toàn bằng tiếng Anh với bé là tốt nhất. Nếu không được như vậy thì bạn có thể giao tiếp với bé vào thời gian nhất định trong ngày, cố gắng cố định thời gian và giao tiếp bằng tiếng Anh hoàn toàn vào lúc đó. Bạn hãy chỉ và gọi tên đồ vật, con người, cuộc sống xung quanh, giải thích cho trẻ những hoạt động, hành động, hiện tượng. Nếu bố mẹ không giỏi tiếng Anh, hãy để con nghe phần bài hát, file nghe hay video mẫu trước, rồi cố gắng tập nói với bé theo nội dung đó giống như một người bạn học. Phần nghe giúp bé có được phần input ngôn ngữ chuẩn, còn phần nói giúp bé được thực hành ngôn ngữ vào tình huống thực tế. Phạm Hạnh Phương pháp dạy tiếng Trung cho trẻ em là một trong những yếu tố giúp cho việc học tiếng Trung cho trẻ em hiệu quả. Bên cạnh các khóa học tiếng Trung cho trẻ em, nhiều phụ huynh cũng mong muốn có thể tự dạy con học tiếng Trung tại nhà. Học tiếng Trung từ sớm sẽ giúp các bé có thể phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và dễ dàng hơn. Vậy nên việc tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp là việc vô cùng cần thiết. 1. Lập kế hoạch cho việc học tiếng TrungNhiều bạn lo sợ rằng bản thân không giỏi tiếng Trung thì không biết có thể dạy cho con được không? Câu trả lời là bạn hoàn toàn có thể nhé. Tìm ra phương pháp dạy tiếng Trung cho trẻ em sẽ giúp phụ huynh làm được điều đó. Không quan trọng trình độ của bố mẹ, điểm mấu chốt của việc học tại nhà là phải tạo được động lực và đam mê cho trẻ. Một khi đã hứng thú, trẻ sẽ tự động tìm đến tiếng Trung chứ không phải do bị bắt ép hay thúc giục. Đầu tiên, hãy lập một kế hoạch cho chu trình học tiếng Trung tại nhà cùng trẻ. – Các buổi học nên diễn ra đều đặn mỗi ngày trong thời gian ngắn. Như vậy sẽ giúp các em không cảm thấy áp lực và thoải mái hơn các buổi học dài lê thê. – Hãy bắt đầu từ những hình ảnh sinh động, màu sắc giúp trẻ thích thú. Từ những nét chữ tiếng Trung đơn giản nhất và gợi sự liên hệ từ tiếng Trung với hình ảnh quen thuộc. – Hãy thực hiện theo kế hoạch, trẻ sẽ cảm thấy tự tin khi biết mình sắp sửa làm gì. Ví dụ, sau giờ cơm tối thì sẽ ôn tập thông qua các trò chơi, hoặc đọc truyện bằng tiếng Trung. – Sự lặp lại cũng rất quan trọng trong việc ghi nhớ kiến thức. Học ngoại ngữ là một quá trình lập đi lập lại. Trẻ em cần phải được nghe và hướng dẫn nhiều lần trước khi sử dụng những gì đã học. Hãy sử dụng hiệu quả thời gian học để vừa có thể ôn tập vừa dạy kiến thức mới. 2. Tạo hứng thú cho trẻ cũng là phương pháp dạy tiếng Trung cho trẻ em?Việc xây dựng một buổi học hiệu quả và không gây nhàm chán là rất quan trọng. Vậy làm sao để tạo sự hấp dẫn cho trẻ trong giờ học? Đa số trẻ em thường có tâm lý thích chơi nhiều hơn học. Vì vậy tạo hứng thú cho trẻ em là một trong những phương pháp dạy tiếng Trung cho trẻ em hiệu quả. Bạn nên xây dựng một lịch trình “học mà chơi, chơi mà học” cho trẻ. Hãy hướng vào việc kích thích tất cả các giác quan của trẻ. Bạn có thể dạy thông qua cùng trẻ ca hát, vui đùa và tham gia các hoạt động ngoài trời.  Bạn cũng có thể tạo một nhóm gồm những phụ huynh dạy tiếng Trung cho trẻ tại nhà. Đối tượng có thể là đồng nghiệp hoặc người quen của bạn. Sau đó, hãy tổ chức các buổi gặp mặt cho các bé. Trong thời gian đó, các bé sẽ cùng chơi các trò chơi bằng tiếng Trung. Điều này cũng giúp bé thêm hứng thú, tự tin, và bạn cũng có thể học hỏi thêm kinh nghiệm từ những phụ huynh khác. 3. Một số lưu ý khi dạy tiếng Trung cho trẻ em tại nhàCuối cùng là một số lưu ý trong phương pháp dạy tiếng Trung cho trẻ em tại nhà. – Bài học phát âm: Hãy xem các video và bài giảng để dạy trẻ phát âm chính xác. Đừng tạo cho trẻ thói quen phát âm theo âm tiếng Việt tương đồng. – Tạo thói quen sử dụng tiếng Trung cho trẻ trong sinh hoạt hàng ngày. Việc học từ vựng không thể thoát ly ngữ cảnh. Các ghi chú các đồ vật xung quanh bằng tiếng Trung. – Cổ vũ và động viên trẻ tự ôn tập. Để trẻ tự nhớ lại các bài học bằng cách đưa ra các gợi ý khi trẻ quên bài. Bạn nên tránh nhắc câu trả lời vì sẽ tạo thói quen phụ thuộc. – Thường xuyên thay đổi các phương pháp dạy để trẻ không bị nhàm chán. Cần kiên trì, bền bỉ với trẻ. Học ngoại ngữ là một quá trình lâu dài. Đặc biệt với ngôn ngữ như tiếng Trung. Trẻ em cần được dạy cả chữ viết tượng hình. Do vậy phụ huynh cần có sự kiên trì hơn. – Cho trẻ em tham gia các khóa học tiếng Trung dành cho trẻ em tại Trung tâm kết hợp với việc học tại nhà sẽ là phương pháp học tiếng Trung hiệu quả nhất. Kết luậnTóm lại, việc tự dạy tiếng Trung cho trẻ em tại nhà không phải là quá khó. Điều quan trọng là phụ huynh cần phải hiểu thói quen, sở thích của con mình. Làm được những điều đó, bạn sẽ tạo được động lực và niềm vui cho bản thân và cho bé. Hãy tự sáng tạo những cách dạy con của riêng mình. |
