Repo chứng khoán là giao dịch mua hoặc bán lại chứng khoán có kỳ hạn được sử dụng trên thị trường tài chính. Đây là loại hình giao dịch mà nhà đầu tư có thể mua và bán chứng khoán (trái phiếu, cổ phiếu…) của chính mình trong một khoảng thời gian thỏa thuận nhất định với công ty chứng khoán. Hiểu một cách đơn giản, giao dịch repo là việc nhà đầu tư đi vay tiền và dùng chứng khoán để thế chấp. Show Việc này được thực hiện như sau: Nếu nhà đầu tư có cổ phiếu chưa được niêm yết trên sàn và đang cần tiền thì có thể mang đến công ty chứng khoán để repo. Cổ phiếu mang đi repo phải có tên trong danh sách cổ phiếu mà công ty chứng khoán chấp nhận repo. Nếu cổ phiếu của nhà đầu tư được chấp nhận thì công ty sẽ làm một hợp đồng có thời hạn 3 tháng, 6 tháng, hoặc một năm, đồng thời nhà đầu tư phải làm giấy chuyển nhượng cổ phiếu này sang tên công ty chứng khoán theo đúng thời hạn ghi trên hợp đồng. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẽ bán số cổ phiếu cho công ty chứng khoán trong thời hạn đó. Khi hết hạn, nhà đầu tư mang tiền đến thanh lý hợp đồng, công ty chứng khoán sẽ làm giấy chuyển nhượng sang tên lại cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư phải trả lại số tiền bằng giá công ty mua ban đầu cộng với lãi suất cho vay tùy theo thời hạn repo. Repo (viết tắt của repurchase agreement), hay gọi là thỏa thuận mua lại, là một giao dịch mà một tổ chức bán các giấy tờ có giá cho một tổ chức khác (như trái phiếu, cổ phiếu), đồng thời cam kết mua lại chúng với một mức giá cụ thể vào một thời điểm trong tương lai. Ngược lại, ta cũng có khái niệm reverse repo, hay còn gọi là thỏa thuận mua lại đảo ngược, là một giao dịch mà một tổ chức mua các giấy tờ có giá cho một tổ chức khác, đồng thời cam kết bán lại chúng với một mức giá cụ thể vào một thời điểm trong tương lai. Do đó, giao dịch repo có thể xem như một giao dịch cho vay, khi đó bên bán là bên đi vay, còn bên mua là bên cho vay. Hoạt động cho vay này được đảm bảo bằng tài sản chính là giấy tờ có giá (thông thường là trái phiếu chính phủ). Vậy giao dịch repo khác gì so với tái cấp vốn và tái chiết khấu?Một điểm khác biệt so với hình thức vay tái chiết khấu và tái cấp vốn đó là tài sản đảm bảo được chuyển dời hoàn toàn quyền sở hữu trong thời hạn hợp đồng repo còn hiệu lực. Người cho vay khi được nhận các giấy tờ có giá này, họ hoàn toàn có thể giao dịch tự do trên thị trường (và chỉ phải mua lại vào thời điểm đáo hạn của hợp đồng repo để bán lại cho người đi vay), không giống như hình thức vay tái chiết khấu hay tái cấp vốn, các giấy tờ có giá sẽ bị phong tỏa và bên cho vay không thể giao dịch tự do chúng. Đặc điểm của repoKhi thực hiện giao dịch repo, có 3 thông tin mà những người tham gia hợp đồng cần quan tâm, đó là: Kỳ hạn: Khoảng thời gian mà bên đi vay có nghĩa vụ mua lại các giấy tờ có giá, tính từ thời điểm bắt đầu bán chúng. Tỷ lệ chiết khấu (hair-cut): Bên đi vay (bên bán) sẽ không nhận được tiền mặt bằng với giá trị của khoản tài sản mà họ bán, mà số tiền họ nhận được sẽ được chiết khấu dựa theo một tỷ lệ được tính dựa trên giá trị tài sản. Ví dụ, nếu hair-cut là 5%, bạn thực hiện giao dịch repo bằng cách bán trái phiếu có giá trị thị trường $100, bạn sẽ chỉ được nhận về $95 tiền mặt. Nếu lấy 1 – hair-cut, ta sẽ được giá trị tương đương với tỷ lệ loan-to-value như cho vay. Lãi suất repo: Bên đi vay sẽ được yêu cầu mua lại tài sản vào thời điểm đáo hạn tại một mức giá được cam kết trong hợp đồng repo, và giá mua lại sẽ khác so với giá ban đầu bán ra. Mức chênh lệch này tương đương với lãi suất mà bên đi vay phải trả. Ví dụ: bạn thực hiện giao dịch repo kỳ hạn 1 tháng bằng cách bán trái phiếu có giá trị thị trường $100, hair-cut 5%, bạn sẽ nhận về $95 tiền mặt. Lãi suất repo được quy định là 4%. Khi đó, đến ngày đáo hạn, bạn sẽ phải mua lại trái phiếu trên với giá:  Các tổ chức nào hay thực hiện giao dịch repo?Giao dịch repo xảy ra nhiều trên các hệ thống ngân hàng đối với NHTW. Khi đó, NHTW sẽ mua lại các giấy tờ có giá theo dạng repo, nhằm cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng. Việc NHTW thực hiện reverse repo cũng khiến dự trữ trong các ngân hàng thương mại tăng lên, làm tăng cung tiền, do vậy giao dịch repo của NHTW là một hoạt động trong công cụ nghiệp vụ thị trường mở (open market operation – OMO). Do đó, lãi suất repo của NHTW đôi khi cũng được gọi là lãi suất OMO. Hơn nữa, trong mỗi kỳ chính sách tiền tệ, NHTW cũng quy định các mức lãi suất repo các kỳ hạn khác nhau ngoài việc quy định các mức lãi suất chính sách. Ngoài ra hiện tại, một số tổ chức tài chính cũng có thể thực hiện giao dịch repo với khách hàng, chẳng hạn như các ngân hàng thương mại, các công ty chứng khoán. Nghiệp vụ thị trường mởThông qua hoạt động thị trường mở, Ngân hàng Trung ương có thể điều tiết lượng tiền trong lưu thông bằng cách mua hoặc bán giấy giờ có giá của chính phủ (chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu kho bạc, trái phiếu chỉnh phủ), từ các ngân hàng thương mại. Khi một ngân hàng trung ương tìm cách tăng cung tiền, họ mua lại các giấy tờ có giá này từ các ngân hàng thương mại, giúp ngân hàng thương mại có thêm tiền mặt để cho vay. Ngược lại, khi NHTW muốn giảm cung tiền, họ sẽ bán ra các giấy tờ có giá đó cho ngân hàng thương mại. Các NHTW có thể thực hiện công cụ OMO này bằng cách mua, bán trực tiếp giấy tờ có giá, hoặc sử dụng công cụ repo hoặc reverse repo. |
