Tìm hiểu ý nghĩa của hành trình vĩ đại đi tìm đường cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh Show (VOH) - Nhìn lại hành trình Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước mới thấy rõ tình yêu nước, thương dân vô hạn, tầm nhìn chiến lược của một bậc đại nhân, đại trí, đại dũng.
Đã 111 năm (5/6/1911 - 5/6/2022) trôi qua kể từ thời khắc Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, cho đến ngày nay, sự kiện này vẫn luôn là mốc son chói lọi trong công cuộc cách mạng giành độc lập, tự do cho dân tộc. Vậy điều gì đã thôi thúc chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành một thân một mình, không bầu bạn, không người thân, chỉ với hai bàn tay trắng và chút kiến thức học ở nhà trường lại dám xuất dương đi thẳng về phía kẻ thù của dân tộc mình để tìm con đường cứu nước? 1. Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước năm nào?Trong hoàn cảnh đất nước bị thực dân Pháp đô hộ, chế độ phong kiến tay sai bóc lột, Người đã chứng kiến những nỗi thống khổ của người dân, sự thất bại của các phong trào yêu nước. Chính thực tế ấy cùng tinh thần yêu nước cháy bỏng đã đưa chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành, khi ấy mới 21 tuổi, quyết định đi tìm hướng đi mới cho cách mạng Việt Nam. Vậy Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước khi nào? Ngày 5/6/1911, chàng thanh niên trẻ Nguyễn Tất Thành đã lên con tàu Amiral Latouche Tréville (Pháp) làm giấy tờ đăng ký với tên là Văn Ba, bắt đầu chuyến hành trình tìm đường cứu nước kéo dài 30 năm. Nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước là bến cảng Nhà Rồng - một thương cảng sầm uất nằm bên sông Sài Gòn.  Nếu những tiền bối cách mạng chọn sang phương Đông, nhờ cậy vào những nước láng giềng để giành độc lập dân tộc, thì chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành lại chọn các nước phương tây, cụ thể chính nước Pháp - kẻ thù của nước ta lúc bấy giờ. Người muốn tìm hiểu và khảo nghiệm thực tế trong “nội bộ kẻ thù của dân tộc mình”, muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn học hỏi nhiều hơn nữa để “trở về giúp đồng bào ta”. Và hơn 30 năm sau ngày 5/6/1911, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt Nam, nhân dân cả nước đã vùng lên giành chính quyền trong cuộc cách mạng tháng 8 năm 1945 để giải phóng đất nước khỏi ách nô lệ thực dân trong suốt gần 80 năm. 2. Bối cảnh quốc tế và trong nước khi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nướcBối cảnh lịch sử trong nước và thế giới lúc bấy giờ có tác động vô cùng quan trọng đến quyết định ra đi tìm đường cứu nước của chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành. 2.1 Bối cảnh quốc tếTừ cuối thế kỷ XIX, các nước châu Á trở thành thuộc địa, nửa thuộc địa của các nước đế quốc như Anh, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Hà Lan…, trong đó có Việt Nam. Những năm Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước vào đầu thế kỷ XX, thế giới liên tiếp diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Trong đó, cuộc xung đột, tranh giành quyền lợi giữa các nước đế quốc đã dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918), làm cho các mâu thuẫn vốn có của chủ nghĩa đế quốc trở nên gay gắt. Đây là thời cơ để các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc bùng lên mạnh mẽ. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917, chủ nghĩa Mác - Lênin từ lý luận đã trở thành hiện thực, mở ra một thời đại mới - thời đại cách mạng chống đế quốc, thời đại giải phóng dân tộc. Tháng 3/1919, Quốc tế Cộng sản (Quốc tế III) được thành lập đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đối với Việt Nam, Quốc tế Cộng sản có vai trò quan trọng trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam sau này. 2.2 Bối cảnh trong nướcVào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, đất nước ta từ một nước phong kiến độc lập chuyển sang chế độ thuộc địa nửa phong kiến. Nhân dân ta vừa phải chịu ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp vừa bị chính quyền phong kiến tay sai bóc lột, đẩy vào cảnh lầm than. Đây cũng chính là khoảng thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh được sinh ra và trưởng thành. Lúc bấy giờ, có nhiều phong trào yêu nước nổ ra khắp nơi với nhiều xu hướng khác nhau. Điển hình như các cuộc khởi nghĩa chống Pháp dưới ngọn cờ Cần Vương; các cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế dưới sự lãnh đạo của Hoàng Hoa Thám kéo dài hơn 30 năm; phong trào Đông Du, Đông Kinh Nghĩa Thục... do các sĩ phu yêu nước chịu ảnh hưởng của tư tưởng dân chủ tư sản như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh lãnh đạo. Mặc dù diễn ra mạnh mẽ nhưng tất cả các phong trào này đều thất bại. Nguyên nhân cốt lõi chính là thiếu một con đường và phương pháp đấu tranh đúng đắn, phù hợp với tình hình trong nước và bối cảnh quốc tế lúc bấy giờ. Chứng kiến cảnh “nước mất, nhà tan”, nhân dân bị đàn áp, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã nuôi dưỡng ý chí, quyết tâm giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. 3. Bác Hồ đã đi qua bao nhiêu quốc gia trong hành trình tìm đường cứu nướcBác Hồ trước khi ra đi tìm đường cứu nước là chàng thanh niên một gia đình Nho học yêu nước có ông ngoại là cụ Hoàng Đường, cha là cụ Nguyễn Sinh Sắc đều là những nhà nho xuất sắc. Người được thừa hưởng truyền thống anh dũng, bất khuất của mảnh đất Nghệ An - nơi sản sinh ra những bậc hiền tài của đất nước. Trong quá trình trưởng thành, Người đã chứng kiến sự tàn bạo của thực dân Pháp, sự phụ thuộc của chế độ phong kiến bù nhìn khiến nhân dân ta bị đói khổ, lầm than. Xuất phát từ tình yêu nước, thương dân nồng nàn, Nguyễn Tất Thành đã chọn sống với lý tưởng vĩ đại, quyết tâm thay đổi vận mệnh của đất nước. Ngày 5/6/1911, Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước. Trong suốt 30 năm bôn ba nước ngoài, Người đã đi qua 3 đại dương, 4 châu lục, đặt chân đến hơn 30 quốc gia và các vùng lãnh thổ, qua hàng trăm thành phố lớn nhỏ để tìm con đường cách mạng cho dân tộc Việt Nam.
4. Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước bao lâu?Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước năm 1911 và trở lại Tổ quốc vào ngày 28/1/1941 tại Pác Bó, Cao Bằng. Trong suốt 30 năm ấy, Người đã trải qua hơn 20 công việc, nghề nghiệp khác nhau như làm phụ bếp, nhận cào tuyết cho một trường học, rồi làm thợ đốt lò,... để nuôi ý chí giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Từ năm 1919, Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc này tên Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng ngòi bút của mình để tố cáo, phơi bày tội ác dã tâm của chế độ thực dân Pháp và tuyên truyền chủ nghĩa xã hội. Sau này, Người luôn không ngừng tìm hướng đi cho cách mạng Việt Nam, vạch ra đường lối để lãnh đạo nhân dân các thuộc địa đấu tranh chống áp bức, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người. Sự kiện Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước năm 1911 là bước ngoặt quan trọng, thay đổi vận mệnh của dân tộc, từ một quốc gia nô lệ trở thành một quốc gia độc lập. Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi là một nhân cách lớn, một tấm gương lớn về lòng yêu nước nồng nàn, lòng nhân hậu, bác ái, là biểu tượng cao đẹp đầy tự hào của dân tộc Việt Nam. Nguồn ảnh: Internet Ngày 5/6/1911, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã lên con tàu Amiral La Touche De Tréville, rời bến cảng Nhà Rồng, khởi đầu một cuộc hành trình tìm đường cứu nước kéo dài suốt 30 năm, để rồi sau đó đã mang về ánh sáng tự do cho dân tộc. “… Tôi đến Bến Nhà Rồng một chiều xuân nắng tỏa. Qua hàng dừa tóc xõa nhìn sóng nước xôn xao. Tiếng còi tầm ôi da diết làm sao. Tưởng con tàu rời xa bến năm nào…”. Mỗi khi tháng 6 về, những câu hát trong ca khúc Bến Nhà Rồng của nhạc sỹ Trần Hoàn lại vang lên nhắc nhớ đến một sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc, gắn liền với địa danh Bến cảng Nhà Rồng - nơi cách đây 111 năm, ngày 5/6/1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã lên con tàu Admiral Latouche Tréville, bắt đầu chuyến hành trình tìm đường cứu nước kéo dài suốt 30 năm, để rồi sau đó đã mang về ánh sáng tự do cho dân tộc. Ngày 5/6/1911, từ bến Nhà Rồng - cảng Sài Gòn, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành rời Tổ quốc, ra đi trên con tàu Đô đốc Latouche-Tréville để thực hiện hoài bão giải phóng nước nhà khỏi ách nô lệ của thực dân, đế quốc. Ảnh: Tư liệu TTXVN “Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước” Trước cảnh nước mất, nhà tan, chứng kiến sự bóc lột tàn bạo của thực dân và phong kiến tay sai, nỗi thống khổ của nhân dân lao động, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã sớm hình thành khát vọng tìm đường giải phóng dân tộc và có tầm nhìn độc lập, sáng tạo so với các bậc tiền bối. Người quyết định ra đi tìm đường cứu nước, với một quyết tâm cháy bỏng: “Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều tôi hiểu” (1). Và ngày 5/6/1911 với tên mới Văn Ba, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã lên con tàu Amiral La Touche De Tréville, rời bến cảng Nhà Rồng, khởi đầu một cuộc hành trình tìm đường cứu nước. Mục đích của chuyến đi này, hơn 10 năm sau, năm 1923, Người đã trả lời nhà thơ, nhà báo Nga Ôxíp Manđenxtan: “Vào trạc tuổi mười ba, lần đầu tiên tôi được nghe những từ Tự do, Bình đẳng, Bác ái... Người Pháp đã nói thế và từ thuở ấy, tôi rất muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn tìm những gì ẩn dấu đằng sau những từ ấy...”. Một lần khác, trả lời nhà văn Mỹ Aana Luy Xơtơrông, Người nói: “Nhân dân Việt Nam trong đó có ông cụ thân sinh ra tôi, lúc này thường tự hỏi nhau, ai là người sẽ giúp mình thoát khỏi ách thống trị của Pháp. Người này thì nghĩ là Nhật, người kia thì nghĩ là Anh, có người thì nghĩ là Mỹ. Tôi thấy phải đi ra nước ngoài xem cho rõ. Sau khi xem xét họ làm ăn ra sao, tôi sẽ trở về giúp đồng bào tôi” (2). Bến Nhà Rồng, nơi người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước năm 1911. Ảnh: TTXVN Trong vòng 10 năm, từ năm 1911 đến năm 1920, Người đã tận dụng mọi cơ hội để được đến nhiều nơi trên thế giới. Bàn chân của Người đã in dấu trên nhiều nước thuộc các đại lục Âu, Á, Phi, Mỹ. Đặc biệt Người đã dừng chân khá lâu ở Mỹ, Anh và Pháp. Người hòa mình vào cuộc sống của những người lao động, làm bất cứ việc gì để sống và hoạt động, như: phụ bếp, cào tuyết, đốt lò, chụp ảnh, làm vườn, vẽ thuê... Nhà thơ Chế Lan Viên đã tả lại những khó khăn, vất vả này của Người qua những câu thơ: “Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê/Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá/Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ/ Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?” (Người đi tìm hình của nước). 30 năm - đó là một hành trình dài với biết bao gian khổ, thử thách mà Người đã trải qua với mục đích thiêng liêng, cao cả: “Tìm hình của Nước”. Hình của nước là “Thế đi đứng của toàn dân tộc”; là độc lập, tự do, là áo cơm, hạnh phúc của nhân dân. Lý tưởng ấy vượt lên tất cả những liên tưởng thông thường về không gian địa lý (“Một góc quê hương nửa đời quen thuộc”). Lý tưởng ấy cũng không phải là những mơ tưởng siêu hình trong sương khói xa xôi mà hiện hữu cụ thể, làm nên giá trị đời sống con người. Con đường của Hồ Chí Minh là con đường của chủ nghĩa nhân văn cao cả, phổ quát, hướng đến những quyền lợi căn bản mà tạo hóa đã ban cho tất cả mọi người trên toàn thế giới (như trong “Tuyên ngôn Độc lập” mà Người đã nhấn mạnh). Nhưng đó là một con đường chông gai, trải qua “lửa đỏ và nước lạnh”. “Đây là con đường giải phóng chúng ta” Từ 25 - 30/12/1920, Nguyễn Ái Quốc (tên của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời gian hoạt động cách mạng ở Pháp) tham dự Đại hội lần thứ 18 Đảng Xã hội Pháp ở thành phố Tours với tư cách đại biểu Đông Dương. Nguyễn Ái Quốc ủng hộ Luận cương của Lenin về vấn đề dân tộc và thuộc địa; tán thành việc thành lập Đảng Cộng sản Pháp và trở thành một trong những người sáng lập Đảng Cộng sản Pháp, và cũng là người Cộng sản đầu tiên của dân tộc Việt Nam. Ảnh: Tư liệu TTXVN Thành công của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 có ảnh hưởng rất lớn đến tình cảm và nhận thức của Người. Đầu năm 1919, Người tham gia Đảng xã hội Pháp. Ngày 18/6/1919, với tên Nguyễn Ái Quốc, Người đã thay mặt những người Việt Nam yêu nước tại Pháp gửi bản yêu sách tới Hội nghị Vécxây yêu cầu về quyền tự do, dân chủ, bình đẳng dân tộc cho nhân dân An Nam. Tuy bản yêu sách không được chấp nhận nhưng đã được lan truyền rộng rãi, gây tiếng vang lớn trong dư luận nước Pháp, thức tỉnh tinh thần đấu tranh của các nước thuộc địa; đồng thời cũng đem lại cho Người một nhận thức là các dân tộc muốn được giải phóng chỉ có thể dựa vào sức của chính mình. Năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đã bắt gặp Chủ nghĩa Mác - Lênin qua bản “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa”. Luận cương của Lênin đến với Nguyễn Ái Quốc như một luồng ánh sáng mới soi rõ thêm con đường cứu nước mà người thanh niên yêu nước đang tìm kiếm. Sau này, khi kể lại sự kiện quan trọng đó, Bác nói: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đầy đến khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!” (3) Với lập trường yêu nước đúng đắn, Người vạch ra chân lý :“muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”. Và “Chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ”. Kết luận này khẳng định sự chuyển biến sâu sắc trong tư duy của Nguyễn Ái Quốc, từ người yêu nước chân chính trở thành người cộng sản - người đảng viên cộng sản đầu tiên của Việt Nam. Đồng chí Nguyễn Ái Quốc (người đầu tiên bên trái, hàng ngồi) với một số đại biểu tham dự Đại hội lần thứ 5 Quốc tế cộng sản tại Moskva, từ 17/6 - 8/7/1924. Ảnh: Tư liệu/TTXVN. Từ năm 1921 đến năm 1930, Nguyễn Ái Quốc ra sức truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam, chuẩn bị về lý luận cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Với tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” và “Đường Kách mệnh”, đặc biệt là việc xuất bản tờ báo Thanh niên ra ngày 21/6/1925, Người đã chuẩn bị về đường lối chính trị để tiến tới thành lập Đảng. Trong thời gian này, Người cũng tập trung cho việc chuẩn bị về tổ chức và cán bộ thông qua việc lập ra Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (1925) và tổ chức nhiều lớp đào tạo cán bộ và gửi đi học ở Liên Xô... Khi điều kiện thành lập Đảng đã chín muồi, ngày 3/2/1930, dưới sự chủ trì của Người, tại Hương Cảng (Trung Quốc), Hội nghị hợp nhất 3 tổ chức Cộng sản đã nhất trí thành lập một đảng thống nhất, lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam. Với sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam cùng Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, đường lối cách mạng Việt Nam đã cơ bản được hình thành, con đường cứu nước đúng đắn của Việt Nam đã cơ bản được xác định. Người về mang tới những mùa Xuân Độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội là sự vận dụng sáng tạo học thuyết Marx-Lenin, thể hiện tính quy luật của sự phát triển lịch sử của xã hội Việt Nam, trở thành quan điểm xuyên suốt trong toàn bộ tư tưởng và sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Trong ảnh: Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc “Tuyên ngôn Độc lập”, tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ảnh: Tư liệu TTXVN Đầu năm 1941, sau 30 năm bôn ba hoạt động ở nước ngoài, Người trở về nước để trực tiếp lãnh đạo cuộc đấu tranh cách mạng. Người chủ trì Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941), quyết định chuyển hướng chiến lược cách mạng phù hợp với sự thay đổi mau lẹ của tình hình quốc tế và trong nước, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, tổ chức vận động, tập hợp lực lượng toàn dân tộc; thành lập Mặt trận Việt Minh; tiến hành xây dựng lực lượng vũ trang và căn cứ địa, tạo nên các cao trào cách mạng sôi nổi, mạnh mẽ trên phạm vi cả nước Tháng 8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Lãnh tụ Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã gắn kết thành một khối, phát huy cao độ sức mạnh toàn dân tộc, làm nên thắng lợi Cách mạng tháng Tám năm 1945, lật đổ chế độ thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Tiếp đó, dưới ánh sáng của tư tưởng Hồ Chí Minh, lớp lớp thế hệ người Việt Nam đã vững bước trên con đường mà Người đã chọn. Đó là con đường của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, con đường mang tầm nhìn vượt thời gian đưa đất nước và dân tộc ta vượt qua biết bao khó khăn, thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác - giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước; thực hiện công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và tích cực hội nhập quốc tế. Những thắng lợi đó là minh chứng rõ ràng nhất về những giá trị to lớn, soi sáng, dẫn đường của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đồng thời, thể hiện tầm vóc trí tuệ và bản lĩnh của Đảng ta trong việc vận dụng sáng tạo và bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng của Người không chỉ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc mà trong cả sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay. ----------------------------------------------- (1): Đảng Cộng sản Việt Nam: Báo cáo chính trị của BCH Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1975, tr 5,6. (2): Báo Nhân Dân số 4062, ngày 18/5/1965 (3): Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 12, tr.562 Theo Minh Duyên/Báo Tin tức |
