Sử dụng thuốc tránh thai là một trong những biện pháp tránh thai được sử dụng phổ biến, thế nhưng đi kèm với nó là tình trạng tăng cân khiến nhiều chị em lo ngại.
Theo nghiên cứu của các tổ chức y tế, tăng cân là hiện tượng xảy ra ở khoảng 80% phụ nữ khi sử dụng thuốc tránh thai trong một khoảng thời gian dài. Lí do tăng cân do sử dụng thuốc tránh thai là vì trong thành phần của thuốc ngừa thai có chứa 2 thành phần chính là estrogen và progesterone - đây là 2 nội tiết tố của buồng trứng. Thành phần estrogen có tác dụng giữ muối và nước làm tăng cân ở người phụ nữ, gây nên cảm giác sung phù ở tay, chân, mí mắt, phần bụng và phần ngực có phần nặng nề. Bên cạnh đó, thành phần progestin (là dạng tổng hợp của progesterone) trong thuốc có tác dụng kích thích sự thèm ăn, làm tăng kích thước mô mỡ nên gây tăng cân ở một số chị em phụ nữ. Sử dụng thuốc tránh thai với thành phần estrogen cao dễ bị tăng cân hơn là dùng biện pháp tiêm thuốc tránh thai. Theo một số so sánh, sử dụng thuốc tránh thai liều cao có xu hướng tăng 2,4 -3 kg/ năm còn đối với phụ nữ chọn tiêm ngừa thai chỉ tăng 2,2 – 2,8 kg/năm. Nắm được nhược điểm gây tăng cân không mong muốn chính là lượng estrogen cao gây giữ nước và muối trong cơ thể thì một số loại thuốc tránh thai hiện nay đã tiết chế lại lượng estrogen và progestin ở mức vừa đủ để phòng tránh thai. Tuy nhiên, vì một số phụ nữ quá nhaỵ cảm với estrogen nên vẫn bị tăng cân khi sử dụng trong thời gian dài. Một vài cách dưới đây có thể giúp tránh được tác dụng phụ không mong muốn do thuốc tránh thai mang lại: Hạn chế tăng cân do sử dụng thuốc tránh thai cũng giống như ngừa tăng cân do sử dụng những thực phẩm khác. Vì vậy, một quyển nhật kí thực phẩm sẽ giúp bạn kiểm soát được lượng calo, do đó bạn sẽ hiểu được vì sao mình tăng cân. Không chỉ ghi lại những thực phẩm đã sử dụng mà còn nên ghi chép lại lượng calo mà những thực phẩm đó chứa. Duy trì lượng thực phẩm với calo bằng với mức hạn chế hoặc thấp hơn để duy trì cân nặng và hạn chế được tình trạng tăng cân không mong muốn. Thay vì làm đầy tủ lạnh với các thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều calo hãy thay thế chúng bằng hoa quả hữu cơ, rau và các sản phẩm sữa ít chất béo. Bằng cách này bạn sẽ không ăn thực phẩm không lành mạnh nếu đói. Nếu bạn là người hảo ngọt, có thể ăn hoa quả hay các loại socola chứa nhiều calo thay vì ăn kẹo . Và nếu thích ăn mặn có thể ăn các loại hạt thay vì ăn các loại bánh snack. Đối với bất kì ai muốn duy trì cân nặng hoàn hảo, giảm cân an toàn và hiệu quả đều cần phải “kết thân” với việc tập thể dục. Tập thể dục thường xuyên sẽ giúp bạn đốt cháy lượng calo, kiểm soát sự thèm ăn và giảm lượng nước bạn đã tích trữ trong người do sử dụng thuốc tránh thai. Để duy trì cân nặng hoàn hảo khi sử dụng thuốc tránh thai hãy chắc chắn rằng bạn phải tập thể dục ít nhất 30 phút/ ngày. Nếu bạn không có quá nhiều thời gian để tập thể dục có thể thay thế bằng những bài tập ngắn nhưng “nặng đô” hơn. Nghe có vẻ không hợp lí, vì lí do tăng cân là do cơ thể tích nước. Nhưng trên thực tế, một lượng nước vừa đủ sẽ giúp cải thiện chức năng bài tiết của thận, giúp cơ thể thải ra lượng nước thừa dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, để giúp kiểm soát được cân nặng bạn cần phải kiểm soát được lượng muối và natri trong thực phẩm, vì càng nhiều muối cơ thể bạn càng tích nhiều nước. Mỗi ngày, lượng natri tối đa cung cấp cho cơ thể là 1500mg. Nếu bạn thực sự gặp vấn đề tăng cân vì sử dụng thuốc tránh thai thì có thể bạn nên tìm đến phương pháp tránh thai mới. Một số biện pháp tránh thai khác như: dùng bao cao su, đặt vòng, cấy que,…hoặc theo sự tư vấn của bác sĩ. Tuy nhiên, trước khi sử dụng một trong những biện pháp tránh thai nào bạn cũng cần phải tìm hiểu kĩ tác dụng phụ của từng loại và cân nhắc sử dụng nhé! Trước nhiều lời đồn đoán vô căn cứ, “Uống thuốc tránh thai hàng ngày có hại không” là thắc mắc của hầu hết chị em khi tìm hiểu về phương pháp này. Hãy cùng lắng nghe giải đáp của BS.CKII Phan Thế Thi, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM trong bài viết dưới đây. Thuốc tránh thai hàng ngày (còn gọi là thuốc tránh thai tháng) là một loại thuốc dạng viên uống chứa 2 loại hormone Estrogen và Progesterone nhằm kiểm soát hoạt động của tử cung và buồng trứng, từ đó ngăn cản việc thụ thai. Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại thuốc khác nhau từ nhiều nhà sản xuất. Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai hàng ngày là ngăn chặn sự rụng trứng tự nhiên ở chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Khi trứng không rụng, quá trình thụ tinh giữa trứng và tinh trùng không diễn ra, kết quả là không thụ tinh và mang thai. Thuốc tránh thai mỗi ngày còn làm đặc chất nhầy xung quanh cổ tử cung, hạn chế sự di chuyển của tinh trùng khi đi vào tử cung. Trong trường hợp trứng gặp tinh trùng và thụ tinh, các loại nội tiết tố có trong thuốc tránh thai sẽ tác động lên niêm mạc tử cung khiến trứng đã thụ tinh không bám vào thành tử cung.
Với vai trò trên, nhiều chị em băn khoăn “có nên uống thuốc tránh thai hàng ngày không”, hãy cùng tìm hiểu những công dụng của thuốc.(1) Nghiên cứu cho thấy, thuốc tránh thai hàng ngày nếu được sử dụng đúng liều lượng và đúng cách sẽ cho hiệu quả ngừa thai lên đến 99%. Tỷ lệ đậu thai rất thấp – khoảng 1%, còn lại là do quên uống thuốc hoặc uống sai cách. Ngoài công dụng chính đó, việc uống thuốc tránh thai hàng ngày còn mang lại rất nhiều lợi ích khác, nổi bật là:
Thuốc tránh thai hàng ngày không gây hại nếu chị em tuân thủ chặt chẽ chỉ định và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ. Thành phần chính có trong thuốc là 2 loại hormone Estrogen và Progesterone. Hai loại hormone này đã được Bộ Y tế cấp phép sử dụng trong quá trình sản xuất thuốc nhằm tạo ra môi trường âm đạo không lý tưởng, ngăn sự thụ tinh, ngăn ngừa việc rụng trứng, từ đó hạn chế khả năng thụ thai và mang thai. Bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo, một lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày là chị em nên đến cơ sở y tế có chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi để được thăm khám, tư vấn và hướng dẫn sử dụng thuốc phù hợp, tăng hiệu quả ngừa thai cũng như hạn chế tối đa các nguy cơ tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong quá trình uống thuốc, nếu muốn mang thai, chị em cần lắng nghe tư vấn bác sĩ để được hướng dẫn thời điểm dừng thuốc, tiến hành các kiểm tra và có các bổ sung hợp lý, chuẩn bị thuận lợi cho quá trình mang thai sắp tới. (3) Bên cạnh những công dụng nêu trên, thuốc tránh thai hàng ngày có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Bác sĩ Phan Thế Thi cho biết, đa số trường hợp sử dụng thuốc tránh thai không gặp tác dụng phụ, chỉ một số ít trường hợp xuất hiện tác dụng phụ do cơ thể chưa thích nghi với sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể. “Thông thường, sau khoảng 2-3 tháng khi cơ thể điều chỉnh lại nội tiết tố, các triệu chứng khó chịu khi mới dùng thuốc sẽ tự biến mất. Nếu sau khoảng thời gian này, chị em vẫn gặp các triệu chứng khó chịu, hoặc các triệu chứng ngày một nghiêm trọng hơn, cần dừng thuốc ngay và thông báo với bác sĩ để được thăm khám, kiểm tra và hướng dẫn sử dụng biện pháp tránh thai khác phù hợp hơn”, bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo. Thuốc tránh thai hàng ngày được chứng minh an toàn ở hầu hết mọi người, ngoại trừ một vài trường hợp có yếu tố nguy cơ. Tùy theo cơ địa mà mỗi người sẽ gặp những triệu chứng khác nhau. Một số tác dụng phụ khi uống thuốc tránh thai hàng ngày thường gặp gồm: (4) Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất khi uống thuốc tránh thai. Hiện tượng này có thể là do cơ thể đang điều chỉnh lại nội tiết tố bên trong cơ thể, hoặc tử cung đang điều chỉnh để có lớp niêm mạc mỏng hơn. Do đó, chị em có thể thấy có xuất huyết nhẹ, chảy máu lấm tấm hoặc tiết dịch màu nâu ở âm đạo giữa các chu kỳ kinh nguyệt. Một số trường hợp gặp triệu chứng buồn nôn khi mới bắt đầu uống thuốc, tuy nhiên triệu chứng này sẽ giảm dần. Bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo chị em nên uống thuốc lúc dùng bữa hoặc trước khi đi ngủ để giảm bớt triệu chứng. Uống thuốc tránh thai hàng ngày có thể khiến chị em cảm thấy căng tức ở vùng ngực, các loại hormone có trong thuốc cũng có thể làm ngực to hơn. Tuy nhiên, chị em nên để ý những dấu hiệu bất thường ở vú và thông báo ngay cho bác sĩ để loại trừ trường hợp có khối u vú. Các loại hormone có trong thuốc có thể gây ra sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể, do đó có thể gây ra tình trạng đau cả đầu hoặc đau nửa đầu. Mặt khác, ở những trường hợp có đau đầu hoặc đau nửa đầu liên quan đến hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS), việc uống thuốc tránh thai được chứng minh có khả năng làm giảm thiểu triệu chứng khó chịu này. Hiện đây vẫn là một tác dụng phụ chưa được kiểm chứng. Về lý thuyết, thuốc tránh thai có thể làm tăng lượng nước, tăng chất béo hoặc khối lượng cơ bên trong cơ thể khiến nhiều người cảm thấy tăng cân so với trước khi uống thuốc. Tuy nhiên, vẫn có nhiều trường hợp giảm cân hoặc vẫn kiểm soát được cân nặng như bình thường khi uống thuốc. Nhiều trường hợp chị em bị tăng cân sau một thời gian uống thuốc tránh thai hàng ngày Nội tiết tố giữ vai trò quan trọng trong điều phối tâm trạng và cảm xúc con người. Chính vì thế, sự thay đổi nội tiết tố sau khi uống thuốc có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của chị em. Uống thuốc tránh thai hàng ngày có thể gây ra hiện tượng trễ kinh hoặc mất kinh do ảnh hưởng của các loại hormone có trong thuốc. Tuy nhiên, hiện tượng trễ kinh hoặc mất kinh cũng có thể là do:
Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể có thể làm giảm ham muốn tình dục ở một số người. Tuy nhiên, có trường hợp lại tăng ham muốn do đã loại bỏ được gánh nặng tâm lý về việc mang thai. Một số trường hợp có thể rơi vào tình trạng tăng hoặc giảm chất nhờn ở âm đạo, hoặc có thể thay đổi tính chất của dịch tiết. Nếu cảm thấy bị khô hạn ở âm đạo, chị em có thể sử dụng chất bôi trơn để việc quan hệ tình dục được thoải mái hơn, hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn cách khắc phục. Một số nghiên cứu cho thấy việc dùng thuốc có thể gây vấn đề thị lực ở người sử dụng do thay đổi nội tiết tố. Ngoài ra, theo một thống kê của Đại học Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (American College of Obstetricians and Gynecologists), trong số 10.000 người sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày sẽ có khoảng 10 người hình thành cục máu đông. Tuy nhiên, nguy cơ này được đánh giá thấp hơn nhiều so với nguy cơ hình thành cục máu đông trong thai kỳ và sau sinh. Do đó, để hạn chế tối đa nguy cơ gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng, chị em nên thông báo với bác sĩ tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý bản thân và gia đình… để được thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết. Trong một số trường hợp, chị em sẽ được tư vấn lựa chọn biện pháp ngừa thai khác phù hợp hơn. Có thể thấy, thuốc tránh thai hàng ngày có hại không sẽ tùy thuộc vào việc tuân thủ hướng dẫn sử dụng. Bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo, khi uống thuốc tránh thai, chị em cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại thuốc tránh thai hàng ngày khác nhau từ nhiều nhà sản xuất mới khiến chị em khó khăn trong việc lựa chọn. Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi, nhiều năm kinh nghiệm đồng hành cùng chị em phụ nữ trong chăm sóc sức khỏe phụ khoa, chăm sóc thai kỳ và sinh nở an toàn… sẽ tư vấn và hướng dẫn chị em chọn lựa biện pháp ngừa thai phù hợp, an toàn, đảm bảo chức năng sinh sản khỏe mạnh trong tương lai. Để được thăm khám và tư vấn bởi các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến: Tóm lại, uống thuốc tránh thai hàng ngày không gây hại nếu chị em tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn sử dụng của bác sĩ. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào khác, chị em có thể liên hệ đến hotline bệnh viện để được các chuyên gia Sản Phụ khoa giải đáp! |