Sơ đồ tư duy Sinh học 8 học kì 2

Trong số này, Tạp chí GDTĐ xin giới thiệu SKKN của cô giáo Nguyễn Thị Huyền Anh – trường THCS Cầu Giấy đạt giải C cấp ngành với đề tài “Ứng dụng bản đồ tư duy trong dạy học Sinh học 8”.

Bạn đang xem: Sơ đồ tư duy sinh học 8

BĐTD (Mindmap) còn gọi là sơ đồ tư duy, lược đồ tư duy… là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi, đào sâu, mở rộng một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một chủ đề hay một mạch kiến thức… bằng cách kết hợp việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích cực. Bản đồ tư duy là một công cụ hữu ích giúp học sinh và giáo viên trong việc trình bày các ý tưởng một cách rõ ràng, suy nghĩ sáng tạo, học tập thông qua biểu đồ, tóm tắt thông tin của một bài học hay một cuốn sách, hệ thống lại kiến thức đã học, tăng cường khả năng ghi nhớ, đưa ra ý tưởng mới…

Nội dung chủ yếu của chương trình Sinh học 8 bao gồm kiến thức về cấu tạo và các hoạt động sinh lí của các cơ quan, các hệ cơ quan trong cơ thể người. Nội dung kiến thức chương trình sinh học 8 có mối liên quan chặt chẽ giữa kiến thức cấu tạo với chức năng của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể dưới sự ảnh hưởng của môi trường sống. Do vậy, khi dạy chương trình Sinh học 8 đòi hỏi giáo viên tham khảo nhiều tài liệu và đặc biệt cần sơ đồ hóa các kiến thức dưới dạng BĐTD mới có thể giải thích được mối quan hệ nhân quả trong các hiện tượng, các quá trình sinh lí.

Ứng dụng để kiểm tra bài cũ:

Sử dụng BĐTD trong việc kiểm tra bài cũ giúp giáo viên kiểm tra được cả phần nhớ lẫn phần hiểu của học sinh đối với bài học cũ. Cách làm này vừa tránh được việc học vẹt, vừa đánh giá chính xác học sinh đồng thời nâng cao chất lượng học tập. Các BĐTD thường được sử dụng ở dạng thiếu thông tin, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu và rút ra nhận xét về mối quan hệ của các nhánh thông tin với từ khóa trung tâm. Ví dụ: Trước khi học bài 33 (Sinh học 8), giáo viên yêu cầu một học sinh lên bảng điền các thông tin còn thiếu để hoàn thiện BĐTD về chuyển hóa vật chất và năng lượng (Phần I – Bài 32). Việc hoàn thiện thông tin ở các nhánh còn thiếu là một yêu cầu đơn giản, không mất thời gian nhưng nếu học sinh không học bài thì sẽ không điền được thông tin hoặc điền không chính xác. Sau khi đã hoàn thiện bản đồ, học sinh cần rút ra nhận xét về mối quan hệ giữa các nhánh thông tin với từ khoá trung tâm. Đây chính là phần hiểu bài của học sinh mà giáo viên nên căn cứ vào đó để đánh giá và nhận xét.

Ứng dụng để học bài mới:

Sử dụng BĐTD là một gợi ý cho cách trình bày mới. Giáo viên thay vì gạch đầu dòng các ý cần trình bày lên bảng thì sử dụng BĐTD để thể hiện được 1 phần hoặc toàn bộ nội dung bài học một cách trực quan. Toàn bộ nội dung cần truyền đạt đến học sinh được thâu tóm trên bản đồ mà không bị sót ý. Học sinh thay vì ghi chép thì chọn lọc các thông tin quan trọng, sơ đồ hóa chúng bằng các mối quan hệ và thể hiện lại theo cách hiểu của mình. Với cách học này cả giáo viên và học sinh đều phải tham gia vào quá trình dạy học tích cực hơn. Giáo viên vừa giảng bài vừa thể hiện trên BĐTD hoặc vừa tổ chức cho học sinh khai thác kiến thức vừa hoàn thành BĐTD. Học sinh được nghe giảng, quan sát, trả lời câu hỏi, đọc sách giáo khoa, ghi chép… sự tập trung chú ý được phát huy, cường độ học tập được đẩy nhanh. Ví dụ: Bài 3 - Tế bào. Bài này đề cập các kiến thức về mô tả cấu tạo, thành phần và hoạt động sống của tế bào không khó hiểu nhưng nhiều thông tin nên khó nhớ và dễ nhẫm lẫn. Vì vậy, việc sử dụng BĐTD cho bài này là rất hợp lí, phù hợp với mọi đối tượng, thông tin đầy đủ, không mất nhiều thời gian, nội dung được thể hiện rõ ràng.

Xem thêm: Soạn Getting Started Unit 1 Lớp 7 : Getting Started, Unit 1 Lớp 7: Getting Started

Xem thêm: Viết Bài Văn Kể Về Một Trải Nghiệm Của Bản Thân Em, Viết Bài Văn Kể Về Một Trải Nghiệm Của Bản Thân

Trước hết, giáo viên sẽ giới thiệu dàn ý của bài theo BĐTD. Sau đó có thể chia học sinh thành 4 nhóm: nhóm 1 và nhóm 3 sẽ hoàn thành BĐTD về nội dung nhánh 1 (Cấu tạo và chức năng ). Nhóm 2 và nhóm 4 sẽ hoàn thành BĐTD về nội dung nhánh 2 + nhánh 3 (Thành phần hóa học và hoạt động sống). Đáp án BĐTD dành cho nhóm 1 và 3: Đáp án BĐTD dành cho nhóm 2 và 4: BĐTD cho nội dung toàn bài.