Nguyễn Tuấn Dương Lê Gia Thăng Sinh viên Đh Ngoại thương cơ sở II tại Tp. HCM Giải nhì cuộc thi “Sinh viên Nghiên cứu khoa học” cấp Bộ năm 2009 Thời gian gần đây, phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học ngày càng phát triển với sự tăng lên về số lượng cũng như chất lượng của đề tài. Ngày càng nhiều đề tài có tính khoa học và khả năng ứng dụng cao. Việc sinh viên nghiên cứu khoa học sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Trước tiên, đối với cá nhân sinh viên, nghiên cứu khoa học là một sự cọ xát và làm quen với một cách thức làm việc thực sự nghiêm túc. Đây là cơ hội để sinh viên có thể học tập, rèn luyện, nâng cao khả năng tư duy và khả năng trình bày một vấn đề khoa học. Việc nghiên cứu khoa học trong thời gian học tập của sinh viên là một bước chuẩn bị cho việc thực hiện các luận văn, luận án chuyên sâu sau này. Trong quá trình nghiên cứu khoa học, sinh viên được sự hướng dẫn và hỗ trợ tận tình của giáo viên hướng dẫn và có cơ hội làm việc với nhóm nghiên cứu, đây là một lợi thế nếu thực sự biết tận dụng và phát huy. Đối với toàn xã hội, các công trình nghiên cứu khoa học của sinh viên mang lại những ý tưởng, những ứng dụng cho nhiều lĩnh vực trong cuộc sống. Ngoài ra, việc nghiên cứu khoa học trong sinh viên còn có tác dụng thúc đẩy phong trào học tập, nâng cao tính tự giác, khơi dậy niềm đam mê học hỏi, nghiên cứu của sinh viên – những tri thức trẻ, nguồn nhân lực chất lượng cao của giai đoạn phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học, sinh viên gặp không ít những khó khăn và thử thách. Đứng dưới góc độ của sinh viên đã từng thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học, chúng tôi xin được trình bày một số khó khăn sau. Đây cũng chính là những vấn đề mà nhóm chúng tôi đã gặp phải.
Theo ý kiên của nhóm, việc lựa chọn đề tài là khâu cực kỳ quan trọng và đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện công trình khoa học. Việc lựa chọn đúng đề tài nghiên cứu sẽ giúp sinh viên có thể xác định đúng lĩnh vực mà mình quan tâm và xác định được phạm vi, đối tượng và mục đích của việc nghiên cứu. Tuy nhiên, để có thể lựa chọn được một đề tài hay, ý nghĩa mang tính khả thi, đồng thời, có thể thực hiện trong khả năng của sinh viên thì sinh viên cần phải có một cái nhìn tổng quát về vấn đề nghiên cứu, phải có bước chuẩn bị và tìm kiếm thông tin về đề tài. Trong khi đó, trước khi thực hiện nghiên cứu đề tài, phần lớn sinh viên chỉ có những cái nhìn tổng quát, thậm chí rất đơn sơ về đề tài mà mình sẽ nghiên cứu. Bên cạnh đó, ngân hàng đề tài gợi ý chưa thực sự phát huy được vai trò của mình. Các đề tài gợi ý mang tính chất tham khảo là chính. Với nhiều lĩnh vực nghiên cứu, mỗi lĩnh vực lại có nhiều nhóm ngành riêng, trong khi ngân hàng đề tài thì chỉ chung chung không phân định rõ ràng. Ví dụ: kinh tế vi mô, kinh tế vĩ mô, khoa học, xã hội, ngôn ngữ, triết học,… Do đó, khi lựa chọn đề tài, sinh viên chỉ lựa chọn theo cảm tính, theo sở thích chứ chưa dựa trên những tiêu chí cụ thể để có thể lựa chọn: đúng chuyên ngành học, khả năng tìm kiếm tài liệu, tính thời sự và ứng dụng của đề tài, ý nghĩa của đề tài,… Sau khi đã lựa chọn được một đề tài để nghiên cứu, khó khăn tiếp theo mà sinh viên vấp phải chính là việc tìm kiếm tài liệu. Đây có lẽ là điều mà hầu hết tất cả các bạn sinh viên thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học đều gặp phải. Đối với những đề tài không quá mới, tài liệu của Việt Nam không phải là thiếu nếu không muốn nói là quá nhiều. Nhưng việc tìm kiếm, quản lý và sử dụng như thế nào lại là chuyện khác. Việc tìm kiếm tài liệu sẽ mất một khoảng thời gian dài và thực sự chưa hiệu quả. Theo tôi, thông thường sinh viên sẽ tìm kiếm quá nhiều tài liệu, thậm chí, có những tài liệu không cần thiết và không liên quan đến đề tài nghiên cứu. Trong khi đó, các tài liệu nghiên cứu liên quan và thực sự cần thiết với đề tài lại không tìm được. Sinh viên thường thụ động trong việc tìm kiếm tài liệu chủ yếu tìm kiếm từ sách vở, giáo trình, internet, thư việc,… Việc tìm kiếm những tài liệu quan trọng và mang tính thực tế thì rất khó khăn, đôi khi tốn kém. Đôi khi, sinh viên còn mắc phải sự mâu thuẫn trong quan điểm của cùng một vấn đề ở nhiều tài liệu khác nhau. Việc tìm kiếm và sử dụng các tài liệu có nguồn gốc nước ngoài vẫn còn hạn chế. Một vấn đề nữa là mà nhóm đề cập đến là việc tìm kiếm và xử lý số liệu. Đối với những đề tài trong lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, các số liệu đóng vai trò hết sức quan trọng. Nhưng việc tìm kiếm và xử lý các số liệu lại là một chướng ngại vật mà sinh viên cần vượt qua. Các số liệu đối với từng ngành, từng lĩnh vực cụ thể không phải là dễ tìm kiếm mà sinh viên cần phải đến với những Ban ngành, Hiệp hội, Cơ quan,… nhất định để thu thập. Nhưng thực tế, các đơn vị này chưa thực sự hỗ trợ sinh viên trong quá trình nghiên cứu. Khi đã có số liệu, việc xử lý những số liệu đó cũng gặp phải những những khó khăn. Sự khác biệt về số liệu của những nguồn khác nhau, hay sự thiếu hụt số liệu của một năm hay một giai đoạn nào đó, một mặt hàng trong một ngành hàng,… sẽ khiến cho việc xử lý các số liệu này không được toàn diện và hiệu quả. Thêm nữa, đối với những đề tài cần phải khảo sát thực tế, đặc biệt là các đề tài chuyên sâu về một lĩnh vực xác định hay liên quan đến doanh nghiệp ví dụ như: tình hình xuất nhập khẩu của một mặt hàng nào đó trên địa bàn Tp. HCM, xây dựng văn hoá doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Tp. HCM,… thì thực sự sinh viên rất khó tiếp cận vì mối quan hệ với doanh nghiệp và kinh phí bị giới hạn. Thêm vào đó, doanh nghiệp chưa tin tưởng vào kết quả mà các công trình nghiên cứu khoa học của sinh viên nên chưa có hành động hỗ trợ cần thiết. Khi đã thu thập được số liệu, việc xử lý bằng các phần mềm chuyên dụng để có thể tận dụng tối đa kết quả của các số liệu thu thập được lại là một khó khăn mà sinh viên mắc phải. Sinh viên đôi khi không có đủ những kiến thức và kỹ năng trong việc tổng hợp, xử lý số liệu và phân tích kết quả của việc xử lý đó. Đối với đề tài của chúng tôi, vấn đề này hoàn toàn phải nhờ đến sự hỗ trợ của giáo viên hướng dẫn đề tài.
Hoạt động nghiên cứu khoa học trong sinh viên là hoạt động mang tính tự nguyện, sinh viên cảm thấy yêu thích, đam mê thì thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, sẽ gặp phải những khó khăn và trở ngại. Đồng thời, tinh thần và trách nhiệm làm việc của sinh viên chúng ta chưa cao. Do đó, thực tế đã có rất nhiều nhóm bỏ cuộc ngay từ khó khăn đầu tiên hoặc giữa chừng vì nhiều lý do khác nhau mà theo chúng tôi, nguyên nhân sâu sa chính là do sự quyết tâm và tinh thần trách nhiệm làm việc của các thành viên trong nhóm nghiên cứu. Trên thực tế, số lượng công trình được thực hiện chỉ chiếm khoảng dưới 50% so với con số đề tài được đăng ký. Tuy chỉ là phong trào nhưng các thành viên trong nhóm cần phải ý thức một cách đúng đắn và nghiêm túc về việc thực hiện đề tài. Mỗi thành viên cần phải tuân theo các kế hoạch, nguyên tắc làm việc của nhóm. Cần sắp xếp công việc cá nhân để đầu tư cho việc nghiên cứu. Kinh phí của việc thực hiện công trình nghiên cứu khoa học trong sinh viên là một vấn đề cần phải quan tâm đúng mức. Đối với cá nhân của nhóm, mặc dù vẫn có sự hỗ trợ kinh phí thực hiện đề tài từ phía nhà trường nhưng nhìn chung chỉ mang tính chất động viên và được nhận sau khi công trình đã hoàn thành. Việc thực hiện đề tài hiện nay, kinh phí chủ yếu là do sinh viên tự bỏ ra. Chưa có sự hỗ trợ đúng mức từ nhà trường và việc hỗ trợ của doanh nghiệp thì gần như bị bỏ ngõ. Các đề tài nghiên cứu đa phần chỉ dừng lại ở kinh phí vài triệu đồng, cao lắm lên đến khoảng chục triệu. Do đó, chất lượng của đề tài cũng bị giới hạn và thực sự chưa tận dụng, khai thác được hết hiệu quả làm việc của sinh viên và ý nghĩa của đề tài nghiên cứu. Thiết nghĩ, cần phải có một sự hỗ trợ đúng mức cho sinh viên để sinh viên thực hiện công trình, các doanh nghiệp nên phối hợp với nhà trường hỗ trợ sinh viên nghiên cứu khoa học, đặt hàng những đề tài khoa học cho sinh viên thực hiện. Ban đầu, có thể mọi người nghĩ rằng trìnhh bày không phải là vấn đề lớn, có thể thực hiện được sau khi đã hoàn thành phần nội dung. Nhưng bên cạnh nội dung khoa học, việc trình bày khoa học là một điều quyết định trực tiếp đến tính thuyết phục của đề tài. Khi thực hiện một đề tài trên năm chục trang (không kể phần phụ lục) với những thuật ngữ chuyên ngành với những số liệu, bảng biểu, sơ đồ, hình vẽ,… thì việc trình bày theo đúng quy định và quy cách có lẽ không phải là đơn giản và tốn một thời gian nhất định. Đơn cử, việc thống nhất trong hệ thống viết tắt, viết hoa, hay việc thống nhất cách viết các thuật ngữ, cụm từ,… là việc cần phải xác định và quan tâm đúng mức và đôi khi khiến chúng ta nhầm lẫn và bối rối. Việc trình bày bìa công trình, danh mục tài liệu tham khảo, các chữ viết tăt, các phụ lục, tóm tắt,… đều phải tuân theo quy chuẩn của văn bản hướng dẫn nên sinh viên đôi khi cũng vấp phải những khó khăn nhất định. Những lỗi kỹ thuật trong khi thực đề đề tài như lỗi font chữ, bể hình vẽ, biểu đồ,… cũng làm cho đề tài trở nên không được hoàn thiện. Bên cạnh đó, đối với sinh viên, do hạn chế và khả năng tin học nên đôi khi đây là việc không đơn giản. Trong quá trình thực hiện đề tài, nhóm đã phải sửa lỗi chính tả, chỉnh sửa toàn công trình không dưới bốn lần để đưa ra sản phẩm cuối cùng, nhưng rồi khi in ấn vẫn phát hiện những sai sót. Trên đây là những khó khăn mà nhóm đã rút ra trong quá trình thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học. Nhóm muốn đưa ra để có thể chia sẻ với các bạn sinh viên. Để từ đó, các bạn có một cái nhìn chi tiết hơn về việc thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học, chuẩn bị tâm lý để vượt qua những khó khăn. Mặc dù, có những khó khăn nhất định, nhưng chúng tôi muốn khẳng định rằng, việc nghiên cứu khoa học mang lại rất nhiều lợi ích cho các bạn sinh viên, đó không phải là những lợi ích mang tính vật chất mà chính là kiến thức, là kỹ năng, là khả năng tư duy. Nhân đây, chúng tôi rất mong Hội nghị sẽ thảo luận để từ đó có sự hỗ trợ, giúp đỡ các bạn sinh viên trong quá trình thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học để có thể phát huy hết được những lợi ích của phong trào hết sức ý nghĩa này. |
